در بافت فرش دستباف از الیاف طبیعی استفاده شده است. به همین دلیل هم در تابستان سرد است و در زمستان گرم، اما فرش ماشینی به خاطر مواد پلاستیکی‌اش این ویژگی را ندارد. به یاد داشته باشید برخی الیاف مصنوعی برای کودکان حساسیت‌برانگیز و برای بیماری‌هایی مانند آسم هم مضر است. اما الیاف طبیعی در فرش دستباف حساسیتی ایجاد نمی‌کنند. فرش دستباف با توجه به استفاده از پشم، ابریشم و پنبه به‌عنوان مواد اولیه در قالی دستباف الکتریسیته‌ی ساکن تولید نمی‌کند. جذابیت دیگر فرش دستباف طرح‌ها و رنگ‌های متنوع و آرامش‌بخش آن هاست که با هر سبک و سلیقه ای متناسب است.

کدام طرح را انتخاب کنم؟

بیشتر ما وقتی به قالی دستباف فکر می‌کنیم، یاد یک قالی با زمینه لاکی_قرمز می‌افتیم که یک گل بزرگ در وسط دارد که نامش «ترنج» است و ۴ لچک (۳ گوش) در چهارگوشه قالی و اطراف آن ترنج هم پر از گل و برگ و اسلیمی است. خیلی‌ها این طرح را تکراری می‌دانند. البته همین طرح لچک و ترنج که برای ما تکراری است یکی از اصیل‌ترین طرح‌های قالی ایران است که در بازارهای جهانی کلی طرفدار دارد.

ولی خب طرح قالی ایرانی فقط لچک ترنج آن‌هم با زمینه لاکی نیست؛ طرح‌های زیاد دیگری هم داریم که بعضی‌هایشان در حال فراموش‌شدن هستند. نکات زیر در انتخاب طرح مناسب راهنمایی‌تان می‌کند:

اگر یک قالی ریزبافت و هنری می‌خواهید که کف خانه‌تان را مثل یک باغ گل در فصل اردیبهشت تزئین کند، می‌توانید قالی لچک و ترنج یا «شکارگاه» تبریز، قم و اصفهان را بخرید یا «ریزماهی» خوی و «هزاره هریس» مرند. البته این نوع فرش‌ها گران است.

اگر دنبال قالی‌هایی با نقوش روستایی و ایلیاتی هستید، می‌توانید طرح‌های «انسان و حیوان»، «گل و مرغ»، «درختی» «درخت و انسان» و «پای شتر» استان‌های فارس، خراسان شمالی، کردستان و گلستان را بخرید. بعضی از این نوع طرح‌ها به دلیل درشت‌بافی، ارزان هم هستند.

اگر می‌خواهید خانه‌تان با فرش‌های ساده تزئین شود و فضای آرامش‌بخشی را در خانه به‌وجود بیاورید بروید سراغ قالی‌های کویری کرمان و اردکان. زمینه این قالی‌ها مثل طبیعت کویر به رنگ‌های شتری، خاکستری و کرم است. طرح‌های «کف ساده» قالی‌ای که زمینه اطراف لچک و ترنج آن خالی از هر نوع نقشی است؛ «محرمات»، «راه‌راه» و «قاب قرآنی» از همین نوع هستند.

اگر دنبال طرح‌های مدرن هستید که به مبل اسپرتتان بیاید، یکی از طرح‌های هندسی «خشتی»، «‌قابی»، «میناخانی»، «بته جقه» اصفهان، کاشان یا اراک را بخرید.

اگر دنبال قالی‌های دستباف ارزان هستید می‌توانید طرح‌های ریزماهی، محرابی و لچک ترنج استان‌های همدان، کاشان و زنجان را بخرید که از پشم کلفت بافته می‌شود.

چطور کیفیت فرش دستباف را تشخیص بدهیم؟

تا اینجا با انواع طرح مربوط به فرش دستباف آشنا شدید اما شاید بتوان گفت مهم‌ترین نکته در هنگام خرید فرش، تشخیص کیفیت آن است که در ادامه به توضیح راهکارهایی برای تشخیص کیفیت فرش دستباف و ایراداتی که ممکن است وجود داشته باشد می‌پردازیم.

بررسی فرش از لحاظ طرح و اندازه

برای خرید فرش باید به اندازه‌های آن توجه کرد. از چند سانتی‌متر اختلاف در ابعاد فرش در قسمت‌های بالا و پایین که اصولاً از مشخصات فرش دستباف است می‌توان چشم‌پوشی کرد؛ ولی بیشتر از این به‌خصوص در قالیچه‌های کوچک، عیب فرش به شمار می‌رود. با تا کردن فرش از وسط و روی هم قرار دادن این دو قسمت می‌توان تقارن طرح را نسبت به محورهایی که از مرکز فرش می‌گذرند، تشخیص داد. با متر و یا خط کش مدرج هم می‌توانید فاصله نقاط مختلف فرش را نسبت به هم بسنجید.

دقت کنید اگر اندازه فاصله لبه حاشیه بالایی قالی تا وسط ترنج، بیشتر یا کمتر از ۳ سانتی‌متر با اندازه فاصله آنجا تا لبه حاشیه پائینی تفاوت داشته باشد، از قیمت قالی کم می‌شود.

به تقارن رنگ در اشکال بافته شده در فرش هم توجه کنید. علاوه بر این دقت کنید موتیف‌ها و اشکال طرح در متن فرش ناتمام گذارده نشده باشد. هر خط و شاخه‌ای، شکل و امتداد طبیعی خود را داشته باشد و ناگهان در میان طرح قطع و ناپدید نشده باشد.

بررسی فرش در نور طبیعی؛ توجه به رنگ و اطمینان از ثبوت رنگ‌های آن

فرش را باید از زوایای مختلف و در نور طبیعی بررسی کرد. رنگ فرش در جهت خواب آن تیره‌تر از رنگ آن در جهت عکس خواب فرش به نظر می‌رسد. در نتیجه خطوط طرح در جهت عکس خواب به شکل مشخص‌تری دیده می‌شود. فراموش نکنید رنگ فرش باید در تمام سطح آن یکنواخت باشد. به‌ویژه در فرش‌های کف ساده، دو رنگی و اختلالات رنگ دیده نشود. دقت کنید رنگ فرش به‌اندازه کافی غنی و کامل باشد و قسمت انتهایی پرز با رنگ سطح فرش اختلاف نداشته باشد چون این اختلاف رنگ نشان می‌دهد که فرش با رنگ‌های جوهری رنگ شده است.

نکته: با مالیدن تکه پارچه مرطوب بر روی قسمت‌های رنگ دار مشکوک می‌توانید از ثبوت رنگ‌های فرش اطمینان حاصل کنید.

بررسی کیفیت پرزهای فرش

پرز فرش باید بادوام، درخشان و انعطاف‌پذیر باشد فرش‌های با پرز نرم نسبت به فرش‌های با پرز ضخیم دوام کمتری دارند و همچنین تمایل بیشتری به جذب گرد و خاک داشته و مانند فرش‌های با پرز خشن هم تمیز نمی‌شوند.

بررسی پشت فرش از لحاظ نحوه‌ی تراکم، کوبیدگی پودها و یکنواختی طرح

شاید مهم‌ترین عاملی که در انتخاب فرش باید مورد توجه قرار گیرد بافت آن است. برای بررسی کیفیت بافت بهتر است پشت فرش را بررسی کنید. با مطالعه پشت نکته‌هایی مثل تعداد گره‌ها، نحوه تراکم و کوبیدگی پودها و همچنین یکنواختی طرح را بهتر می‌بینید.

چطور تعداد گره‌ها را بشماریم؟

شمارش دقیق گره‌ها در واحد سطح را به کمک ذره‌بینی که به یک قاب مدرج به واحدهای اندازه‌گیری (سانتی‌متر یا اینچ) متصل شده است می‌توان انجام داد. با این کار تعداد گره‌ها را در عرض و طول یک قاب جداگانه بشمارید و در یکدیگر ضرب کنید تا تعداد گره‌های موجود در واحد سطح فرش به دست آید. ولی باید خیلی دقت کنید چون اختلاف شمارش یک و یا دو گره نتیجه‌ی محاسبه کلی را خراب می‌کند. برای صحت محاسبه بهتر است شمارش گره‌ها را در چند نقطه مختلف فرش انجام دهید و میانگین آن‌ها را ملاک محاسبه قرار دهید (تراکم قسمت‌های پایین فرش معمولاً بیشتر از قسمت‌های بالایی آن است).

در مورد بافت فرش توجه داشته باشید که پود فرش‌های یک پوده؛ هیچ‌گاه به چشم نمی‌خورد و تنها در فرش‌های دو پوده و بیشتر است که بعضا در پشت فرش امتداد پودها دیده می‌شوند. وقتی ردیف‌های بافته شده بهتر کوبیده شده باشند، پودها کمتر دیده می‌شوند.

بررسی فرش از لحاظ پوسیدگی و رفوشدگی

کافی است پشت فرش را با دقت بررسی کنید. قسمت‌هایی که بافت ناجور داشته و یا احتمالاً پوسیده و یا رفو شده باشند از پشت فرش بهتر می‌توان تشخیص داد. قسمت‌های رفو شده معمولاً زبرتر و محکم‌تر از دیگر نقاط فرش است و با کمی دقت می‌توانید علائم سوزن خوردگی را در آن ببینید. به‌علاوه با تا کردن فرش در سمت‌های مشکوک به پوسیدگی صدای خفیف و مخصوص شکستگی احساس خواهد شد.

در موقع بررسی پرزهای فرش توجه داشته باشید ارتفاع پرز معیار ظرافت فرش نیست. برای کنترل کیفیت پرزهای فرش و چگونگی پرداخت آن‌ها باید پرزها را با دست مالش داد. در قسمت‌های مختلف ارتفاع پرزها باید به یک اندازه بوده و موج نداشته باشد. یکی از دلایل نامنظم بودن پرزها علاوه بر پرداخت ناجور و نامنظم شستشوی خشن الیاف فرش است.

انتهای پیام/