به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، ۶۰ روز از ضرب‌الاجل ایران به اروپایی‌ها برای اجرایی کردن تعهداتشان در برجام گذشت، اما همچنان وعده‌های انگلیس، فرانسه و آلمان در حد یک نام (اینستکس) باقی مانده و بر همین اساس تصمیمات جدید کشورمان درباره کاهش تعهدات برجامی امروز در نشست خبری علی ربیعی، سخنگوی دولت با همراهی سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزارت خارجه و بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی اعلام می‌شود. گام دوم ایران، دو بخش دارد؛ یکی به افزایش سطح غنی‌سازی مربوط است و دیگری به تصمیم‌گیری درباره رآکتور اراک مربوط می‌شود. بر اساس بخش اول سطح غنی‌سازی به رقمی بالاتر از ۶۷/۳ افزایش می‌یابد و در بخش دوم نیز رآکتور اراک به حالت قبل از برجام بازمی‌گردد. ایران این اقدامات را در قالب بند‌های ۲۶ و ۳۶ برجام انجام می‌دهد؛ بند‌هایی که به ایران اجازه می‌دهد اگر طرف‌های مقابل به تعهدات خود عمل نکردند بخش‌هایی از تعهدات خود یا کل آن را کنار بگذارد.

ایران اقدامات مقابله‌ای خود را یک سال پس از خروج آمریکا و تعلل کشور‌های اروپایی از ۱۸‌اردیبهشت امسال کلید زد. مطابق برجام، سقف ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران در برجام، ۳۰۰ کیلوگرم تعیین شده و آب‌سنگین هم نباید از سقف ۱۳۰ تن عبور کند. ایران در گام اول کاهش تعهدات خود این سقف‌ها را کنار گذاشت و اعلام کرد که به سقف نگهداری ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی شده با خلوص کم و ۱۳۰ تن آب سنگین پایبند نخواهد ماند. در این مرحله ۶۰ روز به طرف‌های باقیمانده در برجام مهلت داده شد مشکلات موجود در زمینه فروش نفت ایران و تبادلات مالی و بانکی را حل کنند. پس از این اعلام، سازمان انرژی اتمی در روز ۳۰ اردیبهشت از چهار برابر شدن ظرفیت تولید غنی‌سازی اورانیوم در نطنز خبر داد و سخنگوی سازمان انرژی اتمی اعلام کرد ایران در ۶ تیر از سقف تعیین شده در برجام برای ذخیره اورانیوم غنی‌شده عبور می‌کند و حدود ۱۰‌شهریور، همین اتفاق برای آب سنگین می‌افتد.

واکنش‌های اروپا در گام اول

اولین واکنش اروپا نسبت به گام اول جمهوری اسلامی ایران، رد ضرب‌الاجل تعیین شده بود، اما اقدامات بعدی اروپا نشان داد که این واکنش، بیشتر نوعی ژست بوده است. آن‌ها رفته رفته به وضوح به تکاپو افتادند تا تهران را از اقدامات تعلیقی خود منصرف کنند. در همین زمینه دیپلمات‌هایی از سه کشور اروپایی به تهران آمدند و در کنار این رفت‌و آمد‌ها یادداشت تهدیدآمیزی هم برای ایران ارسال کردند که ادامه روند فعلی، تبعاتی به دنبال خواهد داشت. این یادداشت پاسخ تند وزیر خارجه کشورمان را به همراه داشت و اروپایی‌ها وقتی عزم ایران را در ادامه روند فعلی مشاهده کردند سریعا تشکیل کمیسیون مشترک برجام را در دستور کار قرار دادند و ۷ تیر یک روز پس از زمانی که ایران اعلام کرده بود از سقف ۳۰۰ کیلوگرمی تعیین شده در برجام عبور می‌کند، اروپایی‌ها اعلام کردند اینستکس راه‌اندازی شده و به‌زودی اولین تراکنش‌ها را انجام خواهد داد. همچنین اعلام شد در بحث رآکتور اراک، پیشرفت‌های خوبی صورت گرفته و همه اعضا تعهد کردند در جدول زمانی مشخص شده، ساخت این رآکتور جدید به پایان برسد.

پس از نشست کمیسیون مشترک برجام در وین و ادعا‌های اروپا مبنی بر عملیاتی شدن اینستکس، گمانه‌زنی‌هایی درباره میزان تاثیر این اتفاق بر روند کاهش تعهدات ایران مطرح شد تا این‌که محمدجواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان در روز ۱۰ تیر ضمن تایید عبور میزان ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران از سقف ۳۰۰ کیلوگرم تاکید کرد، اقدام اروپا در راه‌اندازی اینستکس کافی نبوده و گام دوم کاهش تعهدات برجامی در ۱۶ تیر برداشته خواهد شد.

حسن روحانی، رئیس‌جمهور هم در جلسه هیات دولت در چهارشنبه گذشته، ساز‌و‌کار مالی اروپایی‌ها (اینستکس) را تاکنون تنها اقدامی نمایشی دانست و افزود: امروز اینستکس تنها ساز و کاری بدون پول است و اینستکس توخالی به هیچ دردی نمی‌خورد، اما اگر اینستکس فعال شده و پول فروش نفت ایران به آن‌ها به‌واسطه آن حاصل شود، با وجود ایرادات آن می‌توان تا حدی آن اقدام را قبول کرد.

رئیس‌جمهور با اشاره به این‌که اگر اقدام عملی از سوی طرف‌های مقابل انجام نشود، ایران از ۱۶ تیر اقدامات بعدی را انجام خواهد داد، گفت: در ۱۶ تیرماه سطح غنی‌سازی ایران دیگر ۶۷/۳ نخواهد بود و این تعهد را کنار گذاشته و به هر مقداری که ضرورت و نیاز ما باشد، ارتقا خواهیم داد. روحانی افزود: از ۱۶ تیر اگر طرف‌های مقابل به تمامی تعهدات خود طبق زمان‌بندی عمل نکنند، رآکتور اراک به شرایط سابق یعنی شرایطی که آن‌ها ادعا می‌کردند خطرناک بوده و می‌تواند پلوتونیوم تولید کند، بازخواهد گشت؛ مگر این‌که در مورد رآکتور اراک آن‌ها به تمامی تعهدات خود عمل کنند.

کم و کیف گام دوم ایران

در سخنان رئیس‌جمهور درباره گام دوم ایران، اما و اگر‌هایی وجود دارد که نمی‌توان به طور دقیق پیش‌بینی کرد در این گام چه اتفاقی می‌افتد. بر همین اساس است که چندی قبل برخی منابع آگاه با اشاره به توافقات انجام شده در نشست اخیر وین درباره رآکتور اراک به تسنیم گفته بودند اگر این روال درست پیش برود مساله دیگری جایگزین موضوع اراک در گام دوم خواهد شد. رئیس‌جمهور هم در سخنان خود در این بخش گفته اگر طرف مقابل به تمام تعهدات خود در مورد رآکتور اراک عمل کند، ایران از تصمیم خود در این بخش صرف نظر می‌کند.

حال امروز مشخص می‌شود که آیا طرف مقابل به تعهدات خود در این بخش عمل کرده یا وعده‌ها درباره بازطراحی رآکتور اراک هم به سرنوشتی نظیر اینستکس دچار شده است.اما درباره میزان افزایش غنی‌سازی اورانیوم هم، رقم دقیقی اعلام نشده است.

علی‌اکبر ولایتی، مشاور رهبر معظم انقلاب در امور بین‌الملل گفته است: تا جایی که مورد نیاز فعالیت‌های صلح‌آمیز ما باشد، میزان غنی‌سازی پیش خواهد رفت. وی با ذکر مثالی افزوده است: فرض کنید برای استفاده در رآکتور بوشهر، میزان غنی‌سازی را به ۵ درصد برسانیم، این کار را می‌کنیم، چون این هم کاملا یک هدف صلح‌آمیز است و ما می‌خواهیم از رآکتور‌های ساخته شده مشترک بین ایران و روسیه برای نیازمندی‌های عادی و صنعتی یک کشور برق استحصال کنیم.

واکنش‌ها به اقدامات ایران

اروپایی‌ها همزمان با بی‌عملی که در برجام دارند در مقابل اقدامات ایران، خط و نشان‌هایی هم می‌کشند اگرچه احتیاط می‌کنند این خط‌و‌نشان‌هایشان به گونه‌ای باشد که برجام را با خطر جدی روبه‌رو نکند، زیرا ایران در نامه‌ای که در ۱۸ اردیبهشت و همزمان با سالگرد خروج آمریکا از برجام به کشور‌های اروپایی ارسال کرد با آن‌ها اتمام حجت کرد که اگر بخواهند در مقابل اقدامات ایران پرونده کشورمان را به شورای امنیت ببرند با واکنش جدی تهران روبه‌رو خواهند شد. درباره این‌که واکنش ایران چه خواهد بود خبر دقیقی نه از سوی ایران و نه از سوی اروپا منتشر نشده است، اما هرچه بود تا‌کنون واکنش‌های اروپا به کاهش تعهدات ایران، بیشتر در حد ابراز نگرانی بوده است.

حتی امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه و یکی از طرف‌های برجامی در این باره اعلام کرده حتی اگر ایران برجام را زیر پا بگذارد، اروپا برنامه‌ای فوری برای پیروی از آمریکا و بازگرداندن تحریم‌های هسته‌ای ایران ندارد.

طنز تلخ

در حالی که تحولات اخیر پیرامون برجام ارتباطی با پادمان‌های آژانس و همچنین وظایف شورای حکام آژانس ندارد، اما آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به درخواست آمریکا یک نشست ویژه درباره ایران برگزار می‌کند. این نشست که روز چهارشنبه و چند روز پس از آغاز گام دوم کاهش تعهدات کشورمان برگزار خواهد شد در حالی است که دولت آمریکا در ۲۰۱۸ به‌طور یک‌جانبه از توافق هسته‌ای خارج و تحریم‌ها را نیز علیه جمهوری اسلامی بازگرداند. در چنین شرایطی جکی ولکات، نماینده آمریکا در سازمان‌های بین‌المللی روز جمعه خواستار برگزاری نشست ویژه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای بحث درباره برنامه هسته‌ای ایران شد.

ولکات مدعی است دولت آمریکا قویا از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و فعالیت‌های راستی‌آزمایی این نهاد بین‌المللی در ایران حمایت می‌کند.

به دنبال این درخواست آمریکا، سخنگوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز اعلام کرد شورای حکام آژانس روز دهم ژوئیه (۱۹ تیر) در وین یک نشست ویژه برای بررسی برنامه هسته‌ای ایران برگزار می‌کند. نماینده ایران در سازمان‌های بین‌المللی در بیانیه‌ای درخواست آمریکا برای برگزاری جلسه را طنزی تلخ عنوان کرد و افزود: در واقع، این یک طنز تلخ است همان رژیمی که در عمل، برجام را به‌واسطه خروج غیرقانونی و یکجانبه از این توافق نقض کرده و به دیگران فشار وارد کرده است تا همین کار را انجام دهند و در نتیجه، اجرای آن توسط جامعه بین‌المللی را از طریق اعمال همان ابزار قهرآمیز با مانع مواجه کرده است، حال نگرانی خود را در مورد اجرای همان توافق بیان می‌کند. در ادامه این بیانیه آمده است: این حقیقت که آمریکا، به عنوان نقض‌کننده نخستین و اصلی برجام، چنین درخواستی را مطرح کرده، حاکی از انزوای آن به علت مخالفت با چندجانبه‌گرایی و حاکمیت قانون در امور بین‌المللی است.

همچنین میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین در این باره گفت نشست شورای حکام جای مناسبی برای رسیدگی به این موضوع، یعنی عبور ایران از حد تعیین شده در برجام نیست.

وی تصریح کرد: باتوجه به وظایف تعریف شده برای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، بررسی موارد نقض برجام شامل آن نمی‌شود.

منبع: روزنامه جام جم

انتهای پیام/