به گزارش  حوزه دانشگاهی گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان،پنجاه‌وششمین قسمت برنامه «چرخ» در فصل ششم به گفت‌وگویی درباره‌ی نقش دانشگاه‌ها در ترویج علم اختصاص داشت. بخش «میز علم» برنامه‌ی یکشنبه سوم آذر، میزبان امیرمحمد گمینی، عضو هیئت علمی پژوهشکده‌ی تاریخ علم دانشگاه تهران بود.

گمینی با بیان توضیحاتی درباره‌ی نقش علم در زندگی بشر اظهار کرد: علم هیچ‌وقت مدعی نیست که راه نجاتی برای بشریت است، علم روشی است برای شناخت طبیعت و در این مسیر ابزار‌هایی می‌دهد که گاهی به ضرر بشریت است و گاهی به نفع آن. نظریات علمی همیشه جای همدیگر را می‌گیرند و همین پویایی آن را ارزشمند و بشری می‌کند. جامعه‌ای که به حوزه‌های فکری اهمیت می‌دهد و هدف آن‌ باسوادتر کردن مردم است، جامعه‌ی سالم‌تری است.

اعتبار علم از نهاد دانشگاه است

عضو هیئت علمی پژوهشکده‌ی تاریخ علم دانشگاه تهران درباره‌ی اهمیت دانشگاه در ترویج علم گفت: کسانی در جامعه‌ی ما می‌خواهند ترویج علم کنند و علم را به دست مردم برسانند. اما آیا در جامعه‌ای که دانشگاه پویا نداشته باشد، ترویج علم می‌تواند موفق باشد؟ آیا در این شرایط ترویج علم معنی دارد؟ وقتی یک نظریه را ترویج می‌کنیم، درست یا غلط بودن آن نظریه از لحاظ علمی از کجا مشخص می‌شود؟ دانشمندان نظریه‌ای را قبول کرده‌اند، اما اگر در جامعه‌ی شما دانشگاهی وجود نداشته باشد، چطوری می‌توان این نظریه را قبول کرد؟ جزییات این کار را نهاد دانشگاه باید تایید کند. وقتی مروجان علم فقط نظریه‌های جالب یا نظریه‌هایی را که در دانشگاه جایی ندارند، برای عموم مردم انتخاب کنند، نشان می‌دهد مسیر اشتباهی را انتخاب کرده‌ایم. این فرضیه که موجودات فضایی زمانی در کره‌ی زمین اهرام ثلاثه مصر را ساخته‌اند، در دانشگاه اعتباری ندارد، اما افرادی درباره‌ی آن کتاب می‌نویسند و با مردم به‌طور مستقیم درباره‌ی آن‌ها صحبت می‌کنند، اما قطعا این حرف‌ها معتبر نیست.

علم مستقل از دانشگاه نیست

گمینی درباره‌ی ارتباط دانشگاه و ترویج علم گفت: نهاد دانشگاه قرار است جایی باشد که آدم‌ها آزادانه نظریات همدیگر را نقد کنند. ممکن است پژوهشگرانی خارج از دانشگاه در این جریان وارد شوند، ولی افرادی به شکل کاملا تخصصی با هم درگیر می‌شوند، حرف هم را نقد می‌کنند و در نهایت ممکن است نظریاتی باقی بماند و دانشمندان بر سر آن‌ها به توافق برسند. ارتباط علم مستقل از دانشگاه غیرممکن است. وقتی نظریه‌ی خورشیدمرکزی بودن کهکشان مطرح شد، صد سال طول کشید تا تایید شود. در آن مدت افراد مختلفی می‌پذیرفتند یا رد می‌کردند. معنای دانشگاه از قرن هفدهم تا قرن نوزدهم و حال حاضر تغییرات زیادی کرده است.

پاسخ به سوالات دانشجویی را اینجا بخوانید

معیار، دانشگاه است

این استاد دانشگاه تهران در پایان به ماجرای ترویج علم در ایران اشاره کرد و افزود: به‌طور مثال فرض کنید در جامعه‌ای دانشگاه وجود نداشته باشد. مثلا در قرن نوزدهم در دوره‌ی قاجار هنوز دانشگاه وجود نداشت و علم جدید فرنگی وارد ایران شده بود و می‌گفتند خورشید مرکز کهکشان است. ما یک سنت هزارساله‌ی نجوم علمی و دقیق داشتیم که می‌گفت زمین مرکز کهکشان است. عده‌ای به دلیل اینکه غربی‌ها می‌گفتند خورشید مرکز است، این نظریه را کنار گذاشتند و عده‌ای هم می‌گفتند، چون غربی‌ها گفته‌اند درست است. این وسط معلوم نبود چه کسی راست می‌گوید، چون ما دانشگاه نداشتیم.

انتهای پیام/