به گزارش خبرنگار حوزه دانشگاهی گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، حدود ۳ ما از شروع آموزش‌های الکترونیکی در دانشگاه‌ها گذشته است. در ابتدا شروع این آموزش با برخی اعتراضات از سوی دانشجویان و بعضا اساتید رو به رو بود، اما در نهایت شیوع گسترده کرونا و مشخص نبودن زمان مشخصی برای پایان آن باعث شد تا تمام دانشگاه‌ها زیر ساخت آموزش الکترونیکی را فراهم کنند. از سوی دیگر افق‌های پیش رو نشان می‌دهد که در ایران و بسیار از دانشگاه‌های جهان این روند آموزشی ممکن است در سال آینده تحصیلی هم کم و بیش ادامه پیدا کند.

رئیس کارگروه سیاست گذاری و نظرات تخصصی آموزش‌های الکترونیکی وزارت علوم قرار گرفتن در این شرایط بحرانی و اجبار به ورود به آموزش مجازی را مقدمه‌ای دانست که باعث جهش در نظام آموزش عالی کشور خواهد شد. اما تا پیش از شیوع کرونا اکثر دانشجویان و جامعه دانشگاهی آشنایی با آموزش های و الکترونیکی یا به اصطلاحی مجازی و بستر‌های آن نداشتند و برخی اصلا نمی‌دانستند که با نشستن در خانه هم می‌توان ادامه تحصیل داد، از پایان نامه دفاع کرد و فارغ التحصیل شد.

با شکل گرفتن و رونق آموزش‌های الکترونیکی بسیاری شاید فکر می کردند که این آموزش‌ها مبتنی بر بستری لرزان هستند که به یکباره بنا شده و با پایان کرونا بدون هیچ سر و صدایی فروخواهد ریخت، اما واقعیتها از پایه های قدرتمند این نوع بکارگیری فناوری در آموزش عالی خبر می دهد کما اینکه در بسیاری از دانشگاههای بزرگ و برجسته دنیا نیز نیاز به استفاده از انها را ضروری دانسته اند. به همین دلیل درصدد شدیم که به بررسی تاریخچه شکل‌گیری و شروع آموزش های الکترونیکی در دانشگاه‌های کشور بپردازیم.

تاسیس دانشگاه مکاتبه‌ای قبل از انقلاب، اولین آموزش از راه دور کشور

علی اکبر صفوی، رئیس کارگروه سیاست گذاری و نظرات تخصصی آموزش‌های الکترونیکی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه دانشگاهی، درباره تاریخچه شکل‌گیری آموزش مجازی در دانشگاه‌های کشور، گفت: آموزش‌های از راه دور در ایران و دنیا سابقه‌ای طولانی دارد. در کشوری مثل استرالیا که پراکندگی جغرافیایی آن ۵ برابر کشور ما و جمعیت آن (در سال‌هایی که که آموزش از راه دور شروع شد) حدود ۱۰ تا ۲۰ میلیون نفر بوده و امکان فراهم کردن مدرسه در خیلی از مناطق آن وجود نداشته است آموزش از راه دور سابقه‌ای طولانی دارد. در این کشور از حدود دهها سال پیش از طریق تلوزیون به دانش آموزان دوردست آموزش می‌دادند.

بیشتر بخوانید: تبدیل تهدید به فرصت با استفاده از آموزش‌های مجازی

مدیر کارگروه آموزش عالی الکترونیکی وزارت علوم، افزود: قبل از انقلاب دانشگاهی مثل پیام نور به عنوان دانشگاه مکاتبه‌ای شکل گرفت که هدفش از تاسیس آن این بود که مطالب را برای دانشجو پست کنند و آن‌ها این مطالب را بخوانند و سپس امتحان دهند که بعد از انقلاب اسم این دانشگاه به نام پیام نور تغییر یافت و فعالیتهای کلاسی حضوری آنها نیز افزایش یافت.

سال ۱۳۸۱، آغاز جنب و جوش‌ها برای آموزش الکترونیک

صفوی در ادامه با بیان اینکه قدمت دانشگاههای الکترونیکی در دنیا به حدود سه دهه قبل برمی گردد، اظهار کرد: تقریبا از اواخر سال ۷۹ و اوایل دهه ۸۰ بحث فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران شروع به اوج گرفتن کرد. در ایران سال ۱۳۸۱ اولین طرح جامع توسعه و کاربرد فناوری اطلاعات کشور با نام تکفا اعلام شد. از همین زمانها جنب و جوشی برای کاربرد‌های فناوری در مفهوم‌های آموزش الکترونیکی، تجارت الکترونیکی، دولت الکترونیکی و ... به صورت جدی مطرح شد.

این عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز بیان کرد: دانشگاه‌ها و افراد متعددی متناسب با این برنامه‌ها فعالیت‌هایی را شروع کردند؛ برای مثال در شیراز سال ۱۳۸۱ یک کنفرانس جهانی درباره راهکار‌های توسعه فناوری اطلاعات برگزار شد. بعضی از دانشگاه‌ها در همین راستا از سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۱ به وزارت علوم تقاضای راه اندازی دانشگاه‌ها و رشته‌های مجازی را دادند و از این سال‌ها وزارت علوم درگیر بررسی تقاضا‌های شکل‌گیری مباحث مرتبط با آموزش‌های الکترونیکی شد.

دانشگاه شیراز پیشگام آموزش مجازی در کشور

او در ادامه افزود: اولین دوره رسمی دانشگاهی آموزش الکترونیکی وزارت علوم و اولین مجوز قطعی راه اندازی و شروع به کار را دانشگاه شیراز در اواخر سال ۸۲ گرفت و برخی رشته‌های مجازی از اواخر سال ۸۲ در این دانشگاه راه اندازی شد. این رشته‌ها شامل: مهندسی برق و کنترل، تجارت الکترونیک و حقوق در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد بودند.

رئیس کارگروه سیاست گذاری و نظرات تخصصی آموزش‌های الکترونیکی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری گفت: بعد از دانشگاه شیراز طی ۶ ماه تا یکسالچند دانشگاه دیگر از جمله دانشکده علوم و حدیث قم، دانشگاه علم و صنعت و دانشگاه امیرکبیر نیز به این عرصه وارد شدند. کم کم پس از آن موسساتی که مجوز اولیه گرفته بودند، اما هنوز دوره را شروع نکرده بودند به عنوان موسسات کاملا الکترونیکی شروع به کار کردند. برخی از این موسسات موسسه آموزش عالی ایرانیان، موسسه آموزش عالی مهر البرز و علوم و حدیث قم بودند.

بیشتر بخوانید: مزایا و معایب آموزش مجازی در دانشگاه‌ها/ جامعه دانشگاهی آمادگی پذیرش آموزش مجازی را دارد؟

صفوی در ادامه تاکید کرد: بعد از آن در طول سال‌های ۸۵ – ۸۶  عملا فعالیت‌های متعددی برای توسعه دوره‌های مجازی شکل گرفت و تا کنون چیزی حدود ۷ موسسه آموزش عالی کاملا الکترونیکی وجود دارد. البته تعداد بیشتری از دانشگاه‌های دولتی نیز به این سمت و سو کشیده شدند. حدود ۲۰ تا ۳۰ دانشگاه دولتی و حدود ۷ موسسه غیر انتفاعی در این سال‌ها در آموزش مجازی فعال بوده و اقداماتی را انجام دادند. البته تنها حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد از فعالیت‌های برخی از این دانشگاه ها دولتی به صورت الکترونیکی بود.

صفوی در ادامه تاکید کرد: بعد از آن در طول سال‌های ۸۵ – ۸۶  عملا فعالیت‌های متعددی برای توسعه دوره‌های مجازی شکل گرفت و تا کنون چیزی حدود ۷ موسسه آموزش عالی کاملا الکترونیکی وجود دارد. البته تعداد بیشتری از دانشگاه‌های دولتی نیز به این سمت و سو کشیده شدند. حدود ۲۰ تا ۳۰ دانشگاه دولتی و حدود ۷ موسسه غیر انتفاعی در این سال‌ها در آموزش مجازی فعال بوده و اقداماتی را انجام دادند. البته تنها حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد از فعالیت‌های برخی از این دانشگاه ها دولتی به صورت الکترونیکی بود.

کرونا باعث شد مسیر ۱۵ ساله را ۲ ماهه طی کنیم

او در ادامه بیان کرد: با اتفاقی که در زمان کرونا افتاد به یکباره مجبور شدیم در زمانی بسیار کوتاه مسیری که قبلا در ۱۵ سال طی شده بود را ظرف دو تا سه ماه طی کنیم و ۹۰ درصد آموزش عالی کشور که هیچ آشنایی با آموزش الکترونیکی نداشتند مجبور شدند که به سراغ این ابزار بیایند. البته، آنچه که هم اکنون در ۹۰ درصد دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی عالی کشور در حال انجام است،  حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد ظرفیت آموزش الکترونیکی است و خیلی از مولفه‌ها هنوز در آن بخوبی به کار برده نشده است که لازم است تکمیل شوند.

معایب آموزش الکترونیک در ایام شیوع کرونا

صفوی در ادامه با بیان اینکه مسیری که در این ۳ ماه طی کرده ایم حدود ۳۰ درصد از مسیر رسیدن به آموزش الکترونیکی کامل و جامع است، اضافه کرد: این آموزش از نظر کیفی ممکن است در برخی دانشگاهها از نظر اجرا ( بدلیل عدم شناخت با نا آشنایی) نسبت به آنچه که می‌تواند باشد کمی پایین‌تر باشد. یکی از مولفه‌های آموزش الکترونیکی تولید محتوا‌های جذاب است، ولی دانشگاه‌ها فرصتی کافی برای ارائه محتوای با کیفیت مناسب برای همه درسها نداشته اند اما بتدریج کارها کاملتر و بهتر می شوند.

او در ادامه درباره سایر نواقص آموزش الکترونیکی نیز گفت: دومین نکته ضعف آموزش الکترونیکی این است که همه اساتید، دانشجویان و مدیران نحوه استفاده از آنرا را بخوبی نیاموخته اند و معیار‌ها و شاخصه‌های رشد کیفیت نیز برای برخی هنوز تعریف نشده است. البته نباید نادیده گرفت که در این شرایط بحرانی با سرعت وارد کار شدیم و کارهای بزرگی انجام شده است.

این عضو هیات علمی دانشگاه شیراز درباره سایر اقدامات انجام شده برای افزایش کیفیت آموزش مجازی، افزود: در این مدت که آموزش مجازی در دانشگاه‌های ما شروع شده است ۳۰ تا ۴۰ کارگاه آموزش تاریخچه شکل‌گیری آموزش مجازی در دانشگاه‌های ایران ی برای دانشگاه‌های کشور برگزار شد و در این کارگاه‌ها حدود ۲۰ هزار استاد آموزش دیدند.

مزایای آموزش الکترونیک در ایام کرونا

صفوی درباره نکات مثبت آموزش الکترونیکی در دانشگاه‌ها نیز گفت: به دلیل اهمیتی که این آموزش دارد و تحول بنیادینی که در سیستم آموزش عالی کشور ایجاد می‌کند تضمین می‌کنم که این آموزش الکترونیکی باعث خواهد شد آموزش عالی ایران در مسیر فناوری و تکنولوژی رشد بسیار بالا و حرکت رو به جلویی داشته باشد.

صفوی درباره دلایل این تحول آموزش عالی ایران، تاکید کرد: مهارت حدود ۸۰ درصد استادان ما که فاصله زیادی از این ابزار‌ها داشتند به مقدار زیادی رشد کرده است، دانشجویان با این ابزار آموزش الکترونیکی آشنا شدند، زیر ساخت‌های دانشگاه‌ها در این مسیر به مقدار زیادی رشد کرده است. به دلیل اینکه محتوا‌های دروس روی فضای اینترنت قرار می‌گیرد همه در راستای اطمینان، دقت و شفاف کردن منابع حرکت و لذا کیفیتها رشدی بسیار خوبی می‌کنند.

انتهای پیام/