به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری ، چاودُم یا تریتیکاله غله‌ای جدید است که به وسیله انسان و در نتیجه تلاقی ژنوم‌های گندم و چاودار به وجود آمده است.

نام تریتیکاله از نام علمی گونه‌های به وجود آورنده آن گرفته شد و در این مورد گندم به جای گیاه مادر به کار گرفته شده و دانه‌های گرده از چاودار است.

این غله سازگاری به شرایط سخت محیطی را از چاودار و خصوصیات مطلوب زراعی را از گندم به ارث برده است.

طبق آمار منتشره توسط سازمان خوار و بار جهانی (F.A.O) در سال ۲۰۱۱ سطح زیر کشت تریتیکاله در جهان ۳.۹ میلیون هکتار با میزان تولید ۱۳.۴ میلیون تن و متوسط عملکرد ۳۴۷۶ کیلوگرم در هکتار بوده است.

تاکنون بیش از ۲۰۰ رقم تریتیکاله معرفی شده و دارای دو تیپ بهاره و زمستانه است.

تریتیکاله در مقایسه با گندم دارای ارتفاع بیشتر، تعداد پنجه کمتر و طول سنبله بلندتر بوده و نتایج تحقیقات نشان داده است که عملکرد دانه و ماده خشک تریتیکاله حدود دو برابر جو، از نظرخوش خوراکی و میزان تولید علوفه سبز، کاه و دانه قابل رقابت با جو است.

بیشتر بخوانید

• پرواز پهپاد‌های کشاورزی در آسمان مازندران
• گندم کاران مازندرانی شیرین کام شدند
• توسعه کشت علوفه دامی در مازندران

آغاز کشت تریتیکاله از ۱۰ سال قبل در مازندران

سید اسماعیل علوی مدیر جهاد کشاورزی شهرستان میاندورود گفت: تریتیکاله بر حسب واریته‌های گندم و چاودار تلاقی داده شد و برای تولید آن ممکن است بهاره یا زمستانه باشد.

او افزود: این گیاه یک ساله تیپ عمومی آن شبیه گندم بوده و در مقایسه با گندم از قابلیت رشد و مقاومت بیشتری برخوردار است.

علوی گفت: امکان استفاده دو منظوره به صورت مصرف دانه‌ای و علوفه‌ای و تحمل بیشتر به تنش‌های محیطی غیر زنده شامل سرما، خشکی و شوری از مزایای کشت تریتیکاله است.

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان میاندورود افزود: امکان استفاده از تریتیکاله در نانوایی‌ها به صورت مخلوط با آرد گندم با نسبت یک چهارم و سه چهارم آرد تریتیکاله و گندم وجود دارد.

او گفت: تحمل بیشتر نسبت به تنش‌های محیطی زنده، آفات و بیماری ها، قدرت رقابت اکولوژیکی بیشتر علیه علف‌های هرز به دلیل رشد سریعتر و ارتفاع بوته بلندتر مناسب فن آوری جدید کنترل غیر شیمیایی علف‌های هرز، تطابق و تحمل بیشتر به خاک‌های فقیر به علت دارا بودن سیستم ریشه‌ای قوی‌تر و نیاز کودی کمتر از دیگر مزایای کشت گیاه تریتیکاله است.

علوی افزود: تریتیکاله گیاه زراعی مناسب برای شرایط دیم مناطق کم آب بوده و تحمل آن نسبت به شرایط ماندآبی آب و خوابیدگی بیشتر است.

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان میاندورود، ریزش کمتر دانه، جایگزین مناسب ذرت در تغییر الگوی کاشت و افزایش عملکرد محصول را از دیگر مزایای مهم گیاه تریتیکاله بیان کرد.

او گفت: کشت تریتیکاله با بذرکار‌های غلات صورت می‌گیرد و توصیه می‌شود از روش کم خاکورزی بدلیل حفظ بقایا (کاه)، کاهش فرسایش، افزایش فعالیت میکروبی خاک، اصلاح و حفظ حاصلخیزی خاک استفاد شود.

برداشت تریتیکاله با کمباین غلات

یکی از کشاورزان مازندرانی می‌گوید: برداشت تریتیکاله با کمباین غلات صورت می‌گیرد و مقاومت خوبی نسبت به ریزش دانه دارد.

او با بیان اینکه عملکرد دانه تریتیکاله نسبت به جو دو برابر است، افزود: از اواخر مرحله پنجه زنی تا قبل از به ساقه رفتن بوته‌ها می‌توان آن را به صورت علوفه برداشت کرد.

این کشاورز گفت: در مجموع عملکرد ماده خشک تولید شده (علوفه به علاوه دانه) ۱.۵ برابر جو است.

او افزود: گیاه تریتیکاله در برابر آفات، بیماری‌ها و خشکسالی مقاوم است و در زمین‌هایی که قابلیت کشت هر محصولی را ندارند، می‌توان آن را کشت کرد.

یکی دیگر از کشاورزان مازندرانی می‌گوید: تریتیکاله علوفه‌ای است که می‌توان آن را به صورت تک محصولی، و یا مخلوط با لگوم و سایر غلات کشت کرد.

او افزود: تریتیکاله گیاهی است یک ساله یا کمی بیشتر از یک سال و تیپ عمومی آن شبیه گندم است و در مقایسه با گندم از قابلیت رشد و مقاومت بیشتری برخوردار بوده و نسبت به شرایط آب و هوایی و زمین برای پهنه‌های نامناسب توصیه شده است.

این کشاورز گفت: مقاومت به شوری، کاهش مصرف آب نسبت به گندم، عملکرد بالاتر نسبت به جو و حتی گندم، کشت در زمین‌های سنگلاخی و با حاصلخیزی کم و سازگاری به دامنه وسیعی از اقلیم اعم از سرد و گرم از مزایای کشت تریتیکاله است.

خصوصیات گیاهی تریتیکاله

تریتیکاله گیاهی است خود بارور با حدود ۱۰ تا ۱۴ درصد دگر باروری، گل آذین تریتیکاله شباهت زیادی به سنبله چاودار دارد.

طول سنبله و تعداد سنبلچه‌های موجود در تریتیکاله از گندم بیشتر بوده و تعداد سنبلچه آن ممکن است به ۲۵ تا ۴۰ عدد برسد.

دانه تریتیکاله با حدود ۱۳.۵ درصد دارای پروتئین بیشتری در مقایسه با گندم، ذرت، برنج، چاودار و یولاف بوده و از نظر اسید‌های آمینه ضروری نیز وضعیت مطلوبی داشته و مقادیر قابل توجهی مواد معدنی و ویتامین دارد.

استفاده چند منظوره از تریتیکاله

تقوی مسئول امور دام جهاد کشاورزی میاندورود گفت: سهولت کشت و داشتن گونه‌های مختلف با قابلیت سازگاری در شرایط متفاوت محیطی، امکان برداشت علوفه سبز با چرای مستقیم آن در طول پاییز تا اوایل بهار وجود دارد.

او افزود: تریتیکاله برای تولید دو منظوره علوفه سبز و دانه از پتانسیل بالایی برخوردار بوده به طوری که با کشت در مناطق گرمسیر در اواخر مهرماه بعلت رشد سریع آن با مدیریت مناسب و رعایت نکات فنی می‌توان علاوه بر تأمین قسمتی از علوفه مورد نیاز دام‌ها در زمستان، دانه و کاه مناسبی نیز در پایان فصل تولید کرد.

تقوی با بیان اینکه در غلات دو منظوره تریتیکاله بالاترین عملکرد را در تولید علوفه سبز و دانه دارا است، گفت: تریتیکاله توان خوبی در جذب عناصر و ریز مغذی‌های خاک دارد و عنصر روی ماده غذایی بسیار با ارزشی برای تریتیکاله است.

مسئول امور دام جهاد کشاورزی میاندورود افزود: ارزش غذایی تریتیکاله در پروش طیور و پرواربندی گوساله اهمیت ویژه‌ای دارد و ترکیبات آمینواسیدی آن احتیاجات غذایی دام‌های تک معده‌ای و طیور را بخوبی تامین می‌کند.

او گفت: تریتیکاله قابلیت رشد سریع مجدد بعد از برداشت علوفه را داشته و از نظر تغذیه و تعلیف دام می‌تواند جانشین ذرت، گندم و جو شود.

تقوی افزود: تریتیکاله می‌تواند در تغذیه طیور تا ۷۵ درصد به جای ذرت و در ترکیب جیره غذایی دام تا ۱۰۰ درصد به جای گندم قرار گیرد.

مسئول امور دام جهاد کشاورزی میاندورود گفت: کشت مخلوط تریتیکاله با سایر غلات سبب تولید علوفه سیلویی با کیفیت بالا، طولانی شدن دوره برداشت، کنترل بیماری‌ها و کاهش ورس می‌شود.

افزایش عملکرد تولید شیر با معجزه‌ای به نام تریتیکاله

یکی از پرورش دهندگان دام می‌گوید: بیشتر از استان‌های غربی علوفه را تامین می‌کنیم و کاهش بارندگی و افزابیش کرایه حمل هزینه هنگفتی را در زمینه تهیه علوفه دام بر ما تحمیل می‌کند.

او افزود: تریتیکاله یکی از گیاهان مناسب برای تهیه علوفه و سیلاژ بوده و در مقایسه با گندم و ذرت این گیاه به طور معمول محتوی پروتئین بیشتر و دارای تعادل مناسبی از اسید‌های آمینه است.

یکی دیگر از پرورش دهندگان دام می‌گوید: کشت مخلوط تریتیکاله با انواع لگوم‌ها بهترین علوفه خشک را تأمین می‌کند و در شرایط خشک و نیمه خشک عملکرد کاه تولیدی تریتیکاله نسبت به گندم و جو بیشتر است.

او افزود: در صورتی که برای دام‌ها از تریتیکاله استفاده شود، حدود ۵ تا ۱۰ درصد در افزایش تولید شیر تاثیر بسزایی دارد.

استفاده از آرد تریتیکاله در نانوایی‌ها

برای بهبود خصوصیات نانوایی آرد تریتیکاله، لازم است مقداری آرد گندم به آن اضافه شود و بازده آرد آن حدود ۶۰ تا ۶۵ درصد باشد.

اگرچه از تریتیکاله هنوز در نانوایی‌ها استفاده نشده است، اما دانه تریتیکاله بصورت بلغور نیز در تغذیه انسان استفاده می‌شود.

برای تولید بلغور لازم است که دانه‌ها به مدت ۱۰ دقیقه جوشانده و سپس در دمای ۱۲۰ درجه خشک شوند، در این حالت دانه نیمه کوب یا خرد شده و سبوس از آن‌ها جدا می‌شود.

پیش بینی تولید ۹۹ هزار تن علوفه سبز تریتیکاله امسال در مازندران

پورنصرالله معاون زراعت جهاد کشاورزی مازندران گفت: تریتیکاله در اراضی پر تنش نظیر پستی و بلندی، شوری، خشکی، بارش‌های فرسایش زا، اسیدیته پایین خاک فقدان فسفر، سمیت با کمبود عناصر و خاک‌های کم عمق نسبت به سایر محصولات برتری عملکرد دارد.

او افزود: در محیط‌های پر تنش و فقیر برای تأمین علوفه، می‌توان از تریتیکاله برای چرای مستقیم و تولید دانه و کاه مانند کشت سنتی گندم و جو استفاده کرد.

پورنصرالله گفت: عملکرد تریتیکاله بین ۳ تا ۹ تن در هکتار بسته به شرایط کشت متغیر است و تمامی مراحل آماده سازی زمین مانند گندم و جو است و کشت با بذرکار‌های غلات صورت می‌پذیرد.

معاون زراعت جهاد کشاورزی مازندران افزود: کشت تریتیکاله از حدود ۱۰ سال قبل که به صورت آزمایشی در مازندران آغاز شده بود، یک هکتار بود و اکنون کشت مخلوط این محصول بیش از ۲ هزار هکتار و کشت دانه‌ای آن که بیشتر در شرق مازندران انجام می‌شود، حدود هزار هکتار است.

پیش بینی می‌شود ۹۹ هزار تن علوفه سبز و ۵ هزار و ۷۰۰ تن دانه تریتیکاله امسال در مازندران تولید شود، این میزان تولید نیاز ۹ هزار رأس دام و دو میلیون و ۵۰۰ هزار قطعه طیور را تامین می‌کند.

انتهای پیام/ 

گزارش از سیده حکیمه موسوی ازنی