برنج، قصه پر غصه از مزرعه تا سفره شالیکاران
شالیکاران گیلانی امسال در شرایط سخت کرونایی دست از تولید برنج برنداشتند.
به گزارش خبرنگار گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از رشت، اگر چه با تصمیم ستاد تنظیم بازار واردات برنج به صورت فصلی ممنوع شد، اما باید مسئولان امر بیشتر بیاندیشند و برای حمایت هرچه بیشتر از کشاورزان زحمتکش که سهم به سزایی در تامین و امنیت غذایی و اقتصاد جامعه دارند تلاش کنند، چرا که شالیکاران گیلانی امسال در سایه کرونا دست از تولید برنج برنداشتند و با بی مهری آسمان هنگام درو که امسال هوا بیشتر از سال‌های قبل، با شالیکاران سر ناسازگاری داشت هم ساختند و حالا منتظر تدابیر مسئولان برای دسترنج ۶ ماهه خود هستند.
ممنوعیت واردات برنج
مهرداد جمال ارونقی، معاون فنی سازمان گمرک گفت: قرار بود از اول مردادماه واردات برنج به صورت فصلی ممنوع شود که با تصمیم ستاد تنظیم بازار به اول شهریورماه موکول شد و براین اساس واردات و ترخیص برنج ممنوع است و این ممنوعیت تا اول آبان‌ماه نیز ادامه خواهد داشت.
او افزود : پارسال حدود ۸۰۰ هزار تن برنج به ایران وارد شده است و عملیات ترخیص این مقدار انجام شده است و این در حالی است که واردات برنج به ایران امسال حدود ۲۰ درصد کاهش پیدا کرده است.
معاون فنی سازمان گمرک با بیان اینکه حدود ۳۹۰ هزار تن برنج از طریق گمرک ترخیص شده‌اند و مقداری دیگری از برنج‌ها هنوز در گمرک دپو شده‌اند، افزود: سازمان گمرک باید در روند واردات برنج، کد رهگیری بانک را داشته باشد و بعد از دریافت این کد اجازه صدور پروانه را ارائه دهد.
جمال ارونقی با اشاره به اینکه بخش عمده‌ای از برنج‌های وارداتی در حال حاضر یا در صف تخصیص ارز و یا در مرحله تامین ارز قرار دارند، گفت: کسانی که در صف تخصیص ارز هستند باید منشا ارز خود را از طرف بانک مرکزی به تایید برسانند تا بتوانند برنج خود را وارد کنند.
منفعت دسترنج شالیکاران به حمایت مسئولان بستگی دارد
آقای داریوش تقی زاده کشاورز ضیابری در گفتگو با خبرنگار گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از رشت، گفت: با همه توان تلاش کردم تا محصول خوبی برداشت و روانه بازار کنم، البته خیلی در شرایط شیوع ویروس کرونا و وضعیت جوی استان، کشت محصول برنج سخت بود، اما حمایت مسئولان می‌تواند این سختی را به لبخند رضایت بخش تبدیل کند.
آقای مهدی یکتا شالیکار گیلانی هم در گفتگو با خبرنگار گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از رشت، از مسئولان خواست همزمان با برداشت برنج و ورود آن به بازار از واردات برنج جلوگیری کنند، تا بتوانند برنج خودشان را که هزینه‌های مالی زیادی برای مراحل مختلف کاشت، داشت و برداشت پرداخت کردند جبران شود و این امر باعث دلگرمی و رغبت برای ادامه کشت است.
او افزود: اگر حمایت نباشد کشاورزان رغبت زیادی به کشت نمی‌کنند و اراضی کشاورزی را برای کشت و کار رها می‌کنند.
شرایط سخت کرونایی از یک طرف و ناسازگاری آسمان در روزهای پایانی برداشت برنج از طرف دیگر رنج تولید برنج را بر کشاورزان گیلانی دو چندان کرده است.
مسعود الماسی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان در گفتگو با خبرنگار ما گفت: بارش‌های سیل آسای مرداد موجب خوابیدگی و یا ورس ۱۴۰ هزار هکتار معادل ۵۸ درصد از شالیزارهای استان شده است و ورس ساقه‌های برنج، هزینه برداشت و حمل و انتقال محصول را افزایش داده و موجب کاهش کیفیت برنج می‌شود.
او افزود: استان گیلان با دارا بودن ۲۳۸ هزار هکتار اراضی شالیزاری، رتبه دوم در تولید محصول استراتژیک برنج را در کشور دارا بوده و همه ساله با تولیدی بالغ بر ۷۵۰ هزار تن برنج سفید، نیاز بالغ بر ۲۰ میلیون نفر از جمعیت کشور را به این ماده غذایی تامین می‌کند.
امیر مرادی، مدیرکل مدیریت بحران استانداری گیلان در گفتگو با خبرنگار ما با اشاره به میزان خسارت‌های وارده به بخش کشاورزی، گفت: شالیزار‌ها بیشترین خسارت را در بارش‌های اخیر متحمل شده‌اند.
او با بیان اینکه در مجموع ۵۰ میلیارد تومان میزان خسارت بارش‌های سیل آسای مرداد به دو بخش کشاورزی و راه روستایی در گیلان بوده است، گفت: از این میزان ۴۰ میلیارد تومان مربوط به بخش کشاورزی و شالیزار‌ها است.
با وجود این همه مشقت مسئولان چه برنامه‌ای برای مزد تلاش شالیکاران دارند؟
ارسلان زارع، استاندار گیلان در دیدار با محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور موضوع جبران خسارت‌های وارده به کشاورزان برنجکار ناشی از بارش‌های مداوم و مستمر باران در سال زراعی جاری را پیگیری کرد.
استاندار گیلان چهارم شهریورماه جاری در نامه‌ای به رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور و نیز رئیس سازمان مدیریت بحران کشور، میزان خسارت‌ها را اعلام کرده بود.
نوبخت : شخصا پیگیر پرداخت غرامت شرکت‌های بیمه به کشاورزان خواهم بود
نوبخت، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه در سفر به گیلان با اشاره به ارزیابی‌های انجام گرفته از میزان خسارت‌های وارد شده به کشاورزی گیلان در پی بارش‌های شدید اخیر ، گفت: دولت همواره کنار مردم است و در بحران‌های گذشته آن را به ثابت کرده است.
او خطاب به کشاورزان به ویژه کشاورزانی که شالیزارهای شان را بیمه نکردند، افزود: شخصا پیگیر پرداخت غرامت شرکت‌های بیمه به کشاورزان خواهم بود.
معاون رئیس جمهور از تشکیل ستاد پیگیری خسارت‌های کشاورزی در گیلان خبر داد و گفت: کشاورزانی هم که شالیزارهایشان را بیمه نکردند مورد حمایت قرار می‌گیرند.
نوبخت با اشاره به اینکه تا ۲ درصد از بودجه کشور برای بحران‌ها استفاده می‌شود ، تصریح کرد: به کشاورزانی که در هر نقطه‌ای از کشور بر اثر بلایای طبیعی خسارت وارد شده باشد کمک می‌شود.
ارائه تسهیلات به کشاورزان در راستای جهش تولید
مسعود اسدی پرور، کارشناس جهاد کشاورزی گیلان در گفتگو با خبرنگار ما گفت: با هدف جهش تولید، کاهش ضایعات برنج و افزایش درآمد شالیکاران، در تلاشیم تا با مدرن سازی کارخانه‌های برنجکوبی علاوه بر بسته بندی برنج با کیفیت همچنین با برندسازی این محصول استراتژیک بتوانیم بیش از پیش ازکشاورزان حمایت کنیم.
او با بیان اینکه بسته بندی برنج‌های مرغوب و با کیفیت گیلان به جای فله فروشی می‌تواند بازار را برای شالیکاران مهیای فروش و رقابت با برنج‌های بسته بندی خارجی کند، افزود: در تلاشیم با پرداخت تسهیلات به کارخانه‌های شالیکوبی و همچنین تسهیلات برای تجهیز ماشین آلات کشاورزی بتوانیم رنج کشت برنج را از دستان پر تلاش شالیکاران کم کرده و به افزایش درآمد آنان کمک کنیم، زیرا در سایه حمایت از آنان است که این صنعت کشاورزی در استان قوت و رونق می‌گیرد.
خزانه‌های سبزی که پس از ۶ ماه به خوشه‌های طلایی تبدیل شدند، این روز‌ها به همت شالیکاران برداشت و تبدیل به شلتوک شدند و حالا نوبت کارخانه‌های شالیکوبی است که این شلتوک‌های طلایی را تبدیل به برنج سفید با کیفیت ایرانی و تولید ملی کند.
نوسازی و تجهیز شالیکوبی‌های در گیلان برای کاهش ضایعات برنج و افزایش بهره وری
قاسم جوادزاده مقتدر، معاون صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی گیلان در گفتگو با خبرنگار ما گفت: ۴۷۵ شالیکوبی نیز برای کاهش ضایعات و افزایش بهره وری تجهیز، نوسازی و اصلاح شده است و با تجهیز، و نوسازی و اصلاح ساختار این شالیکوبی‌ها سالانه از ۳۰ تا ۳۵ هزار تن ضایعات ناشی از تبدیل شلتوک به برنج به ارزش ۶۰۰ میلیارد تومان جلوگیری می‌شود.
تداوم اجرای طرح نوسازی، تجهیز و اصلاح ساختار شالیکوبی‌ها
او همچنین از تداوم اجرای طرح نوسازی، تجهیز و اصلاح ساختار شالیکوبی‌ها، بر اساس اهداف پیش بینی شده در برنامه ششم توسعه خبر داد و گفت: بر اساس این برنامه هر ساله ۲۸ تا ۳۰ شالیکوبی با بهره گیری از تسهیلات بانکی نوسازی و اصلاح می‌شود.
معاون صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی گیلان در ادامه از اعطای ۵۷ میلیارد تومان تسهیلات بانکی به صاحبان ۴۰ شالیکوبی استان در سال ۹۸ خبر داد و افزود: نیاز واقعی استان در این بخش حداقل ۲ برابر این رقم است و انتظار می‌رود در برنامه ریزی آینده، دست اندرکاران مالی دولت، به این موضوع توجه کنند.
جواد زاده مشکل کمبود سرمایه در گردش را مانعی بر سر راه بسته بندی و استانداردسازی برنج در کارخانه‌های شالیکوبی دانست و گفت: تسهیلات فعلی سرمایه در گردش برای شالیکوبی‌ها بسیار ناچیز است که بر این اساس، خط ویژه اعتباری برای این تسهیلات پیش بینی و از وزارت جهادکشاورزی و استانداری گیلان درخواست کرده ایم تا ما را در تامین اعتبارات این بخش، یاری کنند.
ایجاد برند رسمی برنج در گیلان
مدیر صنایع تبدیلی وغذایی سازمان جهاد کشاورزی گیلان گفت: تاکنون ۱۵ زنجیره تولید برنج در گیلان شناسایی و ۶۵ برند رسمی برنج با مشارکت ۵۵ کارخانه و ۷۰ هزار تن ظرفیت ایجاد شده است و این ظرفیت تا ۲ سال آینده به ۲۰۰ هزار تن افزایش خواهد یافت.
نرخ تبدیل شلتوک به برنج تعیین شد
فرهاد دلق پوش، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت گیلان در گفتگو با خبرنگار ما، با اشاره به تعیین نرخ تبدیل شلتوک به برنج در سال زراعی امسال گفت: نرخ تبدیل شلتوک به برنج برای کارخانه‌های شالیکوبی با درجه یک به ازای هرکیلوگرم شلتوک ۶۰۰ تومان و برای کارخانه‌های شالیکوبی درجه ۲ به ازای هر کیلوگرم شلتوک ۵۵۰ تومان تعیین شده است.
او افزود: در صورتی که کشاورز تمایل به پرداخت اجرت به صورت محصول را داشته باشد، با احتساب قیمت روز برنج ملاک پرداخت حق الزحمه برای واحد‌های درجه ۲ به ازای هر ۱۰۰ کیلوگرم شلتوک، ۲ کیلو و ۷۵۰ گرم و واحد‌های درجه یک حداکثر ۳ کیلو خواهد بود.
رئیس سازمان صمت گیلان اظهار داشت: اتحادیه شالیکوبان استان نیز موظف به اعلام لیست واحد‌های درجه یک خود به دستگاه‌های نظارتی نظیر صنعت، معدن و تجارت، تعزیرات و استانداری است و این نرخ‌ها باید در قالب بنر به تمامی واحد‌های شالیکوبی ابلاغ شود.
دلق پوش با بیان اینکه صاحبان واحد‌های شالیکوبی نیز باید نسبت به صدور فاکتور به کشاورزان اقدام کنند، ادامه داد: انتخاب نوع پرداخت ریالی به صورت نقدی و نه مهلت دار یا محصول به عهده کشاورز است.
دبیر ستاد تنظیم بازار گیلان تصریح کرد: چنانچه نرخ فروش برنج بیش از ۲۰ درصد تغییر یابد در خصوص اجرت‌های اعلام شده محصول برای کارخانه‌های درجه ۲ و درجه یک، تجدیدنظر شده و مصوبه ستاد فرعی تنظیم بازار ملاک پرداخت اجرت خواهد بود.
و حالا سری به چند برنج فروشی زدیم.
سراغ آقای خلیل عمادی، یکی از فروشندگان برنج گیلان که ۲۰ سال است برنج محلی می‌فروشد، رفتیم.
او در کنار برنج های فله ای با کیفیت بومی استان ،به گونی‌های برنجی که در مغازه اش چیده شده، اشاره می‌کند و می‌گوید: همه این برنج‌ها را فله‌ای می‌فروشم و برنج ایرانی بسته بندی شده ندارم و شاید برای همین است که تعداد زیادی از مشتریان برنج به ویژه مسافران و کسانی که چندان از برنج سر در نمی‌آورند، دور ِبرنج فله را خط می‌کشند و سراغ برنج‌های با نام نشان می‌روند و در نهایت این، گونی‌های برنج بسته بندی و صاحب برند خارجی است که از پشت سپر تبلیغات، دست شان را می‌گیرد.
او افزود: به راستی چرا وقتی بسته بندی برنج می تواند راهگشای مشکل کشاورزان گیلانی باشد اما مسئولان از این کار غفلت کردند؟
آقای رضا لیقبران یکی از کارخانه داران شالیکوبی گیلان که می‌گوید: با شوق و ذوق سراغ بسته بندی و استاندارد سازی رفتم و هزینه های زیادی هم در این راه صرف کردم، اما این کار برایم سودی نداشت و در عوض برخی از کارخانه داران که فله فروشی، تخلف و اختلاط برنج انجام می‌دهند، پیشرفت کرده اند.
ما هم برای اینکه بدانیم علت تاخیر در استاندارد سازی و بسته بندی برنج گیلان چه بود سراغ مدیر کل استاندارد رفتیم.
ماجرای شناسنامه دار کردن و تضمین برنج ایرانی چه شد؟
داریوش اشکانی پور، مدیرکل استاندارد گیلان می‌گوید: استاندارد برنج در سال ۹۲ با شماره استاندارد ملی ۱۲۷ مصوب و اجباری اعلام شد، اما عملا از سال ۹۵ اجرای آن در گیلان الزامی و نظارت‌ها به تدریج بر استاندارد برنج ، متمرکز شد.
او افزود: در سال ۹۸ بر اساس تجدید نظر شورای عالی استاندارد به علت نبود توان مالی استانداردسازی در واحد‌های شالیکوبی، استاندارد اجباری برنج تولید داخل، حذف و استاندارد تشویقی جایگزین آن شد و در عوض برنج وارداتی مشمول استاندارد اجباری است.
مدیرکل استاندارد گیلان گفت: تشویقی شدن استاندارد برنج، مصوبه شورای عالی استاندارد و خارج از حیطه سازمان استاندارد کشور است، شورایی که ریاست آن برعهده رئیس جمهور و دبیری آن برعهده سازمان ملی استاندارد است.
اشکانی پور افزود: حالا که استاندارد برنج تشویقی شده، این اداره کل هیچ گونه نظارتی بر واحد‌های شالیکوبی ندارد و نمی‌توانیم واحد‌های بسته بندی برنج و کارخانه‌های شالیکوبی مدرن یا فرسوده را ملزم به رعایت استاندارد ۱۲۷ کنیم.
او به هزینه بر بودن استاندارد سازی اذعان دارد و می‌گوید: یکی الزامات اولیه دریافت پروانه استاندارد، افزون بر ساخت یک آزمایشگاه مجهز برای آزمون محصول تولیدی و مطابقت آن با استاندارد ملی، استخدام یک مدیرکنترل کیفیت دارای تحصیلات دانشگاهی است که انجام این فرآیند برای شالیکوبی‌های سنتی گیلان، سخت و هزینه بر است.
مدیرکل استاندارد گیلان افزود: اجرای استاندارد تشویقی برنج و افزایش رغبت شالیکوبان به این استاندارد، مستلزم عزم همگانی در استان است و بنا داریم در نشست‌هایی با مسئولان ارشد استان، با توجه به اختیاراتی که در این زمینه تعریف شده، استاندارد اجباری برنج را در شورای استاندارد استان، مصوب و دست کم در استان خودمان اجرایی کنیم.
حذف استاندارد اجباری برنج مانع ارتقاء کیفیت برنجِ
سید حسین پیمان، معاون پژوهش و فناوری دانشکده علوم کشاورزی وعضوهیات علمی گروه مکانیزاسیون کشاورزی دانشگاه گیلان معتقد است؛ حذف استاندارد اجباری برنج و جایگزین کردن استاندارد تشویقی، مانع ارتقاء کیفیت برنجِ خوش عطر و طعم ایرانی خواهد شد.
او که مجری طرح توسعه خوشه صنعتی شالیکوبی در گیلان هم هست، افزود: با حذف مصوبه اجباری شدن استاندارد ملی ۱۲۷ برنج، عملا واحد‌های صنعتی، کمتر به سمت بسته بندی خواهند رفت.
راهکار اجباری شدن استاندارد برنج
معاون پژوهش و فناوری دانشکده علوم کشاورزی وعضوهیات علمی گروه مکانیزاسیون کشاورزی دانشگاه گیلان گفت: متولیان تولید و بازرگانی این محصول استراتژیک هم باید خریداران بزرگ برنج ازجمله نهاد‌های دولتی که سالانه مقدار قابل توجهی برنج می‌خرند را به سمت شالیکوبی‌هایی که فرآیند تبدیل و بسته بندی استاندارد دارند و صاحب برندند، هدایت کنند تا صاحبان واحد‌های بسته بندی برنج، متضرر نشوند و دیگر شالیکوبان هم به این کار تشویق شوند.
سید حسین پیمان با بیان اینکه یکی از الزامات خارج شدن از رویه سنتی تولید و بازرگانی برنج، بسته بندی و اجرای استاندارد اجباری است، اما این کار نیاز به ایجاد زیرساخت‌ها در واحد‌های شالیکوبی و فرهنگ سازی برای عادت دادن مردم برای خرید برنج بسته بندی شده دارد، افزود: استاندارد برنج، باید اجباری شود تا کسی از اجرای آن شانه خالی نکند.
جلوگیری از واردات برنج درست موقع برداشت و عرضه برنج ملی و از طرف دیگر برندسازی و استاندارد سازی برنج گیلان و همچنین جلوگیری از دست واسطه‌ها و دلالان می‌تواند ابزار‌های مفید برای حفظ کشاورزی و محصول استراتژیک برنج در استان باشد، همچنین حمایت‌های مسئولان امر از شالیکاران می‌تواند علاوه بر رونق و جهش تولید به افزایش درآمد و دلگرم شدن این قشر زحمتکش به تولید و کشت محصول هم کمک کند.
از همه مهمتر با حمایت کشاورزان می‌توان جلوی رها شدن اراضی کشاورزی و تبدیل شدن آن به ویلا‌های زیبا و لوکس را گرفت.
شالیکاران گیلانی ثابت کردند شرایط سخت چه ویروس کرونا و چه بدی آب و هوا نمی‌تواند مانع تولید آنان شود فقط کمی حمایت و توجه است که می‌تواند انگیزه جهش تولید را میانشان دو چندان کند.
گزارش مریم عباسی زاده
انتهای پیام/م. ع
