باشگاه خبرنگاران جوان؛ عاشوری – «واویشته برنج» (برنج سرخ کرده یا برنج برشته) یکی از خوردنیهای پرطرفدار در گیلان است. این خوراکی که در رده تنقلات قرار دارد؛ از برشته کردن برنج مرغوب این استان به دست میآید.
در روش تهیه آن از روغن استفاده نمیشود بلکه برنج را پس از ۱۲ ساعت خیساندن، آبکش کرده و در یک تابه ترجیحا سفالی داغ روی آتش تند تند هم میزنند تا تُرد و برشته شود.
پس از آن، برنج را داخل یک سینی بزرگ میریزند تا خنک شود، سپس مصرف یا نگهداری میشود.
برنج برشته را در گیلان بنا به دلخواه با بادام زمینی، نخود شور، انواع تخمه یا تنقلات دیگری چون مغز پسته، مغز فندق، مغز بادام برشته، بادام هندی و ... ترکیب و میل میکنند.
این خوراکی خوشمزه و نوستالژیک در جای جای گیلان به نامهای مختلفی معروف است؛ از «برشته بج»، «برنجک»، «واویشته برنج»، «برنج سرخ کرده» گرفته تا «وویشته برنج»، «بیبیشته بج» یا «بیشته بج» و شاید هم عناوین دیگر.
همچنین این خوراکی قدیمی و اصیل گیلان را برخی با دوشاب و مغز گردو ترکیب و به عنوان دسر یا میان وعده مقوی مصرف میکنند.
شیرینی سنتی «دوشاب برنج» از قدیم برای مهمانیها و مراسم خاص درست میشد و هنوز هم طرفداران خاص خودش را دارد.
برنج برشته، همچنین یکی از خوردنیهای پرطرفدار در شب یلدای گیلانیان (چله شو) است که تقریبا در هر خانواده سنتی این استان تهیه میشود.
مردمان شهرها و روستاهای استان گیلان برای این شب آداب و رسوم خاص فرهنگ خود را دارند. این محفل شبانه معمولا با قصهگویی بزرگان خانواده و همچنین فال گرفتن با دیوان حافظ و خوردن میوههای مختلف به ویژه انار و هندوانه همراه است.
در جشن شب یلدای گیلانیها؛ میوهها و مرکبات دیگری چون پرتقال، نارنگی، سیب، خرمالو، گلابی، کدو، لبو و ازگیل و آجیل و تنقلات مخصوصی از جمله مغز پسته، بادام، گردو، فندق، توت و انجیر خشک، گندم، تخمه هندوانه، برنج برشته و شاهدانه هم استفاده میشود.