به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بیرجند، تاخت‌وتاز ۲۰ سال خشک‌سالی در خراسان جنوبی اثرات نامطلوبی بر کویر این منطقه و خصوصاً محیط‌زیست این استان بر جا گذاشته است. کاهش منابع آبی، از بین رفتن قنوات و مرگ تدریجی چاه‌های آب ازجمله این اثرات است که خود منجر به پدیده‌ای عذاب‌آور برای مردم این منطقه شده است.

هرچند در یک سال اخیر افزایش بارندگی‌ها تا حدی میزان رطوبت خاک استان را افزایش داده و منجر به کاهش تولید ریزگرد شده است، ولی مدت‌ها طول می‌کشد تا اثرات ۲۰ سال خشک‌سالی و افزایش کانون‌های بحرانی فرسایش خاک از بین برود.

روز‌های بحرانی

گفتنی است که موضوع پدیده گردوغبار از سال‌های گذشته در خراسان جنوبی مطرح بوده است به‌طوری‌که الله‌پور معاون فنی حفاظت محیط‌ زیست خراسان جنوبی در ۱۰ مرداد ماه ۹۵ در جلسه شورای برنامه‌ریزی شهرستان بیرجند بیان‌کرده بود: وضعیت ریزگرد‌ها در خراسان‌جنوبی از سال ۹۰ تاکنون روزبه‌روز بحرانی‌تر شده و هر سال نسبت به سال قبل روز‌هایی که شاهد ریزگرد‌ها هستیم بیشتر شده است.

همچنین در ۲۰ اردیبهشت ۹۸ کلانتری رئیس سازمان حفاظت محیط‌ زیست کشور در بیرجند بیان کرد که امسال مجلس هزار میلیارد تومان با اولویت استان‌های جنوب شرق کشور برای مقابله با ریزگرد‌ها و گردوغبار تصویب کرد.

او با بیان اینکه ۳۰۰ میلیارد تومان برای جلوگیری از ریزگرد‌ها و گردوغبار در جنوب شرق ایران اختصاص می‌یابد، افزود: این بودجه به استان‌های خراسان جنوبی، منطقه جازموریان، سیستان و بلوچستان و بخش‌هایی از استان کرمان تعلق خواهد گرفت.

همچنین در تاریخ پنج آبان ماه امسال نیز برخی از رسانه‌های خراسان جنوبی اعلام کردند که در اولین برآورد ملی زیان‌های اقتصادی ریزگردها، بر اساس مطالعات انجام‌شده توسط ستاد ملی مقابله با پدیده گردوغبار، خسارت سالانه گردوغبار به خراسان جنوبی ۵۰۵ میلیارد تومان اعلام شد.

افزایش کانون‌های بحرانی تولید ریزگرد

نصرآبادی مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی در این زمینه گفت: تعداد کانون‌های بحرانی تولید ریزگرد در خراسانی‌جنوبی از ۲۸ کانون به ۳۵ کانون افزایش یافته که یک هشدار مهم محسوب می‌شود.

او افزود: ریشه اصلی تولید ریزگرد‌ها در خراسان‌جنوبی خشکسالی‌های اخیر، مجاورت با کویر‌ها و تغییر کاربری برخی از اراضی به ویژه اراضی کشاورزی است.

نصرآبادی با اشاره به اینکه پارسال ۸۴ میلیارد تومان اعتبار برای مقابله با ریزگرد‌ها از دو محل به منابع طبیعی خراسان‌جنوبی اختصاص یافت، بیان‌کرد: با توجه به این اعتبار تاکنون ۴۵ هزار هکتار عملیات نهال‌کاری در خراسان‌جنوبی صورت گرفته که در ماه‌های آینده ادامه خواهد یافت.

بیشتر بخوانید

• مدیران به دنبال جذب کامل اعتبارات مقابله با بیابان زایی باشند
• نفس کویرنشینان به تنگ آمد/ تاخت و تاز ریزگرد‌ها زیر آسمان شرق
• خراسان جنوبی در معرض فرسایش بادی

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان‌جنوبی ادامه‌ داد: اگر اعتبارات مقابله با ریزگرد‌ها برای سال ۱۴۰۰ نیز اختصاص یابند، می‌توان قدم‌های مؤثری برای مقابله با ریزگرد‌ها برداشت.

نصرآبادی گفت: ریشه اصلی تولید ریزگرد‌ها در خراسان‌جنوبی خشکسالی‌های اخیر، مجاورت با کویر‌ها و تغییر کاربری برخی از اراضی به ویژه اراضی کشاورزی است.

۱۸ روز غبار آلود

خندان‌رو مدیرکل هواشناسی خراسان‌جنوبی گفت: از ابتدای سال تاکنون تعداد روز‌هایی که مردم خراسان‌جنوبی با پدیده گرد و غبار رو به رو بوده‌اند ۱۸ روز بوده است.

او با اشاره به اینکه بارندگی‌های یک سال اخیر مقداری روز‌های گرد و غبار خیز در استان را کاهش داده است، افزود: این آمار در مدت مشابه پارسال ۳۵ روز و در بلند مدت ۵۳ روز بوده است.

خندان‌رو با بیان اینکه بر اساس نظر و گفته کارشناسان منشأ ریزگرد‌های خراسان جنوبی داخلی است، ادامه داد: خراسان جنوبی به‌ واسطه همجواری با استان سیستان و بلوچستان تحت تأثیر باد‌های ۱۲۰ روزه سیستان نیز قرار دارد.

مدیرکل هواشناسی خراسان‌جنوبی گفت: یکی از اقدامات ما در حوزه ریزگرد‌ها نصب ایستگاه پایش گردوغبار در شهرستان طبس در دو ماه گذشته است که برای آن ۲۵۰ میلیون تومان هزینه کرده‌ایم.

افزایش باد‌های ۱۲۰ روزه به ۱۷۰ روز

میرجلیلی مدیرکل مدیریت بحران خراسان جنوبی گفت: باد‌های ۱۲۰ روزه از اواسط خردادماه تا پایان شهریورماه هر سال میهمان خراسان‌جنوبی هستند.

او با اعلام اینکه مدت زمان وزش این باد‌ها در چند سال اخیر از ۱۲۰ به ۱۷۰ روز افزایش یافته است، افزود: با توجه به خشکسالی‌های اخیر وزش باد‌های ۱۲۰ روزه با ریزگرد‌ها و گرد و خاک شدید همراه شده و اگر پوشش گیاهی و سنگ فرش طبیعی استان تخریب شود، این پدیده‌ها شدت بیشتری خواهد داشت.

میرجلیلی عنوان کرد: بافت خاک خراسان‌جنوبی به‌دنبال خشکسالی‌های پی در پی سست شده و با اندک وزش باد از هم جدا می‌شود.

خراسان‌جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان بیشترین استان‌های تحت تأثیر فرسایش بادی در کشور هستند.

اکبری مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان‌جنوبی گفت: متأسفانه در کل کشور روند فرسایش خاک صعودی بوده و یک رشد ۵۰ درصدی داشته است که همین روند را در خراسان‌جنوبی نیز می‌توان دید.

او افزود: علت فرسایش خاک را باید در خشکسالی‌های اخیر، تخریب پوشش گیاهی، چرای بی رویه دام، تغییر کاربری‌ها، گردشگری غیر اصولی و تخریب زمین‌های کشاورزی جست‌وجو کرد.

اکبری با بیان اینکه فرسایش خاک به دنبال خود فرسایش بادی و تولید ریزگرد و همچنین پدیده گرد و غبار را به همراه دارد، گفت: خراسان‌جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان بیشترین استان‌های تحت تأثیر فرسایش بادی در کشور هستند.

یک سوم اراضی خراسان‌جنوبی تحت تأثیر فرسایش بادی

اکبری مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان‌جنوبی گفت: حدود یک سوم از اراضی خراسان‌جنوبی تحت تأثیر فرسایش بادی قرار دارد که از این میزان بالغ بر دو میلیون هکتار در وضعیت بحرانی قرار دارد.

او با اشاره به کاهش میزان رطوبت خاک در خراسان‌جنوبی و افت سفره‌های آبی به علت برداشت بی رویه از آن افزود: متأسفانه ما با برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی هم سهم آب آیندگان را مصرف می‌کنیم و هم به فرسایش خاک و تولید ریزگرد کمک می‌کنیم.

اکبری ادامه‌داد: وقتی با پدیده‌ای، چون ریزگرد رو به رو هستیم که در پاره‌ای مناطق به وضعیت و شرایط بحرانی رسیده است کار مقابله با آن نیز دشوار و حتی می‌توان گفت حکم مُسکن را دارد.

مهمترین اقدام حفظ پوشش گیاهی

اکبری مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان‌جنوبی با بیان اینکه هر چند در مناطق سکونتگاهی راهی جر راهکار‌های مقابله‌ای نداریم، گفت: در سایر موارد بهترین، تأثیرگذارترین و مهمترین کار در حوزه ریزگرد‌ها حفظ پوشش گیاهی موجود و اقدامات پیشگیرانه است.

او افزود: ما به هیچ وجه نباید اجازه تخریب و آسیب رسیدن به پوشش گیاهی خراسان‌جنوبی را بدهیم و در این زمینه نیازمند مراقبت‌های ویژه هستیم.

اکبری بیان کرد: اعتبار در حوزه مقابله با ریزگرد‌ها که از سازمان محیط زیست و کارگروه مقابله با ریزگرد‌ها به این امر در خراسان‌جنوبی اختصاص یافت ۴۵ میلیارد تومان بود که بیشتر آن در اختیار منابع طبیعی استان قرار گرفت و هفت میلیارد تومان آن به محیط زیست اختصاص یافت.

لزوم مدیریت دخالت انسان در طبیعت

اکبری مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان‌جنوبی با بیان اینکه بیشتر این اعتبار صرف نهال کاری و ایجاد پوشش گیاهی شد، بیان‌کرد: اگر دغدغه تولید ریزگرد‌ها را داریم باید میزان دخالت انسان در طبیعت را مدیریت کنیم چرا تنها با این راهکار به نتیجه مطلوب و مد نظر خواهیم رسید.

با توجه به آنچه مطرح شد در تولید ریزگرد‌ها همه از اعم دامداران با چرای بی رویه دام‌ها، کشاورزان با استفاده بیش از اندازه از سفره‌های آب زیر زمینی، گردشگران با گردشگری غیر اصولی و بسیاری دیگر از مردم با تخریب پوشش گیاهی مقصر هستند.

طبیعی است نمی‌توان از یک طرف در راستای مقابله با ریزگرد‌ها اقدام به نهال‌کاری و درخت‌کاری داشته باشیم و از طرف دیگر همچنان تخریب پوشش گیاهی به واسطه عدم آگاهی‌های لازم افزایش داشته باشد و یا دامدار ما همچنان چرای رویه دام خود را ادامه دهد.

پس لازم است بعد از تخصیص اعتبارات در حوزه مقابله با ریزگرد‌ها علاوه بر نهال کاری‌های جدید به مردم نسبت به حفظ پوشش گیاهی فعلی، راهکار‌های گردشگری موافق با اصول زیست محیطی و میزان اصولی برداشت آب از سفر‌های آب زیر زمینی آگاهی‌های لازم داده شود.

یادمان نرود پوشش گیاهی یک منطقه شاید به راحتی و با یک سهل انگاری ساده از بین برود، ولی رویش دوباره نهال و درخت و رشد آن سال‌های متمادی طول می‌کشد.

منبع: مهر

انتهای پیام/ ر