به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، طبق آمار ثبت شده در سایت موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، در مهر ماه سال جاری تعداد ۸ هزار و ۳۱۱ عنوان کتاب منتشر شد. از این میان ۶ هزار و ۳۱۳ عنوان تألیفی و هزار و ۹۹۸ عنوان ترجمه هستند. ناشران تهرانی ۵ هزار و ۱۶۲ عنوان و ناشران شهرستانی ۳ هزار و ۱۵۹ عنوان را شهرستانی منتشر کردند.

این در حالی است که در مهرماه سال گذشته، ۸ هزار و ۲۴ عنوان کتاب منتشر شد. دلیل این امر را از ناشران جویا شدیم تا بدانیم واقعاً در صنعت نشر کشور رونق نسبی ایجاد شده است یا مسئله چیز دیگری است.

تعداد بالای عناوین کتاب با تیراژ پایین به معنای رونق صنعت نشر نیست

صفا امیری مدیرمسئول نشر براق، در گفت و گو با خبرنگار حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به اینکه در کنار میزان عناوین منتشر شده باید به تیراژ کتاب‌ها هم توجه کرد، گفت: کتاب‌هایی که چاپ اول هستند در حدود هزار تا دو هزار نسخه منتشرمی‌شوند. بسته به میزان استقبالی که مخاطب از کتاب می‌کند، میزان تیراژ کتاب در نوبت‌های بعدی انتشار مشخص می‌شود. ناشران در شرایط کنونی بازار نشر سعی می‌کنند تعداد عناوین زیادی کتاب را با تیراژ‌های کمتر منتشر کنند؛ برای اینکه امکان خرید کتاب برای مخاطب وجود داشته باشد. از این رو می‌توان گفت تعداد بالای عناوین منتشر شده نشانه‌ای از رونق صنعت نشر نیست. هنگامی این مسئله رونق صنعت نشر را نشان می‌دهد که کتاب‌ها با تیراژ‌های بالا منتشر شوند.

وی ادامه داد: تعداد زیاد عناوین منتشر شده با تیراژ کم نشان می‌دهد که ناشران تلاش می‌کنند عناوین بیشتری را با تیراژ‌های پایین منتشر کنند. می‌توان گفت میزان تیراژ کتاب‌ها نسبت به سال گذشته کاهش یافته است. برای مثال در صورتی که یک میلیون کتاب دوست و کتابخوان در قشر کودک و نوجوان داشته باشیم، نیاز داریم میزان تیراژ کتاب به یک میلیون نسخه برسد. در حالی که در شرایط کنونی با وجود بالا بودن عناوین منتشر شده، تیراژ‌های آن به یک میلیون نسخه نمی‌رسد و با نیاز مخاطب تناسب ندارد.

مدیر مسئول انتشارات براق با اشاره به شرایطی که می‌توان میزان کتاب‌های منتشرشده را نشانه بسیار خوبی در صنعت نشر دانست، ابراز کرد: در شرایط رونق نشر میزان کتاب‌های تألیفی داخل کشور نسبت به کتاب‌های ترجمه بیشتر است. در شرایط کنونی این امر رخ نداده و شاهدیم فاصله زیادی میان کتاب‌های ترجمه با تألیفی وجود دارد. این امر به دلیل هزینه پایین انتشار کتاب‌های ترجمه رخ داد. ناشر برای تولید کتاب‌های تألیفی باید هزینه‌های تصویرگری کتاب را پرداخت کند. در حالی که برای انتشار کتاب ترجمه به تصویرگری کتاب کودک و نوجوان نیاز نداریم.

امیری اظهار کرد: ناشران برای انتخاب کتاب‌های ترجمه باید به متناسب بودن محتوای آن با فرهنگ ما توجه کنند. به دلیل اینکه ترجمه کتاب مطلب جدیدی به مخاطبان می‌آموزد. افزایش عناوین کتاب‌های ترجمه یا تألیفی به ارتقای ادبیات کودک و نوجوان کمک نمی‌کند و هنگامی این امر تأثیرگذار است که کتاب‌های ترجمه شده با فرهنگمان متناسب باشد.

کاغذ مورد نیاز ناشران به دستشان نرسیده است

محمد عزیزی، مدیرمسئول انتشارات روزگار با اشاره به اینکه عناوین بالای کتاب با تیراژ‌های پایین به صنعت نشر کمک نمی‌کند، بیان کرد: میزان کتابی که در سایت موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران ثبت می‌شود، بیشتر از میزانی است که در کتابفروشی‌ها دیده می‌شود. تنها ناشر یا نویسنده ثبت می‌کند فلان کتاب را منتشر کند. در یک کشور ۷۰ میلیونی میزان کتاب‌های منتشرشده پایین است. از سوی دیگر اینکه تعداد عناوین کتاب در مهر ماه امسال افزایش یافته است، نشان می‌دهد نویسندگان و پژوهشگرانی که در دوران کرونا خانه نشین شدند فرصت بیشتری برای نگارش کتاب پیداکردند.

وی ادامه داد: تیراژ کتاب‌های منتشرشده در سال جاری کمتر از سال گذشته بوده است. ناشر برای حفظ آبروی کتاب، نویسنده و ناشر میزان تیراژ کتاب هایش را ۵۰۰ تا ۷۰۰ جلد می‌نویسد. از این رو میزان تیراژ‌های ثبت شده در سایت موسسه خانه کتاب و ادبیات را نمی‌توان ملاک واقعی قرارداد و سندیت ندارد. از سوی دیگر دولت کاغذ مورد نیاز ناشران را برای انتشار کتاب در اختیارشان قرار نمی‌دهد از اواخر دولت گذشته تا الان یک برگ کاغذ به ناشران خصوصی داده نشده است. ممکن است به ناشران دولتی یا خصولتی کاغذ داده باشد. وقتی کاغذ برای انتشار کتاب وجود نداشته باشد تیراژ کتاب هم کاهش می‌یابد.

مدیرمسئول انتشارات روزگار با اشاره به اینکه ندادن کاغذ به ناشران روی کار آن‌ها تاثیر گذاشته است، گفت: ناشر مجبور می‌شود کتابی که با ۲ تا ۳ هزار عنوان منتشر می‌کرد با یک دهم این میزان منتشر کند. در صورتی که بازار نشر برای انتشار مجدد کتاب آماده باشد آن را با تیراژ‌های بیشتری منتشر می‌کند. همه ناشران منتظر هستند کاغذ به آن‌ها اختصاص داده شود. هر روزی که در این زمینه با تأخیر مواجه شویم صدمه بزرگی به ناشران وارد می‌شود.

وی تصریح کرد: شرایط کنونی نشر به معنای تعطیلی کامل انتشاراتی‌هاست. در حالی با بحران کاغذ مواجه هستیم که کاغذ در انبار‌های کاغذفروشان احتکار شده است؛ دولت آن‌ها را کشف کرده و قرار است در بازار عرضه کند.

توقف تسهیلات کرونایی ناشران در بانک‌ها

جلال صابری نژاد، مدیرمسئول انتشارات آریترین با اشاره به اینکه انتشار کتاب به دنبال گرانی کاغذ روند نزولی داشته است، اظهار کرد: در این اوضاع پریشان بازار کاغذ، ناشر ریسک نمی‌کند. پیش از انتشار کتاب به میزان استقبال مخاطبان از آن توجه می‌کند. در شرایط کرونایی مردم کمتر کتاب مطالعه می‌کنند و این مسئله روی انتشار کتاب تاثیر بسزایی گذاشته است.

بیشتر بخوانید

• افزایش عناوین منتشرشده کتاب در شش ماهه نخست امسال

وی ادامه داد: ناشران با بحران مخاطب روبرو شدند. همین امر باعث دلسردی آن‌ها در زمینه انتشار کتاب جدید شده است. تسهیلات کرونایی که قرار بود به ناشران اختصاص یابد در مراحل بانکی متوقف شرایط اعظای تسهیلات کرونایی درحدی بود که ناشران تسهیلات را دریافت نکردند. متاسفانه اکثر ناشران شهرستانی در زمینه انتشار کتاب کمتر سرمایه گذاری می‌کنند از سوی دیگر ۷۵ درصد ناشران کشورمان در تهران فعالیت می‌کنند.

مدیرمسئول انتشارات آریترین با اشاره به لزوم اعطای تسهیلات به ناشران برای تولید کتاب، افزود: ناشران کتاب هایشان را با کاغذ بازار آزاد از طریق چاپ دیجیتال منتشر می‌کنند. ملزومات انتشار کتاب و هزینه‌های حمل و نقل برای ناشران شهرستانی افزایش یافته است. متاسفانه سال گذشته برای پیگیری مشکلات ناشران شهرستانی به دلیل شرایط شیوع کرونا در کشور هیچ جلسه‌ای برگزار نشد. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برای سرعت بخشیدن به مشکلات ناشران بخشنامه‌ای صادر کند.

انتشار بیشتر کتاب‌ها با شمارگان ۴۰۰ تا ۵۰۰ نسخه‌

حسین عابدینی، مدیرمسئول انتشارت سفیراردهال از درست نبودن تیراژ‌هایی که ناشران در سایت موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران ثبت می‌کنند خبر داد و اظهار کرد: بیشتر کتاب‌ها با متوسط شمارگان ۴۰۰ تا ۵۰۰ نسخه منتشر می‌شوند. شرایط کرونایی کشور در دو سال گذشته باعث شد بسیاری از کتاب‌ها منتشر نشود. ناشران و مخاطبان کتاب مجبور هستند به حالت اولیه شان پیش از شیوع کرونا بازگردند از این رو عناوین کتاب‌های منتشر شده افزایش یافته است.

وی ادامه داد: جدای از بحث اقتصادی که درنشر وجود دارد کتاب‌ها باید منتشر بشود. از سوی دیگر هزینه انتشار کتاب حداقل دو برابر افزایش یافته است. برای همین ناشران مجبور هستند کتاب هایشان را با تیراژ‌های محدود منتشر کنند. اگر هزینه‌های انتشار کتاب هم کاهش یابد میزان تیراژ کتاب‌ها تغییری نمی‌کند. بر اساس نیاز مخاطب اثر تولید می‌شود. همه ناشران به این نتیجه رسیدند که هزینه اضافه منتشرکردن کتاب گریبانگیرشان می‌شود. این امر باعث شد ناشران حرفه‌ای هم تجدید نظر کنند. تفاوت زیادی در این امر وجود ندارد تنها باعث می‌شود متناسب با نیاز مخاطب منتشر شود.

ملاحظات بیشتر ناشران حرفه‌ای در زمینه انتشار کتاب

مدیرمسئول انتشارات سفیر اردهال با اشاره به اینکه در شرایط کنونی ناشران هر کتابی را منتشر نمی‌کنند، ابراز کرد: کتاب‌ها متناسب با نیاز مخاطبان منتشر می‌شود حتی ناشران حرفه‌ای هم با ملاحظات بیشتری اثر منتشر می‌کنند. سیاست‌هایی که در زمینه انتشار کتاب وضع می‌شد از جمله اینکه ناشر برای گرفتن غرفه در نمایشگاه بین المللی کتاب باید چهل عنوان کتاب داشته باشد یا اینکه برای باطل نشدن مجوز انتشار کتابش حداقل ۴ عنوان کتاب در سال منتشر کند باعث می‌شد هر کتابی منتشر شود. با این حساب باید سالی ۶۰ هزار عنوان کتاب چاپ می‌شد در حالی که در عمل حداکثر به ۴۰ تا ۵۰ هزار عنوان در سال می‌رسید.

انتشار کتاب‌های زرد ماحصل سیاست‌های حوزه کتاب

عابدینی افزود: در نتیجه سیاست‌های وضع شده در زمینه کتاب،  کتاب‌های زرد در بازار نشر منتشر شود. پس از اینکه نمایشگاه فیزیکی برگزار نشد در نمایشگاه مجازی کتاب تهران ناشران با ۵ عنوان کتاب منتشرشده یا ۵۰۰ عنوان شرکت کردند. سیاست‌های حوزه کتاب هم در کنار آن تغییر کرد. الان ناشر برای باطل نشدن مجوز انتشاراتی اش باید در ۴ سال ۴ عنوان کتاب منتشر کند. ناشران حرفه‌ای علاوه بر این‌ها ملاحظات دیگری از جمله انتخاب موضوع، نوع فعالیت و تکراری نبودن آن را در نظر می‌گیرند و زیر بار انتشار هر کتابی نمی‌روند. در صورتی که ناشران با شرایط کنونی در زمینه انتشار کتاب فعالیت کنند شاهد خواهیم بود عناوین کمتری کتاب با کیفیت بالا در آینده منتشر شود.

از آنجا که مسائلی از جمله کتاب سازی سال هاست دست از سر نشر کشور برنمی دارند، تغییر روند انتشار کتاب در انتشاراتی‌ها می‌تواند از این امر جلوگیری کند یا حداقل میزان آن را کاهش دهد و شاهد باشیم کتاب‌هایی با کیفیت بالا در صنعت نشر ما منتشرمی شود.

انتهای پیام/