باشگاه خبرنگاران جوان - لیلا ماهر روانشناس گفت: همه ما بار‌ها اخباری شنیده ایم که غمگین، خوشحال یا متعجبمان کرده است و بعد مشخص شده که حقیقت نداشته و شایعه‌ای بی اساس بوده است. از شایعات مربوط به زلزله بگیرید و تا قیمت ارز و دلار و شایعه فوت فلان بازیگر و جدایی سلبریتی‌ها. اگرچه در دنیای امروز نمی‌توان مقابل سونامی تکنولوژی‌های ارتباطی ایستاد و باید تاثیرات منفی اش را در مقابل کارکرد‌های مثبت آن تحمل کرد، اما به نظر می‌رسد بازار شایعه پراکنی ها، بازی با اخبار و دست به دست کردن آن در شبکه‌های اجتماعی داغ است.

به گفته لیلا ماهر با اندکی بررسی و تعقل می‌شود به این نتیجه رسید که یکی از دلایل وقت گذرانی بیش از حد در شبکه‌های اجتماعی این است که مردم به دنبال پیگیری اخبار از شبکه‌های اجتماعی هستند و به نوعی این شبکه‌ها به منبع خبری مردم تبدیل شده اند، منابعی که نمی‌شود به صحت اخبار آن مطمئن بود.

او گفت: کارکرد‌های شبکه‌های اجتماعی در ایران با تمام دنیا متفاوت است، ایرانیان رکورد دار وقت گذرانی در شبکه‌های اجتماعی هستند. رویکرد مردم ایران به پیام رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی به طور کلی محصول یک عامل و دو عامل نیست.

 این روانشناس می‌گوید: در علم ارتباطات شایعه را گفتمان‌های غیررسمی و نامعتبر و در نتیجه نهایی، اطلاعات وارسی نشده می‌دانند که در چند مرحله در چارچوب نظامِ ارتباطی پرورانده شده‌است و از آنجایی که اطلاعات در هر مرحله دست به دست شده‌است، اغلب تحریفاتی در آن‌ها صورت می‌گیرد. ممکن است بعد از چندین بار تحریف، محصول نهایی به کلی با آنچه در ابتدای کار منتقل شده متفاوت باشد. «هنگامی که افراد به شدت مشتاق کسب خبر درباره چیزی هستند، اما نمی‌توانند اطلاعات موثقی بدست آورند، مستعد پذیرش شایعه‌ها می‌شوند.

رواج شایعه‌ها نشان‌دهنده‌ی زودباوری است

این روانشناس گفت: اصولاً شایعه بر اساس سه رشته از احساسات انتشار پیدا می کند ترس، امید و تنفّر. انسان‌ها هنگامی که از پدیده‌ای احساس ترس داشته باشند یا از موضوعی احساس تنفر کنند و یا به چیزی امید بسته باشند، از آمادگی لازم برای ساخت و رواج شایعه درباره آن، برخوردار هستند.

 به گفته ماهر افراد، شایعه را به این دلیل تکرار می‌کنند که بعضی از نیاز‌های آنان از این طریق، ارضا می‌شود. شایعه‌ای که سوء ظن یا تنفّر را به همراه دارد یا شایعه‌ای که ترس یا امیدواری را بیان و اثبات می‌کند، قادر به تکرار شدن است و توسط احساسات و هیجان‌های گوینده شایعه تقویت می‌شود.

او گفت: زمانی که افراد زیادی از اقشار جامعه در زندگی فردی و یا حیات جمعی خود، به هر دلیلی از جمله فشار‌های روانی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی  به طور جدّی، نگران و مضطرب باشند. می‌توان نتیجه گرفت که: بین «شایعه» به عنوان پدیده اجتماعی و «اضطراب» به عنوان پدیده‌ای روانی، تعاملی دو سویه وجود دارد؛ بدین معنا که از یک سو، اضطراب از انگیزه‌های ساخت و رواج شایعه است و از سوی دیگر شایعه نیز در پیدایی اضطراب مؤثّر است.

 این روانشناس در پایان گفت: شاید کسی نداند شایعه‌سازی جرم محسوب می‌شود و عاملان شایعه در منظر قانون مجرم هستند، برابر ماده‌های ۱۶، ۱۷ و ۱۸ قانون جرایم رایانه‌ای، هتک حیثیت و نشر اکاذیب از طریق اینترنت و سایر فضا‌های مجازی جرم تلقی می‌شود و باید گفت که نشر اکاذیب مصداق بارز شایعه‌سازی است.

بیشتر بخوانید

شایعه باعث کاهش اعتماد افراد به یکدیگر می‌شود

انتهای پیام/