پنجم شعبان سالروز تولد امام سجاد (ع) است؛ امامی که صحیفه سجادیه و رساله حقوقش را برای ما به عنوان کتاب راهنما قرار داده است. حضرت زین العابدین (ع)، پس از واقعه عاشورا و خفقان دولت بنی امیه به سختی می توانستند معارف دینی را به مردم انتقال دهند؛ امام با این حال همه سعی خود را کردند تا تعالیم دینی را در قالب دعا مناجات و ... به نزدیکان خود منتقل کنند. 

ایشان در واقع پایه گذار مکتب علمی بودند که بعدها از سوی امام باقر و امام صادق (ع) به سر نجام رسید. به بهانه سالروز آن حضرت با حجت‌الاسلام مجید خداوردی به گفتگو پرداختیم که در ادامه می خوانید:

آقای خداوردی؛ امام سجاد (ع) بیش از هر چیز به عبودیت و مناجات هایشان شناخته شده اند. در این باره برای ما بگویید.

اساساً عبودیت و بندگی ویژگی شاخص امام سجاد علیه‌السلام و همه اهل‌بیت است. اگر نگاهی به مصحف شریف قرآن کنیم می‌بینیم که در بین پیغمبران الهی، بیست و پنج نفر از آن‌ها اسم یا لقبشان در قرآن ذکر شده است. در بین این بیست و پنج‌نفر، خدا پنج نفر را عبدالله خطاب کرده‌است؛ حضرت نوح، حضرت موسی، حضرت عیسی، حضرت ابراهیم و وجود مقدس پیغمبر. پس اهل بیت پیامبر (ص) از مقام عبودیت و بندگی که به‌معنای تسلیم بودن در برابر فرامین الهی است، برخوردار بودند. آنها خود را برای خدا خالص کردند. امام سجاد زین‌العابدین هم زینت همه عابدان و صالحان در خانه‌ خدا و در اوج عبودیت و بندگی بود.

نقش حضرت سجاد در حفظ و بقای ارزش های اسلام چه بود؟

بنا بر آنچه که دوران امامت ایشان اقتضا می‌کرد، ایشان در قالب دعا، مناجات و ارتباط معنوی با دوستان اهل‌بیت ارتباط برقرار می‌کردند. یکی از کار‌های مهمی که ایشان انجام دادند، تربیت افرادی صالح و شاگردان ممتاز بود؛ کسانی که در ابتدا غلام حضرت بودند اما در نزد حضرت تربیت و پس از آزادی، هر کدام‌ مشعل هدایت می‌شدند. رساله حقوق امام سجاد که بیش‌از پنجاه حق از حقوق خدا و بندگان، مردم جامعه و حتی حیوانات را در بر دارد، نگاه تربیتی حضرت نسبت به اطرافیان و جامعه را نشان می دهد. 

نحوه شهادت امام سجاد (ع) چگونه بود؟

حضرت سجاد در پنجاه و هفت‌سالگی به شهادت رسیدند؛ توسط ولیدبن‌عبدالملک مسموم شدند. مادر ایشان شهربانو به فرموده شیخ مفید دختر یزدگرد بود و یک بانوی والا مقام.

زندگی امام سجاد (ع) پس از عاشورا با خفقان همراه بود؟

سیره و سبک زندگی امام سجاد (ع) با توجه به شرایط خفقانی که بنی‌امیه بعد از شهادت امام حسین علیه‌السلام ایجاد کردند، به‌صورت عملی بود. یعنی ایشان به آنچه خدای متعال برایشان در لوح امامتشان قرار داده بودند، عمل و اطرافیان را هدایت می‌کردند. بنابراین باید گفت تمام هم‌ّوغم امام و ولی خدا، هدایت بشر است؛ فرقی نمی‌کند با حکومت باشد یا بدون حکومت. امام سجاد علیه‌السلام تمام تلاش و کوشش‌شان این بود که آن فضای علمی که در دوره امام باقر و امام صادق به اوج خودش رسید، مقدمه سازی کنند.