گردشگری در دهه‌های گذشته به قطب اقتصادی برای افزایش درآمد تبدیل شده است، مردم به سفر و تعطیلات نه به عنوان امری تجملاتی بلکه به عنوان نیاز ضروری نگاه می‌کنند و در این میان مازندران به عنوان پر رفت و آمدترین استان ایران نقش بسزایی در رشد این صنعت بسیار مهم ایفا می‌کند.

نبود طرحی جامع در بهره وری از صنعت گردشگری مازندران کام بسیاری از علاقه‌مندان به این صنعت را تلخ می‌کرد، اما خبر انتخاب ساری به عنوان پایتخت گردشگری سازمان بین المللی اکو شاید می‌توانست مرهمی باشد بر زخم بی توجهی به مازندران و طبیعت نابش، اما آرام آرام با نزدیک شدن به آغاز این رویداد شاهد انفعال و بی حوصلگی بودیم تا ساری ۲۰۲۲ مرهم که هیچ نمکی باشد بر زخم‌های این روز‌های مازندران.

اینجا کسی خبردار نیست

زمانی که ساری در مجمع عمومی سازمان اکو به عنوان پایتخت گردشگری کشور‌های این سازمان برگزیده شد شاید کمتر کسی امیدوار به برگزاری مناسب این رویداد بود حالا با آغاز بهار ۱۴۰۱ علت ناامیدی بسیاری از فعالان رسانه‌ای نمایان‌تر شده است.

شهری که باید خودش را مهیای میزبانی از کشور‌های اکو می کرد در ابتدایی‌ترین مشکلات مانند زباله، آسفالفت مناسب خیابان‌ها و زیبا سازی معابر دست و پا می زند.

کافی است سری به خیابان‌های ساری بزنید و از مردم درباره پایتخت گردشگری اکو سوال بپرسید، اینجا کسی از این داستان‌ها سر درنمی آورد مردم کوچه و بازار نه می‌دانند اکو چیست نه از گردشگری بین المللی چیزی می‌دانند، البته اینجا مثل همه جای ایران راننده تاکسی‌ها همه چیز را بهتر از دیگران می دانند.

آقا رضا راننده تاکسی خط میدان امام به میدان ساعت است سوار پراید زرد او می‌شوم پرایدی که هر روز صد‌ها مسافر را جابجا می‌کند، می‌گوید: این شهر فقط اسم ساری ۲۰۲۲ را یدک می‌کشد و هیچ تبلیغی موثری در شهر بابت این رویداد وجود ندارد جز چند بنر و پوستر در یکی دو میدان و خیایان.

او  می گوید: ساری به عنوان مرکز مازندران از داشتن امکانات مناسب برای میزبانی از گردشگران داخلی محروم است و هر بار تعطیلات می‌شود مسافران در پارک‌ها و کنار خیابان چادر می‌زنند، چگونه با این امکانات می‌تواند میزبان مناسبی برای گردشگران خارجی باشد؟

هر چند اکثر مردم شهروندان ساروی چیزی از اکو نمی‌دانند، اما از مشکلات شهرشان به خوبی آگاهند.

شهری که تاریخش به تاریخ پیوست

ساری شهری است با قدمتی ۵ هزار ساله، منطقه‌ای که روزگاری محل تاجگذاری و پایتخت آغا محمدخان قاجار بود و حالا سال هاست هویتش را دربین کشمکش بافت سنتی و جدید گم کرده است، البته زیاد هم نمی توان از شهری که عرض خیابان‌های مرکزی اش از زمان پهلوی دست نخورده باقی مانده است ایراد گرفت، زیرا وقتی قدیمی‌ترین خیابانش که جمهوری باشد تبدیل به راسته موبایل فروشی می‌شود یعنی تجدد کارش را خیلی بهتر از مسئولان شهرداری و میراث فرهنگی بلد است.

هرکدام از شهر‌های ایران برای خود نمادی دارند، نماد ساری برج ساعتی ست که اتفاقا شباهت‌های زیادی به برج پیزا در ایتالیا دارد با این تفاوت که صاف سر جایش ایستاده و تازه مثل ساعت‌های سوییس هم کار می‌کند.

چند متر آن طرف‌تر از میدان ساعت، جایی میان خیابان انقلاب و قارن محله‌ای وجود دارد که خلاصه‌ای از تاریخ مرکز مازندران است. آب انبار نو عصاره‌ای از شکوه ساری در دوران قاجار و پهلوی اول، کافی است خودتان را به چهار راه برق برسانید حالا دیگر پیداکردن خانه کلبادی، حمام وزیری، عمارت فاضلی، عمارت سردار جلیل و خانه رمدانی راحت‌تر از آب خوردن است.


همه ابنیه تاریخی این محله از بیرون شبیه هم هستند، دیوار‌های آجری و خشتی که گرد تاریخ رویش سنگینی می‌کند و هر لحظه امکان دارد روی سرت آوار شود، روند بازسازی این ابنیه نیز فرق دارد شاید اگر حمایت و توجهی که به عمارت فاضلی ساری شد مابقی آثار تاریخی این شهر را نیز دربر می‌گرفت آب انبار نو هم می‌توانست جذب توریسم و گردشگر کند، اما محله آب انبار نو ساری پر است از خرابه‌هایی که روزگاری بروبیایی داشتند و با عدم مدیریت صحیح تبدیل به ویرانه‌ای دست و پا گیر برای شهروندان شدند و صد حیف که گوشی برای شنیدن قصه‌ها و غصه‌های تاریخ این شهر وجود ندارد.

بدون پول نمی‌شود

فارغ از بحث ورود گردشگران، اقامت و اسکان آنان نیز جزو اولویت‌های مهم این رویداد ساری ۲۰۲۲ است. بخواهیم یا نخواهیم پایتخت گردشگری سازمان اکو نه مراکز اقامتی مناسبی دارد و نه هتل‌های استاندارد، به همه این‌ها امنیت جاده‌ای و آسفالت نامطلوب را نیز اضافه کنید.

در همین رابطه با مهدی ایزدی سرپرست اداره میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی مازندران گفتگو می‌کنم.

او می‌گوید: مراسم افتتاحیه رویداد ساری ۲۰۲۲ در ۲۸ اردیبهشت با حضور سفرای کشور‌های عضو سازمان اکو و وزیر میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری برگزار خواهد شد.

او از تشکیل جلسات متعدد با مقامات استانی و شهرستانی و جلسات تخصصی با حضور کمیته‌های مختلف مردمی خبر می‌دهد و در ارتباط با گذشت ۳ ماه از آغاز سال ۲۰۲۲ میلادی و اقدامات انجام نشده طی این مدت می‌گوید: تمهیدات لازم برای برگزاری این رویداد سنجیده شده است و با تمام توان برای برگزاری این رویداد تلاش می‌کنیم البته مراسم افتتاحیه پیش زمینه‌ای برای مراسم اختتامیه در مهر ماه است.

ایزدی  گفت: قرار نیست کل شهر ساری طی یک سال درست شود، اداره میراث قرهنگی و گرشگری مازندران با امکانات موجود اقدام برنامه‌های فرهنگی و آیینی را برگزار و بخشی از بافت تاریخی ساری را نیز مرمت می‌کند.

در میان صحبت‌های سرپرست اداره میراث قرهنگی و گرشگری و صتایع دستی مازندران سوالی به ذهنم می رسد سوالی که شاید نه تنها من بلکه مساله تمام کنشگران شهری فعالان رسانه‌ای و مردم کوچه و بازار باشد، اوایل که صحبت از پایتخت گردشگری شدن ساری در سازمان اکو به میان آمد انتظار تحولی عمیق در شهر ساری و شهرسازی این شهر داشتیم، آیا انتظاری که مردم و اصحاب رسانه از این رویداد داشتند انتظار بی جایی بود؟

او در جواب می‌گوید: این رویداد در سال ۹۸ مصوب شد و مراحل اولیه آن در دولت هم بررسی شد، اما نکته‌ای که به آن باید توجه شود این است که اعتبار و بودجه بخش اصلی کار ماست بدون اعتبار لازم کاری نمی‌شود انجام داد.

مهدی ایزدی گفت: در رویداد ساری ۲۰۲۲ برنامه‌های متنوع فرهنگی و فرصت‌های سرمایه گذاری اتفاق خواهد افتاد و سه محور نشاط اجتماعی، هویت بخشی و پویایی اقتصادی مد نظر است.

سرپرست اداره میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی مازندران می‌گوید: رویداد ساری ۲۰۲۲ ریل گذاری و زمینه سازی برای محور پویایی اقتصادی است که در واقع باید گفت ظرفیت‌های اقتصادی این رویداد در سال‌های آینده با توجه به شناساندن ساری به مجامع بین المللی ایجاد خواهد شد.

گام به گام پیش می‌رویم

توریسم و گردشگری حلقه مفقوده این روز‌های مدیریت شهری ساری است، پدیده‌ای که کارشناسان معتقد بودند با برگزاری رویداد ساری ۲۰۲۲ و انتخاب ساری به عنوان پایتخت گردشگری کشور‌های عضو اکو می‌تواند جایگاه واقعی خودش را پیدا کند.

بدنبال وعده‌های عملی نشده و قول‌های داده شده، اما انجام نشده هستم.

علی ماهفروزی دبیر اجرایی رویداد ساری ۲۰۲۲ می‌گوید: پایتخت گردشگری شدن ساری در سازمان اکو را باید در درجه اول در حد خودش ببینیم این یک رویداد است واژه رویداد تعاریف زیادی در محافل گردشگری دنیا دارد، اما متاسفانه برخی از مردم مفهوم رویداد را با مفهوم توسعه همه جانبه در یک منطقه جغرافیایی اشتباه می‌گیرند.

دبیر اجرایی رویداد گردشگری ساری ۲۰۲۲ گفت:  سطح خواسته‌ها و مطالبات از این رویداد به اشتباه بالا رفته است، زیرا کسانی که در این باره نظر می‌دهند اشتباهات فاحشی در تعریف این رویداد و اهداف آن دارند.

به گفته او سطح مطالبه گری در ارتباط با با این رویداد باید به گونه‌ای باشد که مفهوم ساری ۲۰۲۲ تحت شعاع قرار نگیرد، زیرا رویداد‌ها با هدف و موضوع خاصی در جهان تعریف می‌شوند، به عنوان مثال برای رویدادی مثل جام جهانی و برگزاری آن قطعا باید ورزشگاه و امکانات رفاهی مناسب آن تعریف شود، اما وقتی صحبت از رویداد گردشگری به میان می‌آید انتظار داریم ظرفیت‌های مغفول مانده‌ای که گردشگران باید از آن استفاده کنند، اما به هر دلیل کمتر به آن پرداخته شده مورد توجه و در چرخه گردشگری قرار گیرد.

ماهفروزی با بیان اینکه برنامه ریزی‌های ستاد اجرایی ساری ۲۰۲۲ به گونه‌ای است که باید برای تمام ظرفیت‌های موجود اعم از گردشگری، کشاورزی، ورزش و سلامت تعریف درستی شود گفت: آیا ظرفیت‌های گردشکری مازندران فقط در مراکز اقامتی و سرگرمی و پذیرایی خلاصه می‌شود؟

او توسعه فضای سرگرمی و اجتماعی در چارچوب قوانین را از عوامل مهم نشاط اجتماعی و هویت بخشی دانست و گفت: صنعت گردشگری و به خصوص رویداد ساری ۲۰۲۲ قرار است موجب ارتقای نشاط اجتماعی و هویت بخشی جامعه میزبان شود که نتیجه آن توسعه جغرافیای منطقه بر اساس ظرفیت‌های این رویداد است.

او  گفت: نمی توان انتظار کار شگفت آوری آن هم در طول یکسال را داشت، به عنوان مثال اگر بخواهیم یک هتل را به طور کامل در چرخه گردشگری استان به کار ببریم حداقل چهار سال طول می‌کشد پس چگونه انتظار داریم رویداد بزرگی همچون ساری ۲۰۲۲ در طی یکسال به تمامی اهدافش برسد.

او گفت: یکی از ضعف‌های مازندران در حوزه توریست، گردشگری شبانه است، مسافر از صبح جاذبه‌های استان را نظاره میکند به باداب سورت می رود، به جنگل سر میزند، چشمه‌های آب گرم لاریجان را نظاره می کند، از دریا بهره‌مند می شود و بعد از ظهر به هتل یا مکان‌های اقامتی دیگر می رود، اما سوال مهم اینجاست که گردشگری شبانه همچون تئاتر، سینما، کنسرت و ... کجای پازل صنعت توریسم استان قرار دارد.

ماهفروزی می گوید:  گردشگری شبانه در استان به یک واقعیت اجتماعی خصوصی بدل شده است که باعث مشکلات و معضلات اجتماعی و فرهنگی شده است.

او یکی از برنامه‌های کوتاه مدت رویداد ساری ۲۰۲۲ را برگزاری شب‌های فرهنگی در اواخر ماه مبارک رمضان عنوان کرد و گفت: با این کار گام‌های اولیه گردشگری شبانه برداشته می‌شود که می توان با تنوع و تکثیر این اقدامات خلا این نوع گردشگری در استان را برطرف کرد. پس از این برنامه برگزاری شب‌های بهار ایران با همراهی استان‌های فارس و کرمان و شب‌های گلاب با همکاری استان اصفهان در دستور کار است تا پیش زمینه‌ای باشد برای افتتاحیه رویداد ساری ۲۰۲۲.

می‌پرسم فکر نمی‌کنید این برنامه‌ها بیشتر از آنکه بستر یک رویداد بین المللی را فراهم کند شبیه یک همایش سالانه ملی است؟

با قاطعیت جواب می‌دهد " به هیچ وجه" در رویداد‌های بین المللی همچون ساری ۲۰۲۲ جلسات متعددی برای جذب و بهره مندی از سرمایه گذاران خارجی تشکیل شده است که ثمراتش را در سال‌های بعد مشاهده خواهیم کرد، قطعا مازندران متفاوتی را در حوزه گردشگری خاورمیانه و آسیا خواهیم داشت که اگر هوشمندانه عمل کنیم این نتایج سریع‌تر و اگر تعلل کنیم دیر رقم خواهد خورد.

او  گفت: وقتی قرار است طرحی در سال ۱۴۰۱ انجام شود نمی توان انتظار داشت آن را در ردیف بودجه ۱۴۰۰ ببینیم در هر حال نحوه بودجه ریزی کشور اینگونه است و از دست ما کاری بر نمی‌آمد.

او از تخصیص ۱۰ میلیارد تومان به این رویداد از محل اعتبارات سفر رییس جمهور به مازندران خبر داد و گفت: ۷۰ درصد این اعتبار را باید به تبلیغات این رویداد در حوزه‌های بین المللی اختصاص داد تا بتوان ساری را در سطح جهانی به مردم معرفی کرد.

گزارش: محمد حسین رمدانی