امروز میز اقتصاد به بررسی موضوع تولید و واردات لوکوموتیو با حضور جعفری مدیر کل صنایع ریلی و دریایی وزارت صمت،ضیایی مهر معاون امور ناوگان راه آهن شرکت جمهوری اسلامی و بابک احمدی کارشناس حمل ونقل پرداخت. 

سوال: چند واحد تولیدی در ایران توانایی تولید لوکوموتیو دارند؟

جعفری:سه واحد در کشور پروانه تولید لوکوموتیو دارند. ممکن است این واحدها تولیداتی انجام نداده باشند اما سابقه تولید لوکوموتیو دارند و اگر سفارشی داشته باشند لوکوموتیو تولید خواهند کرد که این امر به تقاضا بستگی دارد.

شرکت های ریلی دیگری هم هستند که در زمینه واگن فعالیت می‌کنند اما تولیدکنندگان لوکوموتیو تنها در این بخش فعالیت می کنند.

توان تولیدی این شرکت ها بیش از ۱۵۰ دستگاه است اما تا کنون این تولید را نداشته اند زیرا تقاضا چندان بالا نبوده یا منابع برای خرید آن کافی  نبوده است.

سوال: هم اکنون نیاز به لوکوموتیو در کشور چقدر است؟

ضیایی مهر:سهم حمل و نقل که باید به آن دست پیدا کنیم ۲۰ درصد برآورد شده است ظرف سال های گذشته نیاز کشور به این بخش حدود هزار لوکوموتیو بوده که به این تعرفه در برنامه ششم باید برسیم. این نیاز قبلا برآورد شده و نیاز است که این هزار لوکوموتیو اضافه شود تا ما بتوانیم حمل و نقل بار و مسافر را افزایش دهیم.

هم اکنون ۹۶۸ لوکوموتیو در کشور داریم اما همه آن ها فعال نیستند. حدود ۱۷۰ دستگاه لوکوموتیو سال هاست که متوقف هستند و مابقی که ۵۲۰ عدد می شود آماده کار در بخش مسافری و باری هستند.

سوال: آیا توان شما در ساخت لوکوموتیو ۵۰ عدد است یا بیشتر هم می‌توانید تولید کنید؟

احمدی: فکر می‌کنم این آمار غیر کارشناسی بوده است. زیرا ظرفیت ثبت شده ما ۱۰۰ دستگاه لوکوموتیو است. در دو واحد لوکوموتیو ساز رکوردی که به ثبت رسیده ۹۰ دستگاه بوده است. ظرفیت ما ۱۴۰عدد بوده است اما شاید تا امروز تولیدات به اندازه کافی  نبوده و تعداد  تولیدات بیش از ۱۴ دستگاه نبوده است. اما هم اکنون سالانه بیست و پنج دستگاه لوکوموتیو ساخته و وارد کار شده اند اما ما توانایی افزایش تولید داریم.

سوال: آیا شما توانایی تولید سیصد دستگاه در سال را دارید؟

ضیایی مهر: خطوط ریلی کشور در سال های اخیر بسیار افزایش پیدا کرده است. متناسب با توسعه خطوط ریلی که انجام شده است ما باید توسعه ناوگان را در بخش لوکوموتیو داشته باشیم . این نیازی که سال های گذشته باید برطرف می‌شد، انباشته شده است. نیاز بیشتر از چهارده عدد بوده است اما محدودیت مالی باعث شده است انباشت تقاضا صورت گیرد.

شرایط کرونایی هم که فرو کش کرده است ما نیاز به لوکوموتیو مسافربری بیشتر داریم بسته به تقاضای بیشتر. با توافقات خوبی که انجام شده احساس نیاز به لوکوموتیو هم بیشتر شده است. بخشی از تامین لوکوموتیو ها عملی شده است و بخشی در نیمه دوم سال انجام خواهد شد.

سوال: ما برای واردات لوکوموتیو ممنوعیت نداریم؟

جعفری: هر کالایی که می‌خواهد وارد کشور شود،باید شرایطی را طی بکند یکی از این شرایط  آن است که تولید داخل باید در آن قید شده باشد. اگر توان تولید وجود نداشته باشد با واردات موافقت می‌شود و اگر توان تولید به مقدار نیاز باشد واردات ممنوع می‌شود.

در بحث لوکوموتیو هم اینگونه است. در مورد بحث لوکوموتیو که مبحث آن جدید نیست به یک نقشه راه در حوزه صنعت رسیدیم که بخش تولید داخل سفارش گذاری شود. به میزان توان تولید باید این سفارش گذاری انجام شود. تا الان آن ثبت در سامانه و مجوز انجام نشده است. اما در مرحله اجرا هستیم.

سوال: نظر شما چیست؟

احمدی:ما دوست داریم که تقاضای کشور را پاسخ گو باشیم اما سفارش گذاری ها در سال های گذشته به خوبی انجام نشده و بزرگترین مشکل آن نقدینگی بوده است. ما آمادگی داریم ۱۴۰ دستگاه  را تولید کنیم و تحویل دهیم. ما نباید اجازه بدهیم که جوان های با استعداد در این حوزه از کشور خارج شوند.

سوال: سفارش به داخل می‌دهید؟

ضیایی مهر: ما منابعی مستقیم برای خرید لوکوموتیو نداشتیم. ناترازی در بخش تعمیر و نگه داری لوکوموتیو ها را هم داشتیم. اگر در آینده منابع به راه آهن تحویل دهند همیشه ما به حمایت از تولید داخل معتقد بودیم.

سفارش گذاری و بستر گذاری در سال گذشته انجام شده است و ما تمایل به استفاده از ظرفیت داخلی داریم. حدود ۵۰۰ هزار تن بار آماده حمل اکنون داریم که به علت کمبود لوکوموتیو نتوانستیم آن ها را حمل کنیم. ما نیاز فوری داریم به تامین لوکوموتیو و باید از ظرفیت های داخلی هم به نحو مطلوب استفاده شود.

جعفری: یک نکته در کالا های سنگین و سرمایه ای این است که این کالا ها در ویترین قرار نمی‌گیرند و این کالا ها مراحل تولید و آزمایش دارند. یک سازنده ممکن است تعدادی را بسازد و منتظر مشتری باشد اما لوکوموتیو اینگونه نیست این دستگاه باید نیاز مشتری باشد.

حداقل زمان تولید لوکوموتیو ممکن است بیش از یک سال طول بکشد. ما در مذاکرات انجام شده به مدلی رسیدیم که دیدیم عمده متقاضیان از شرکت های خارجی دوست دارند خرید کنند. باید دانش تعمیر و قطعات برای تعمیر در کشور وجود داشته باشد. نیاز ها از طریق بخش‌های خصوصی به سمت تولید داخل سوق داده شده است.

سوال: شما با این مدل قرارداد موافق هستید؟

احمدی: ما اولویت اولمان این روش نخواهد بود اما نیاز کشور را معطل خودمان نمی‌کنیم. فارغ از اینکه انتقادات جدی به بحث های کارشناسی داریم، همراهی خواهیم کرد ما برای نیاز کشور به این همراهی تمایل داریم. اگر تحریم ها نبود ما با تولید کنندگان خارجی رقابت وارد رقابت می‌شدیم اما محدودیت های تجاری داریم.