بنابر آمار در شرایط کنونی کشور ما ۸۴ درصد در دانه های روغنی و ۸۶ درصد در روغن وابسته است که با توجه به سرانه مصرف ۲۰ کیلویی روغن این موضوع در مقاطع نوسان نرخ ارز و افزایش قیمت جهانی چالش جدی ایجاد می‌کند.

علی رغم اجرای مصوبه الگوی کشت بعد از ۱۳ سال و سیاست خودکفایی کشت محصولات اساسی و محدودیت محصولات آب بر، در اردیبهشت تعرفه واردات روغن و دانه های روغنی صفر اعلام شد که این موضوع تهدید جدی برای تولید داخل محسوب می شود.

گرچه طی سال های ۸۲ تا ۸۴ روند خودکفایی و تولید دانه های روغنی خوب بود، اما بعد آن اجرا نشد که مسئولان افزایش نرخ خرید تضمینی دانه های روغنی و پرداخت مشوق ها را راهکار توسعه کشت مطرح می کنند.

آقای محمد قربانی معاون برنامه ریزی و اقتصادی گفت: با توجه به کاهش نرخ جهانی دانه های روغنی و روغن، این تصمیم با هدف حمایت از مصرف کننده داخل صورت گرفت چرا که در شرایط کنونی تولیدکنندگان سویا و کلزا محصول تولیدی با نرخ مصوب فروختند و زیانی متحمل نیستند.

به گفته قربانی، مصوبه حذف تعرفه واردات روغن و دانه های روغنی مربوط به امسال است، با آغاز برداشت کلزا از سال آینده تعرفه بازرگانی در جهت حمایت از تولید داخل افزایش می یابد.

آمارها نشان می دهد که ظرفیت صنعت روغن کشی ۵.۵ میلیون تن با افزایش اشتغال ۱۲ هزار نفر است که واردات روغن با تعرفه صفر این صنعت را تهدید می کند. در حالیکه با اصلاح نظام یارانه قرار بود حمایت از انتهای زنجیره باشد که متاسفانه اتخاذ سیاست تعرفه واردات صفر روغن و دانه های روغنی منجر به رانت و فساد می شود.

افزایش قیمت خرید تضمینی دانه های روغنی راهی برای توسعه کشت

آقای جبرئیل برادری رئیس جهاد کشاورزی تهران گفت: توسعه کشت محصولات اساسی از جمله دانه های روغنی مهم ترین سیاست ما در جهاد کشاورزی استان محسوب می شود. براین اساس کلزا به عنوان یکی از مهم ترین دانه های روغنی با اقلیم ما سازگاری دارد.

به گفته او، کلزا به لحاظ پایداری در تولید و افزایش ضریب خوداتکایی دانه های روغنی باید کشت شود که نقش عمده ای در تامین روغن دارد.

برادری می گوید: هدف اصلی از کشت دانه های روغنی همچون کلزا، سویا و نخل روغنی تامین روغن خوراکی مورد نیاز است که بواسطه آن ضریب خوداتکایی در سطح کشور باید افزایش یابد.

رئیس جهاد کشاورزی تهران گفت: تولید کلزا بدلیل سازگاری با شرایط کشور و همچنین بواسطه پروتئین زیاد و فیبر کم به عنوان علوفه با کیفیت در تغذیه دام مورد استفاده قرار می گیرد به طوریکه با رشد جمعیت و بهبود سطح تغذیه، تولید دانه های روغنی باید افزایش یابد.

بنابر گفته برادری، با توجه به اصلاح الگوی کشت، تولید دانه های روغنی کم آب متناسب با شرایط اقلیم باید در کشور توسعه یابد. اما افزایش تعرفه واردات روغن و دانه های روغنی در راستای حمایت از تولید داخل، افزایش قیمت خرید تضمینی به منظور مطلوبیت کشت و پرداخت مشوق به کشاورزان باید در دستور کار قرار گیرد.

بنابر آمار اعلامی، از ابتدای سال زراعی تاکنون به رغم‌ محدودیت منابع آبی هزار هکتار کلزا کشت شده است که ۴۶ تا ۴۸ درصد روغن و ۳۶ تا ۳۸ درصد پروتئین دارد.

تامین ۸۰ درصد روغن مورد نیاز کشور از خارج

آقای عطااللّه هاشمی عضو شورای هماهنگی تشکل های بخش کشاورزی گفت: هم اکنون ۸۰ درصد روغن مورد نیاز کشور از خارج تامین می شود، لذا برای حمایت از کشاورزان باید تعرفه گذاشته شود.

به گفته او، تامین کالاهای اساسی از جمله اولویت های هر دولت است، هر چند در خصوص دانه های روغنی امکان تامین ۱۰۰ درصدی نداریم. 

هاشمی می گوید: در شورای قیمت گذاری تعرفه به ازای واردات روغن و دانه های روغنی در جهت حمایت از تولید داخل باید گذاشته شود تا جلوی واردات بی رویه گرفته شود.

عضو شورای هماهنگی تشکل های بخش کشاورزی گفت: بنابر مصوبه شورای  قیمت گذاری واردات به افرادی داده خواهد شد که به میزان کشت اجازه واردات معادل آن را برای تامین بازار داخل دارند، در نهایت این امر منجر به توسعه کشت دانه های روغنی می شود.

بنابر گفته هاشمی، با توجه به تلاطم تولید دانه های روغنی به وزیر جهاد کشاورزی پیشنهاد کرده ایم که برای تولیدکنندگان دانه های روغنی باید مشوق های خاص قائل شویم به طوریکه با افزایش سطح زیرکشت، راندمان بالا رود.

بزرگترین زیرساخت برای رسیدن به خوداتکایی دانه های روغنی، اجرای طرح الگوی کشت و کشت قراردادی است که بدین منظور تکلیف تولیدکننده، دولت و خریدار مشخص می شود.

حمایت های یارانه ای کشت کلزا کافی نیست

آقای قاسم پیشه ور رئیس نظام صنفی کشاورزی گفت: علی رغم افزایش قیمت کلزا نسبت به دیگر دانه های روغنی و سایر حمایت های یارانه ای، اما رشد قیمت محصولات صیفی بیشتر بوده است که این موضوع موجب شده تا کشاورزان رغبت زیادی به کاشت کلزا نداشته باشند.

به گفته او،کشت دانه روغنی کلزا همانند گندم و جو نیست و بلافاصله بعد از برداشت بدلیل فسادپذیری باید وارد کارخانه شود و قابلیت نگهداری در انبار را ندارد.

پیشه ور می گوید: با توجه به نبود کمباین مخصوص کلزا، کشاورزان ناچار به استفاده از کمباین غلات هستند که ریزش زیادی دارد.

رئیس نظام صنفی کشاورزی گفت: هر هکتار کشت کلزا ۴۰۰ تا ۵۰۰ کیلو کود اوره نیاز دارد، درحالیکه برای گندم ۱۰۰ کیلو کافی است، در نتیجه افزایش هزینه های تولید، ضرورت کشت محصول قبل از سرما و نبود کمباین مخصوص برداشت موجب شده تا کشاورز رغبتی نداشته باشد.

به گفته او، گرانی نهاده های دامی طی سال های اخیر کشاورزان را به کشت گندم و جو و استفاده از پسماند این‌محصولات به عنوان خوراک دام سوق داد.

۱۰ سالی است که بدنبال افزایش سطح زیرکشت دانه های روغنی و خودکفایی هستیم، درحالیکه تاکنون ۸ درصد محقق شده است. حال وزارت جهاد پس از حدود نیم قرن با اجرای الگوی کشت به عنوان حل چالش بخش کشاورزی و اجرای کشت قراردادی بدنبال توسعه کشت دانه های روغنی و خوداتکایی است.