مدتی است برای استفاده از اینستاگرام در کشور محدودیت‌هایی لحاظ شده است. گفته می‌شود این محدودیت‌ها به دلیل قانون شکنی‌های این شبکه اجتماعی در کشور ما و عدم پاسخگویی آن در ارتباط با این موضوع، خلاف سایر کشورها است.

به دنبال آن، با مجید قنبری، مدرس سواد رسانه و کارشناس فضای مجازی، گفت‌وگویی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

مجید قنبری در ابتدای توضیحات خود گفت: اینستاگرام یک شبکه اجتماعی متصل است. هر چند که خیلی از افراد آن را مستقل می دانند؛ اما یک شبکه متصل و وابسته است. از نظر فنی که نمی خواهم خیلی وارد جزئیات آن شوم، به اَبَرسرورهای NSA که به موازات فیس بوک و واتس اپ، اطلاعات را از فعالیت کاربران خود به ویژه کاربرانی که از گوشی های هوشمند استفاده می کنند را مکش، تجمیع، تحلیل، کدگذاری و دسته بندی کرده و در اختیار بهره برداران خود که سازمان های اطلاعاتی، اقتصادی، مراکز آینده پژوهی و ... هستند، قرار می دهد.

او درباره وضع و رعایت قوانین در این شبکه اجتماعی توضیح داد: از نظر قوانین و مقررات، اینستاگرام تابع شرایط وضع شده در کشور مبداء است. یعنی هر آن چیزی که در جغرافیای تولد اینستاگرام، ارزش یا ضد ارزش محسوب می شود، برای کل کاربران در سراسر جهان یکسان است. مثلاً اگر مسائلی چون تکریم افرادی که جان خودشان را برای دفاع از سرزمین و مردم خود فدا کرده اند در یک کشور ارزش محسوب شود؛ اما این  ارزش با سیاست های حاکم بر کشور مبداء اینستاگرام در تضاد باشد، حتماً قانون خود را به آن جامعه تحمیل می کند. نمونه بارز آن عدم اجازه انتشار محتوا درباره شهید سلیمانی و مسائلی نظیر آن است.

او ادامه داد: اینستاگرام شعار همراهی با همه مردم جهان را می دهد، اما در عمل تابع سیاست های آمریکا است. شما در قضیه جنگ روسیه و اوکراین شاهد بودید که دسترسی مردم روسیه را که یکی از پرمخاطب ترین جوامع مجازی در اینستاگرام را داشت، به راحتی قطع کردند. چرا؟ چون رفتار روسیه با سیاست های استعماری و استکباری نظام سیاسی بالادستی خود تعارض داشت.

این کارشناس با اشاره به قوانین و جرایم اینستاگرام گفت: پس اینستاگرام از نظر فنی، قوانین و مقررات و سیاستگذاری های رفتار کاربران، یک موجود وابسته است و دلسوزی اش برای مردم، همان دوستی خاله خرسه است و در بزنگاه، ضربه ای می زند که حیات همراهان خودش را می گیرد. نکته جالب، رفتار دوگانه و چندگانه اینستاگرام با کاربران خود در سرزمین های مختلف است.

قوانین اینستاگرام:

کاربران اینستاگرام به هیچ وجه نباید تصویر و کامنت تبلیغاتی و اسپم در صفحه شخصی خود و یا سایر صفحات انتشار دهند.

کاربران این شبکه نباید پست و یا تصاویر دیگران را به نام خود انتشار دهند.

قانون کپی رایت باید توسط تمام کاربران این شبکه رعایت شود.

هیچ یک از کاربران این شبکه حق انتشار تصاویر و کامنت های غیر اخلاقی و غیر قانونی را ندارند.

کاربر اینستاگرام نباید پست ها و یا کامنت هایی که جنبه تهدید و آزار را دارند، انتشار دهد.

پست ها و کامنت های فرد نباید شامل خودکشی یا ترغیب فرد به استفاده از مواد مخدر و روان گردان شود.

 و ...

علاوه بر این قوانین، برای فرهنگ سازی و رفتار سازی کاربران خود، الزاماتی را نیز در قالب الگوریتم وضع کرده است که بر اساس آن محتواها محدود می شوند؛ مثل:

خرید و فروش سلاح گرم

خرید و فروش الکل

خرید و فروش دخانیات

فروش داروهای غیر قانونی

فروش حیوانات زنده

قمار آنلاین

انتشار محتواهای جنسی

سخنان تنفرآمیز

باج گیری یا آزار و اذیت شخصی

تشویق افراد به خشونت

تهدید کردن افراد جهت ایحاد صدمه جسمی، مالی و …

تشویق مردم به پذیرش خودآزاری

انتشار فیلم‌های منفی و خشونت آمیز

قنبری توضیح داد: تمام گزینه‌هایی که در بالا ذکر شدند در برنامه اینستاگرام کاملاً برای تمام کاربرها ممنوع شده اند و اینستاگرام سریعاً آن‌ها را مسدود و حذف خواهد کرد؛ چنانچه کاربر بدون توجه به اخطارها و قوانین اینستاگرام پست‌های غیر اخلاقی و … انتشار دهد، حساب به اصطلاح بلاک خواهد شد. از جمله مواردی که اینستاگرام به آن‌ها واکنش سخت نشان خواهد داد، فروش مواد مخدر یا درخواست جنسی است که پیج مربوطه را بلافاصله شناسایی و کاملاً حذف خواهد کرد.

او افزود: اما سوال اساسی این جا است، با توجه به این که اینستاگرام از هوش مصنوعی برای کنترل محتوای کاربران استفاده می کند و به سرعت متوجه محتوای خلاف قوانین و الگوریتم های خود می شود؛ چرا در چند روز اخیر که یک سلبریتی اقدام به آموزش ساخت و استفاده از کوکتل مولوتف کرده بود، آن را مسدود نکرد؟ چرا مانع انتشار صحنه های خشونت آمیز آشوب های اخیر در ایران نشد؟ چرا مانع انتشار پست ها و استوری های تحریک آمیز و تشویق کننده اغتشاشات نشد که نتایج آن ها ترویج خشونت در جامعه بود؟ چرا مانع دسترسی هزاران کاربر نوجوان (زیر سن قانونی ۱۲+ طبق اعلام خودش) در برخی از کشورها نشد؟ چرا مانع فعالیت های صفحات مربوط به گروه های تجزیه طلب نشد که دائم مشغول آموزش هک و دور زدن قانون کشور در حوزه فیلترینگ و ... هستند که برخی از این آموزش ها منجر به نقض حریم خصوصی دیگر کاربران می شود و نمونه های دیگری که خودتان بهتر می دانید.  

این کارشناس فضای مجازی ادامه داد: در این جا سوالی مطرح است. آیا جامعه غرب و آمریکا، اجازه فعالیت یک پلتفرم غیر بومی در کشورشان را می دهند؟ پاسخ روش است خیر! شروط فعالیت عبارتند از اخذ مجوز و پذیرفتن شروط اساسی حاکم بر جامعه، پرداخت مالیات حاصل از درآمد اقتصادی و استفاده از ترافیک اینترنت، عدم واگذاری نتایج حاصل از انباشت اطلاعات کاربران و ... . پس به این راحتی به هر شرکت و استارت آپ و اپلیکیشنی اجازه فعالیت داده نمی شود. پیشنهاد می کنم عزیزان اظهارات مدیرعامل تلگرام علیه واتس اپ که چند روز قبل منتشر کرد را مطالعه کنند. هشداری که پاول دورف درباره جاسوسی واتس اپ به کاربرانش داد، بسیار جالب است.

قنبری اضافه کرد: در سال های گذشته و ناآرامی هایی که در کشورمان شاهد بودیم، نقش شبکه های اجتماعی غیر بومی به ویژه تلگرام بسیار پر رنگ و مشهود بود. در ناآرامی های اخیر نیز نقش اینستاگرام و واتس اپ مشهود است.

قنبری، کارشناس سواد رسانه‌ای گفت: موضوع دیگر، فعالیت ها و گردش مالی حاصل از فعالیت کاربران است. امروزه نمی توان کسب و کارهای مجازی را نادیده گرفت. بخش عمده ای از مردم و بخش های خُرد اقتصادی امروز در همین اینستاگرام مشغول کسب درآمد بودند، اکانت تجاری داشتند که اگر مدتی غیرفعال باشد، امتیاز منفی محسوب می شود و تبعاتی را برای مالکش در پی دارد و ... . سود حاصل از این گردش های مالی و استفاده از ترافیک اینترنت، طراحی و تولید تبلیغات و... به جیب چه کسی رفت و می رود؟ چرا خودمان از این بخش پر فایده اقتصاد استفاده نکنیم؟

او در پایان گفت: بحث دیگر، هویت و استقلال است. همان طور که در بخش اول عرض کردم، سیاست های بالادستی منجر به سیاستگذاری در خصوص همه کاربران می شود.