بر اساس گزارش سال ۲۰۲۲ کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل در خصوص وضعیت سرمایه‌گذاری خارجی جهان، میزان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایران طی سال ۲۰۲۱ به ۱ میلیارد و ۴۲۵ میلیون دلار رسیده است که با افزایش ۸۳ میلیون دلاری نسبت به سال قبل، حدود ۶.۱۸ درصد افزایش داشته است.

این در حالی است که سرمایه گذاری خارجی در ایران در سال های ۲۰۲۰ و ۲۰۱۹ و ۲۰۱۸ به ترتیب ۱۱ درصد، ۳۶.۴ درصد و ۳۰ درصد کاهش نشان می دهد. در مجموع روند سرمایه گذاری خارجی در ایران طی یک دهه گذشته نزولی بوده و به یک سوم تقلیل یافته است. این در حالی است که روند مزبور در مدت زمان یاد شده در بین کشور‌های در حال توسعه با شیب ملایمی صعودی بوده است.

بر اساس گزارشی که موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی وزارت صنعت، معدن و تجارت منتشر کرده است، سال گذشته میلادی در جهان، ۱.۵۸۲ تریلیون دلار جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی انجام شده که نسبت به سال پیش از آن، ۶۱۹ میلیارد و ۱۷۱ میلیون دلار بیشتر است.

سهم ایران از این میزان سرمایه‌گذاری در جهان ۰.۰۹ درصد است. سهم ایران در سال ۲۰۲۰ برابر با ۰.۱۳ درصد و در سال ۲۰۱۹ برابر با ۰.۰۹ درصد بود. بر اساس این گزارش، ایران در سال ۲۰۲۱ (۱۴۰۰) در جایگاه هشتادم کشور‌های سرمایه پذیر جهان قرار دارد.

با اینکه همیشه سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی کشور‌های توسعه یافته از سرمایه گذاری مستقیم خارجی کشور‌های در حال توسعه بیشتر بوده است اما در سال ۲۰۲۰، این روند معکوس شد و در سال ۲۰۲۱ ادامه یافت. سهم کشور‌های در حال توسعه از کل سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی انجام شده در جهان در سال ۲۰۲۱ نزدیک به ۵۲.۸۷ درصد برابر با ۸۳۶ میلیارد و ۵۷۱ میلیون دلار بوده است. این رقم در سال ۲۰۲۰ برابر با ۶۶.۳ درصد بود. کشور‌های توسعه یافته ۷۴۵ میلیارد و ۷۳۹ میلیون دلار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جذب کردند که ۴۷.۱۲ درصد کل سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در جهان است. این رقم در سال ۲۰۲۰ برابر با ۳۱.۲ درصد بود. به نظر می رسد، آغاز شیوع کرونا در سال ۲۰۲۰ بر میزان جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی کشور‌های توسعه یافته به شدت تاثیر گذاشته است و این روند همچنان ادامه دارد.

بررسی میزان انباشت سرمایه سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی طی دو دهه گذشته در جهان و منطقه و مقایسه وضعیت ایران نیز نشان می دهد وضعیت ایران از نظر میزان رشد جذب سرمایه طی این سال‌ها در مقایسه با کشور‌های منطقه مناسب است به‌طوری‌که رشد انباشت سرمایه در ایران در سال ۲۰۱۰ نسبت به سال ۲۰۰۰ حدود ۱۱ برابر و در سال ۲۰۲۱ نسبت به ۲۰۱۰ حدود ۲ برابر شده است. در میان کشور‌های منطقه، امارات متحده عربی چنین وضعیتی دارد و سایر کشور‌ها نتوانسته اند در هر دو دوره چنین رکوردی به ثبت برسانند.

با این وجود، میزان انباشت سرمایه خارجی ۶۰ میلیارد دلاری ایران در سال ۲۰۲۱ نسبت به عمده کشور‌های منطقه بسیار پایین تر است و در این خصوص کشور‌های امارات، عربستان، ترکیه و مصر با انباشت سرمایه بین ۱۲۰ تا ۲۶۰ میلیارد دلار پیشتازند.

مهمترین چالش سرمایه گذاری در ایران ناشی از چالش های ساختاری اقتصاد ایران است. ریسک بالای اقتصادی کشور عمدتا به‌دلیل تحریم های خارجی، عدم ثبات اقتصادی، عدم درک درست سرمایه گذاران از جایگاه اقتصادی ایران، موانع حقوقی و ضعف ناکارآمدی سیستم قضایی کشور در حمایت از سرمایه و سرمایه‌گذاری خارجی از جمله موانع عمده جذب سرمایه‌گذاری خارجی در ایران برشمرده می‌شود.