در دستورالعمل آشنایی با بیماری آنفولانزا و راه‌های انتقال و پیشگیری در مدارس، سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ که از سوی معاونت تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش و با همکاری معاونت بهداشت وزارت بهداشت تدوین شده، آمده است:

آنفولانزا یک بیماری ویروسی است که باعث آلودگی دستگاه تنفسی در بسیاری از حیوانات، پرندگان و انسان ها می‌شود. آنفولانزای انسانی بیماری به شدت واگیرداری است و معمولا از طریق سرفه و عطسه یک فرد بیمار منتشر می‌شود.

این بیماری با بیماری سرماخوردگی متفاوت است. چهارگونه ویروس آنفولانزا تاکنون شناسایی شده اند و به طور کلی تخمین زده می‌شود که آنفولانزا سالیانه پنج تا ۱۰ درصد از بالغین و ۲۰ تا ۳۰ درصد از کودکان را مبتلا می‌کند.

ناخوشی یا بیماری حاصله می‌تواند منجر به بستری شدن در بیمارستان یا مرگ به‌ویژه و عمدتا در گروه‌های پرخطر (کودکان، سالمندان، افراد دارای بیماری مزمن) شود.

همه گیری این بیماری می‌تواند منجر به این شود که دانش‌آموزان از مدرسه و کارمندان و کارگران بسیاری از محل کار خود غبیت کنند که می‌تواند باعث کاهش میزان یادگیری و پایین آمدن راندمان کاری و تولید شود.

برآورد جهانی همه‌گیری‌های ناشی از آنفولانزا منجر به حدود سه تا پنج میلیون ابتلای شدید به این ویروس و حدود ۲۵۰ تا ۵۰۰ هزار مرگ می‌شود. در حال حاضر مؤثرترین راه پیشگیری از بیماری و کنترل شیوع آن انجام واکسیناسیون و رعایت بهداشت فردی و اجتماعی (عمومی) است.

علائم بالینی آنفولانزا

آنفولانزا بیماری ویروسی حاد دستگاه تنفسی است که با تب، سرفه، سردرد، گلودرد، درد عضلانی، تعریق، آبریزش بینی، و گا‌ها استفراغ و اسهال تظاهر می‌کند.

در این میان تب و سرفه به عنوان علائم کلیدی مطرح هستند. سرفه اغلب شدید و برای مدتی ادامه می‌یابد؛ ولی سایر نشانه‌های بیماری بعد از دو تا هفت روز خود به خود بهبود پیدا می‌کند.

بیماری معمولا بر اساس مشخصات اپیدمیولوژیک آن شناسایی می شود و موارد تک‌گیر آن را فقط با کمک روش‌های آزمایشگاهی می‌توان تشخیص داد. آنفولانزا در افراد مختلف ممکن است با علائم متفاوتی بروز کند و از سایر بیماری‌های ویروسی قابل تشخیص نباشد.

اشکال بالینی این بیماری متفاوت بوده و ممکن است نشانه‌هایی مثل سرماخوردگی، برونشیت، پنومونی ویروسی و بیماری‌های حاد غیرقابل افتراق دستگاه تنفسی را نشان دهد. اختلالات دستگاه گوارش (تهوع، استفراغ و اسهال) نیز بروز می‌کند و در کودکان ممکن است نشانه‌های گوارشی، علامت غالب باشد.

بیماری آنفولانزای نوع B ممکن است تا انداز‌های خفیف‌تر از بیماری آنفولانزای نوع A باشد. عفونت آنفولانزای نوع C به شکل سرماخوردگی بدون تب دیده می‌شود. از آن جا که ویروس آنفولانزا ممکن است ساعت‌ها در شرایط سرد و رطوبت کم در محیط زنده بماند، انتقال ویروس از طریق ترشحات آلوده روی سطوح مختلف نیز می‌تواند اتفاق بیفتد. دوره کمون بیماری کوتاه بوده و معمولا بین یک تا سه روز است. دفع ویروس احتمالا در بالغین بین سه تا پنج روز بعد از بروز نشانه‌های بالینی بیماری و در کودکان هفت تا ۲۱ روز بعد از آن ادامه خواهد داشت.

چند توصیه عمومی

- آموزش دستورالعمل‌های بهداشتی به منظور پیشگیری از آنفولانزا و بیماری‌های تنفسی واگیردار

- پرهیز از تماس نزدیک با افراد بیمار

- اقامت در منزل در هنگام بیمار شدن تا رفع علائم حاد بیماری

- پوشاندن دهان و بینی در هنگام عطسه و سرفه کردن ترجیحاً با دستمال کاغذی و یا چین بازو

- تمیز کردن و شستن دست‌ها در فواصل زمانی (به طور معمول پس از شستن و یا ضدعفونی کردن دست‌ها بیش از ۱۵ دقیقه تمیز نمی‌مانند.)

- اجتناب از لمس چشم‌ها، بینی و دهان با دست‌های آلوده

- عمل به توصیه‌های بهداشتی از جمله تمیز کردن و ضدعفونی کردن سطوح در معرض تماس (در منزل، محل کار، مدرسه)، خواب کافی، کاهش اضطراب، نوشیدن مایعات کافی و تغذیه مناسب

- مراجعه به پزشک و پرهیز از خود درمانی و مصرف خودسرانه دارو

پیام‌های آموزشی اساسی در کنترل و پیشگیری از انتقال و انتشار بیماری‌های تنفسی

۶ اقدام اساسی در صورت ابتلا به آنفولانزا

شش کار اساسی که در صورت ابتلا به آنفولانزا و سایر بیماری‌های واگیر شدید تنفسی باید انجام دهید:

۱. پوشاندن دهان و بینی در هنگام سرفه و یا عطسه کردن (ترجیحا استفاده از ماسک یک بار مصرف)

۲. شست‌وشوی مداوم و مکرر دست‌ها (ترجیحا با آب و صابون و به طریقه صحیح)

٣. نوشیدن آب و مایعات کافی و استراحت کردن

۴. استفاده از دارو‌های ضد ویروسی در صورتی که سیستم ایمنی آسیب پذیری داشته باشید و بنا به تشخیص و تجویز پزشک

۵. عدم استفاده خودسرانه دارو‌های آنتی بیوتیک

این دارو‌ها بر روی سرماخوردگی و آنفولانزا و بیماری‌های ویروسی تأثیری ندارند.

۶. پرهیز از حضور در اماکن عمومی و تجمعات

۷ راه اساسی برای جلوگیری از ابتلا به بیماری

هفت راه اساسی برای جلوگیری از ابتلا به بیماری آنفولانزا و سایر بیماری‌های واگیر شدید تنفسی:

۱- دریافت واکسن سالیانه آنفولانزا بالاخص اگر در گروه‌های حساس، آسیب‌پذیر و در معرض خطر قرار دارید.

٢. اجتناب و دوری از افرادی که مبتلا به بیماری (واگیر) هستند (رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و پرهیز از تماس غیرضروری)

۳. اجتناب و پرهیز از تماس دست‌ها (قبل از شست‌وشو و ضدعفونی کردن آن ها) با چشم‌ها، دهان و بینی؛ زیرا ممکن است از این طریق عوامل بیماری‌زا وارد بدن شما شوند.

۴. تمیز کردن و گندزدایی مداوم وسایل و سطوح مشترک در خانه بالاخص زمانی که فرد بیماری در خانه حضور دارد.

۵. شست‌وشوی مداوم دست‌ها (با آب و صابون و یا استفاده از مواد ضدعفونی کننده)

۶. تهویه مناسب و مطلوب هوای محل زندگی

۷. پرهیز از تماس بدون محافظ با پرندگان و سایر حیوانات و بالاخص لاشه پرندگان و حیوانات تلف شده از دیگر راه‌کار‌های جلوگیری از ابتلا به این بیماری است.