رودخانه چیزی است که در مازندران زیاد می‌بینیم، از کوه می‌آیند و به دریا می‌روند، هرکدامشان هم قصه خودشان را دارند و در دلشان خاطره هاست، از پل قدیمی رودخانه نکا تا رود چالوس و روخانه بابلسر با آن پل آهنی که هر گردشگر حتما یک عکس یادگاری از آن دارد.

مازندران ۲۸ رودخانه دارد که بابلرود یکی از آنهاست، رودی سرچشمه گرفته از رشته کوه البرز که پس از پر کردن سد لفور با عبور از ۲ شهر بابل و بابلسر راهی دریا می‌شود.

همسفرش که شوی از شالیزار‌ها می‌گذرد، خشکی‌ها را می‌شوید و در انتهای سفرش بابلسر را به دو نیم تقسیم می‌کند، شاید به دلیل وجود همین رودخانه است که بابلسر با بقیه شهر‌ها کمی توفیر دارد.

سال‌های نه چندان دور بابلسر که می‌آمدید می‌توانستید همراه رود تا دریا قدم بزنید، انعکاس نور خیابان‌ها، پل‌ها و درختان را در آب ببینید و قایق سواری کنید، حتی قایقرانان تیم ملی را ببینید که در آب پارو می‌زنند و اگر گرسنه شدید در رستوران‌های سنتی کنار ردوخانه دلی از عزا در بیاورید، می‌توانستید قلاب ماهیگیری همراه داشته باشید و ماهی بگیرید، ولی همه این تفریحات و سرگرمی‌های اندک اندک دارد به رویا تبدیل می‌شود.

اینجا همه چیز گیر می‌کند
به میدان خلیج فارس بابلسر که نزدیک شویم بوی دریا می‌آید، اینجا جایی است که پل قدیمی بابلسر از روی بابلرود می‌گذرد و دیگر تا دریا راهی نمانده است.

اولین چیزی که از رودخانه توجه را جلب میک ند وجود جزیره‌هایی در وسط رودخانه است، گل و لای و رسوباتی که آنقدر زیاد است که قایق‌های تفریحی و شناور‌های گردشگری را زمین گیر کرده و به گل نشانده است، در وسط آب هم یکی از قایق‌های پدالو آنچنان جا خوش کرده بود که گویا مجسمه‌ای در میان رود ساخته شده است.

شناور‌های کوچک و بزرگ در رنگ‌های مختلف که سرآمدشان یک شناور ۳۰۰ متری سه طبقه بود با طراحی چوبی و شاه نشین زیبا، صاحب شناور می‌گفت برای ساخت این شناور سال گذشته ۱۲ میلیارد هزینه کرده است، اما بدون اینکه وارد آب شود به گل نشسته است.

از شناور‌های دیگر پرسیدم که آیا می‌شود به دریا برویم؟ میگفتند خیر، چون ممکن است قبل از ورود به دهنه به گل بنشینیم.

ابراهیمی که ناخدای کشتی بود و نیمی از عمرش را دریا گذرانده می‌گوید: امسال علاوه بر گردشگران ایرانی توریست‌های زیادی هم از کشور‌های مختلف مانند فرانسه، چین، عراق، ژاپن و ... داشتیم، اما به دلیل شرایط نامناسب رودخانه نتوانستیم آن‌ها را از رودخانه به دریا ببریم‌.

او می‌گوید: اگر همین وضعیت ادامه پیدا کند گردشگری رودخانه بابلرود از بین میرود و بیش از هزار نفر بیکار می‌شوند.

راست می گفت: اطراف رودخانه پر از سفره خانه، فست فود، قهوه خانه، هتل، کلبه اجاره‌ای، قایق‌های پدالو و چرخ دستی برای فروش آش و بلال و باقالی است.

همین زمان یک قایق موتوری در کنار اسکله ایستاد، با صحبت‌های فراوان قبول کرد که ما را در رودخانه همراهی کند، در میان بابلرود قایقرانان تیم ملی هم به چشم می خوردند.


خانم داناپور عضو تیم ملی بانوان قایقرانی کانو گفت: برای تمرین همیشه به مازندران و بابلسر می‌آید، چون رودخانه بابلرود از نظر طول و عرض در سطح جهانی است، اما یک مشکل بزرگ دارد، رودخانه را لایروبی نمی‌کنند و پارو‌های ما همیشه به گل می‌خورد، گاهی قایق‌ها هم گیر می‌کنند و ما وسط آب می‌مانیم.

کمی آنطرف‌تر تعداد شناور‌ها بیشتر بود و مدلشان هم متفاوت تر، در هر شناور یک تور بزرگ مانند بادبان آویزان بود، از مدلشان می‌توان حدس زد که شناور‌های صید کیلکا هستند، اما با وجود اینکه هوا آفتابی و دریا آرام بود هنوز راهی نشده بودند، چون شناور‌ها در بابلرود گیر می‌کنند!

نبایید دهانه بسته است
۱۲۰ متر اسلکه کیلکا گیران مازندران در رودخانه بابلرود است، در این فضا ۴۵۰ صیاد امرارمعاش می‌کنند و زندگیشان در گرو صید کیلکا است، شب به دریا می‌روند و صبح برمی گردند، ولی حالا ۳۰ شب است که بهترین زمان صید خود را از دست داده اند و به دریا نرفته اند، چون هروقت عزم سفر می‌کنند با یک پاسخ مواجه میشوند: دهانه رودخانه بسته است.

با قلی پور رییس اتحادیه کیلکاگیران مازندران همراه می‌شویم تا ببینیم یک روز صیادان کیلکا به چه نحوی می‌گذرد.

۴۰ شناور صیادی کنار مصب رودخانه به ردیف پارک شده اند تا یکی یکی نوبتشان برسد و حرکت کنند، مجبورند در انتطار بمانند تا یک کشتی رد شود و آن‌ها بروند، چون اگر پشت سر هم حرکت کنند با این وضعیت امکان دارد به یکدیگر برخورد کنند.


ساعت نزدیک ۳ بعد از ظهر است و ۲ ساعت تا تاریکی هوا باقی مانده، صیادان باید در این دوساعت از دهنه عبور کنند و وارد دریا شوند و گرنه نوبتشان شاید روز دیگری فرا برسد.

دو قایق موتوری برای شناسایی به طرف دهانه می‌آیند تا ببیند آیا امکان عبور وجود دارد یاخیر؟

قایق‌های راهنما به دهانه می‌رسند و شناور در پشت سرشان حرکت می‌کند تا جایی که در گل گیر کند.

شناور اول هنوز دهانه را رد نکرده بود که در دام افتاد، دو قایقی که راهنما بودند حالا باید در پشت سر شناور‌ها قرار بگیرند و این شناور سنگین را هل دهند تا بتواند از گل نجات یابد.

آب سیاه و گل آلود از شناور‌ها بیرون ریخته می‌شود، این یعنی پروانه شناور در حال مبارزه با رسوبات است تا بتواند خودش را بالا بکشد و حرکت کند، اما بی فایده است رسوبات دهانه دریا، کشتی را مانند مرداب می‌بلعد.


قلی پور رییس اتحادیه کیلکاگیران می‌گوید: رودخانه بابلرود در بالادست از سد لفور می‌آید و به دلیل سیلاب ها، حجم رسوباتی که به پایین دست می‌آید غیر عادی و زیاد است و همین باعث شده است رسوبات روی هم انباشته شوند و جریان رود را سد کنند.

او می‌گوید: عمق آبی که برای حرکت شناور‌های صیادی باید ۲ متر باشد، اما عمق آب دهانه رودخانه ۸۰ سانتی متر است و شناور‌ها نمی‌توانند از آن عبور کنند.

همزمان با صحبت‌های ما نوبت شناور دوم شده بود که آن هم مانند قبلی در بین رسوبات گیر افتاد و تلاش قایق‌های راهنما هم جواب نمی‌داد.

قلی پور می‌گفت: شناور‌ها دیگر نباید حرکت کنند، چون اوضاع اصلا مساعد نیست.

حالا صیادان نگران روی عرشه ایستاده اند و کاری جز تماشا کردن ندارند، یکی از آن‌ها می‌گوید: چندین شب است که صید را از دست داده و امروز همم نوبت رفتن به دریا نمی‌شود.

دیگری می‌گفت در خرج و زن بچه اش مانده، صیاد باید چه کار کند؟ ناخدای شناور بعدی می‌گفت: اگر شانس بیاوریم و شناور در رسوبات واژگون نشود، پروانه موتور شناورهایمان را هر بار که به دریا می‌رویم باید تعمیر کنیم.

درد بابلرود درمان نشده فقط تسکین داده شده
۹۵ درصد صید کیلکا مازندران از بابلرود است، ماهی کوچک، اما پر فایده، ماهی‌های صید شده از بابلرود علاوه بر اینکه مشتری‌های خاص خودش را دارد، مواد اولیه ۱۵ کارخانه را هم فراهم می‌کند، کارخانه‌های کنسرو سازی و تولید پودر ماهی برای غذای آبزیان، که اگر به آن‌ها هم ماهی نرسد خیلی زود چرخ صنعتشان متوقف می‌شود.

رودخانه‌ای که روزی صدای جریان آب آن را از ده‌ها متر دورتر هم میتوانستی بشنوی حالا به سختی حرکت می‌کند و در هر چند متر آن گل و لای بالا آمده است می‌گیوند حجم رسوباتی که بابلرود در دل خود دارد بیش از ۳ میلیون متر مکعب است.

این موضوع را از شهرداری و شورای شهر بابلسر پیگیری کردیم، احمدپور نایب رییس شورای شهر بابلسر گفت:برای لایروبی رودخانه بابلرود با یک شرکت قرارداد بسته و قرار است این شرکت ۲۰۰ هزار متر مکعب از رسوبات رودخانه را بردارد، میزانی که صیادان معتقدند فقط مرهم است و خیلی زود باز هم این زخم دهان باز می‌کند.


احمدپور می‌گوید: قرارگاه خاتم الانبیا هم برای کمک به لایروبی این رودخانه آماده است، اما لایروبی کامل این رود کمک همگانی می‌خواهد و باید اداره‌هایی مانند آب منطقه‌ای که متولی رودخانه‌ها هستند پای کار بیایند.

رودخانه‌های شهری خارج از محدوده ماست
۳هزار و ۷۰۰ متر از رودخانه بابلرود از داخل شهر بابلسر می‌گذرد، قسمتی که طبق تبصره ۴ ماده ۶ قانون سند راهبرد ملی مدیریت بحران کشور لایروبی و ساماندهی اش بر عهده شهرداری بابلسر است.

این ماده از قانون می‌گوید مسئولیت آن بخش از رودخانه که در مسیر شهری و یا روستایی قرار دارد به شهرداری‌ها و دهیاری‌ها محول شده است و آب منطقه‌ای مسئول آن نیست.


از مدیر رودخانه‌ها و سواحل شرکت آب منطقه‌ای مازندران می‌پرسیم، عبداللهی می‌گوید: آب منطقه‌ای از لایروبی این رودخانه حمایت می‌کند، علاوه بر این مجلس راهی برای فراهم کردن بودجه این فعالیت‌ها در نظر گرفته و این اختیار را به شهرداری‌ها داده است که مصالح و رسوبات رودخانه در محدوده شهری را به فروش برسانند.

عبداللهی می‌گوید: در حوزه رودخانه‌ها و محدوده شهر‌ها اگر اعتباراتی از ستاد بحران و سازمان برنامه و بودجه ابلاغ شود به شهرداری اختصاص پیدا می‌کند.

بیشتر بخوانید:

صید کیلکا در مازندران از خرداد آغاز شده است و تا پایان سال ادامه دارد ، صیادان مازندرانی سالانه حدود ۱۲هزارتن از خزر  صید می‌کنند اما به شرطی که بتوانند به دریا بروند.

حالا بابلرود مانده و صیادانی که امروز هم نتوانستند به دریا بروند و خسته از همیشه با دستانی خالی باید به خانه برگردند و پیش خود زمزمه کنند ممکن است تا فردا فرجی شود.