مسجدالرسول (ص) قدیمی‌ترین پایگاه مذهبی نازی‌آباد، به‌عنوان یکی از مجموعه‌های بی‌نظیر در منطقه ۱۶ است که هم درمانگر روح انسان‌هاست هم فضا‌هایی را برای پرورش جسم اهالی فراهم کرده تا ویژگی اصیل مسجد به تعریف‌های گم شده آن نزدیک‌تر شود و مسجد به جایی تبدیل شود که مردم در آن پناهی برای لحظه‌های مختلف زندگی‌شان پیدا کنند. این تکه از زمین مقدس است؛ چون خاک پاکش، محل سجده مردان و زنانی است که با شنیدن فراخوان دعوت به راز و نیاز با خدا، دست از کار می‌کشند و به شوق مناجات با او، سجاده روی زمین باز می‌کنند. این تکه از خاک بهشت که بوی گل یاس و بنفشه در آن پیچیده است.

خانه امن خدا

اینجا مسجد است؛ جایی که در ازدحام نور و در انعکاس دعا‌های مستجاب شده، دست‌هایی هر روز در تدارکند تا خانه امن خدا، برای این دیدار روزانه مهیا باشد و تلاش می‌کنند تا این خاک مقدس همیشه پاک بماند. اینجا مسجد است؛ جایی که این روز‌ها فرصت نفس کشیدن در هوایش، مجال تکیه دادن به کاشی‌های دیوارش و خیره شدن به انحنای زیبای محرابش بیشتر از همیشه فراهم است.

سوای گلدسته‌ها که داد می‌زنند سن کمتری دارند، بنای اصلی مسجدالرسول (ص) برمی‌گردد به حدود ۸۰ سال پیش. سقف شیروانی آن حدود ۴ سال قبل مرمت و بازسازی شده است، از همان سقف‌های قدیمی مربوط به دورانی که هنوز قیرگونی و ایزوگام باب نشده بود و تهران شهری ییلاقی محسوب می‌شد. همان موقع که برف پارو کردن کار شاقی بود و خیلی از ساختمان‌های آن دوران را این شکلی می‌ساختند. داخل مسجد که می‌شوید حس می‌کنید مسجد به‌رغم تعمیراتی که شده هنوز نیاز به بعضی کار‌ها دارد.

قسمت زنانه مسجدالرسول (ص) نازی‌آباد، طبق قانون نانوشته اغلب مساجد طبقه بالاست و قسمت مردانه در ورودی مسجد است که از داخل کوچه باز می‌شود. خوشبختانه نه زیاد پله می‌خورد و نه پله‌هایش تیز است. رویش روفرشی پهن کرده‌اند احتمالاً برای اینکه کسی با کفش بالای پله‌ها نیاید. جدا از فرش‌های ماشینی، قالی‌های دستباف ۲متری و ۳متری خیلی قدیمی آدم را یاد مساجد و امامزاده‌های قدیمی می‌اندازد. اینجا هم صف‌های نماز خیلی زود پر می‌شوند و تعداد نمازگزاران در هر نوبت زیاد است.

چرا می‌گویند اینجا متفاوت از باقی مساجد است؟

بی‌تعارف این مسجد توفیراتی دارد که از الباقی مساجد ممتازش می‌کند. نخستینش این است که بانی مسجدمرحوم حجت‌الاسلام «محمدباقر دشتیانه» از روحانیون مبارز و انقلابی بوده. حاجی دشتیانه اصالتاً برازجانی بود و در حوزه علمیه قم درس خواند و از شاگردان مرحوم آیت‌الله بروجردی بود. او در سال ۱۳۳۲‌ـ ۱۳۳۳ می‌آید تهران و در نازی‌آباد تکه زمینی می‌خرد. این ماجرا برای زمانی بوده که زمین را متری۳ تومان می‌فروختند آن هم به‌صورت اقساط یک تومان را نقد می‌گرفتند و ۲ تومان را به اقساط!

۳‌ـ ۴ سال بعد مرحوم دشتیانه، تقریباً هزار و ۴۰۰‌متر مربع زمین از بانک می‌گیرد و وقف می‌کند برای مسجد. نقشه ساخت آن را مرحوم لرزاده می‌کشد و معمارش حاج «عباس کیهانی» بوده که معمار قدیمی آن دوران محسوب می‌شده که شاید بیش از ۵۰ مسجد در تهران ساخته و قبله مسجد را خیلی خوب درمی‌آورد.

البته بنابر گفته افراد قدیمی محله نازی‌آباد، مردم محل و بازاریان تهران برای ساخت مسجد کمک می‌کنند و تیرآهن‌ها را با جرثقیل دستی می‌کشند بالا، ۴ تن آهن کیلویی ۱۲ریال برای ساخت مسجد به کار می‌رود و تقریباً با حدود ۸۰ هزار ریال مسجد پا می‌گیرد. هر چند در این سال‌ها مسجد تعمیر شده، اما شکل اولیه مسجد دست نخورده باقی مانده است.

نماز ظهر جمعه همچنان برقرار است

تفاوت مهم و دوم این مسجد اقامه نماز ظهر در روز‌های جمعه است. نکته ظریفی است، در حالی که نمازجماعت اکثر قریب به اتفاق مساجد روز‌های جمعه تعطیل است، اینجا نمازجماعت همچنان برقرار است. این بدعت را مرحوم حاج آقا دشتیانه گذاشته و معتقد بوده: «برای‌چی روز جمعه مسجد تعطیل باشد برعکس باید روز جمعه خانه خدا رونق داشته باشد همه که نمی‌توانند بروند نماز جمعه، بعضی مشکل دارند و رفتنشان سخت است، برای همین نماز ظهر جمعه این مسجدخیلی رونق دارد و صف تا دم در می‌آید.»

از این‌ها گذشته مسجد الرسول (ص) در زمان انقلاب هسته اصلی خیلی از فعالیت‌های انقلابی بوده و وقتی برای راهپیمایی از این مسجد راه می‌افتادند جمعیت به چندین هزار نفر می‌رسید. حاج آقا دشتیانه از همان سال‌های اولیه پا گرفتن مسجد به‌طور مستقیم و غیرمستقیم علیه رژیم گذشته منبر می‌رفته و سابقه چند بار شکنجه در زندان ساواک داشت. وی به دلیل همین فعالیت‌هایش در سال ۱۳۵۸ توسط گروه فرقان ترور ناموفق می‌شود و ضارب فردی به نام «محمود کاشانی» بوده که ۴ تیر به حاج آقا شلیک می‌کند که یکی به حاجی می‌خورد و بالاخره جان سالم به در می‌برد. از یکی از نمازگزاران شنیدم که حاجی دشتیانه بعد از ترورش گفته بود: «برای چی بترسم، آدم یکبار به دنیا می‌آید یکبار هم از دنیا می‌رود. آدم ترسو کسی است که ضعف ایمان داشته باشد. ما در مکتب امام صادق (ع) تربیت شده‌ایم.» ایشان تاکید دیگری هم داشتند: «برای اینکه در محل آبرو داشته باشید حتما بیایید مسجد.»

گعده قرآنی ۵۰ساله با حضور چندین نسل

حاج «عیسی نعمتیان» ۶۰ سال دارد. او از سال ۱۳۶۰ در این مسجد خدمت کرده و پس از ۴۰ سال خدمتگزاری به نمازگزاران هنوز سر شوق دارد برای این کار: «از ویژگی‌های بارز این مسجد تقدیم ۱۰۰ شهید در دوران دفاع‌مقدس است. مسجد الرسول (ص) در دوران جنگ یکی از پایگاه‌های مهم و مردمی برای اعزام رزمنده‌ها و همچنین کمک‌رسانی به جبهه‌ها بود. اینجا به جز ایام هفته، جمعه‌ها هم مخاطب دارد. شهروندانی که طبق عادت قدیمی و با حضور یک طلبه جوان به مسجد می‌آیند و نمازجماعت می‌خوانند. البته امام جماعت مسجد حدود یک ماه قبل عوض شده و حالا حاج آقا غلامی هستند.» اکثر نمازگزاران این مسجد کاسبان و بازاریان نازی‌آباد هستند به همین خاطر بیشتر موضوعات امام جماعت در سخنرانی‌ها درباره کسب و کار و رزق و روزی حلال و به قول معروف مکاسب است.

نعمتیان در ادامه از گعده قرآنی ۵۰ ساله در مسجد الرسول (ص) صحبت می‌کند که میزبان چندین نسل از ساکنان نازی‌آباد بوده و به برکت آن قاریان و حافظان بسیاری تربیت شده‌اند و همچنان چراغ این محفل نورانی روشن است: «قرائت و همخوانی ۲ صفحه از قرآن مجید در هر نوبت از نماز‌های جماعت برنامه‌ای است که از دوران حیات حاج آقا دشتیانه وجود داشته و به برکت آن چندین بار ختم قرآن انجام شده است. به جز آن در این مسجد شنبه هر هفته جلسه تفسیر قرآن با حضور استادان برجسته علوم قرآنی برگزار می‌شود. ناگفته نماند که در نخستین سه‌شنبه هر ماه از قاریان بین‌المللی دعوت می‌شود تا در اینجا حاضر شوند و آوای ملکوتی قرآن را به زیباترین شکل ممکن به گوش شهروندان برسانند.»

نکته پایانی اینکه پس از فوت حاج آقا دشتیانه، هیئت امنای مسجد الرسول (ص) از جمله «رضا کوچکی»، «احمد نصیری»، «امیر آریاپناه»، «حسین افشار» و «علی ارضی‌فر» انتخاب شدند و انصافاً برای عمران و نوسازی مسجد اقدامات خوبی انجام داده‌اند از موزائیک‌کاری حیاط تا بازسازی سقف و نصب لوستر و ...

بیشنر بخوانید

• شگرد آیت الله مرندی برای جذب جاهل‌ها به مسجد