پاییز را با برگ‌های خزان و رنگارنش بدرقه می‌کنیم و به استقبال زمستان می‌رویم.

با آمدن طولانی‌ترین شب سال آغاز زمستان را جشن میگیریم.

نزدیک به چندین هزار سال است که ایرانیان طبق یک سنت خاص طولانی‌ترین شب سال را گرامی می‌دارند و خود را برای سوز و سرمای زمستان مهیا می‌کنند.

با کمرنگ شدن سایه‌ی کرونا بر سر زندگی‌ها، انگار امسال مردم با خیال راحت جشن یلدا را با اقوام خود سهیم می‌شوند.

اینجا هم مانند دیگر شهر‌های ایران یلدایش حال و هوای دیگری دارد، مردم کردستان رسم و رسوم خاص خود را دارند یلدا را با همان نام قدیمیش «شُو چله» صدا کرده و و از چند روز قبل تدارکات این شب را فراهم می‌کند.

ریشه آیین شب یلدا به هزاره سوم و چهارم پیش از میلاد برمی‌گردد؛ و مردم کردستان نیز اعتقاد زیادی به شب یلدا دارند و در این شب بسیاری از مردم همانند شب نوروز لباس‌های نو کردی به تن می‌کنند.

مردم کردستان که به خونگرمی و میهمان نوازی معروف هستند با جمع شدن در کنار یکدیگر و در منزل بزرگ فامیل سخاوت این شب را پاس می‌دارند.

شب یلدا در خانه‌ی کردستانی‌ها ویژگی خاصی دارد؛ کرسی نشینی، به عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از خانه‌ها در آغاز فصل سرد اعضای خانواده، از کوچک و بزرگ را دور خود جمع می‌کند، هربار با تزئین آن و پوشاندنش با مواد غذایی و خوراکی‌های متنوع خاطرات خوشی را در ذهن اعضای خانواده برجای می‌گذارد.

سفره‌ی یلدا مملو از غذا‌های سنتی

" کاله‌ک تورش" را می‌توان یکی از اصلی‌ترین مواد غذایی در سفره‌های شب یلدای کردستانی دانست.

کردستانی‌ها چند ماه قبل از فرارسیدن «شُو چله» با تهیه و خرید خربزه و انداختن آن در ترشی به استقبال شب یلدا می‌روند و در آن شب با غذای اصلی میل می‌کنند.

غذای این شب عموماً دلمه برگ مو و کلم است که گوشت را میان آن قرار می‌دهند. سفره شب چله علاوه بر دلمه، شامل رب انار و شیره انگور، دوغ، ماست، روغن و کره محلی، هم است که به سنتی دیرینه در این استان تبدیل شده است.

همچنین چند ماه قبل از زمستان، خوشه‌های انگور را در زیرزمین یا در سایه، نخ کرده و از سقف آویزان می‌کنند که به آن «ئه نوو» می‌گویند.

مردم این دیار در این شب‌ها میوه‌های خربزه ترش، هندوانه، انگور، انار، سیب، پرتقال، موز، کیوی، که نشانه تندرستی، فراوانی، برکت و شادی بوده را برای شب باستانی یلدا تهیه می‌کنند.

تهيه و مصرف هندوانه يكي ديگر از الزامات شب يلدا در كردستان است، اعتقاد بر اين است كه در زمان هاي قديم هندوانه آخرين ميوه‌اي بود كه از مزرعه كشاورزان چيده و به بازار مي‌آمد و كشاورزان با خوردن آن در شب يلدا با ميوه‌هاي تابستانی وداع می کردند.

خوردن هندوانه در شب زمستان ناشی از يك باور كهن است، عده‌ای بر اين باورند خوردن هندوانه در اين شب باعث جلوگيری از تاثير سرما در زمستان و گرما زدگی در تابستان می شود.

بازی‌های محلی از سرگرمی‌های شب یلدا

از دیگر تمهیدات برای گذران شب چله در کردستان، انجام برخی بازی‌های محلی است. مشهورترین این بازی‌ها در کردستان «گوروابازی» یا جوراب بازی است. در این بازی دسته جمعی که شرکت کنندگان به دو گروه تقسیم می‌شوند هیجان بسیار زیادی در جریان است و نوجوان‌ها و جوان‌ها هم سر از فضای مجازی بیرون آورده و دراین بازی با بزرگتر‌ها همراه می‌شوند.

خانوده‌ها با شادی و سرور به سپری کردن یک شب برفی طولانی به شنیدن قصه‌ها و حرف‌های شنیدنی و سرگذشت بزرگتر‌ها می‌پردازند.

بعد از آن، نوبت به خوردن تنقلات و خشکبار می‌رسد. انجیر خشک، برگ گلابی، برگ زردآلو، هسته زردآلو که همراه با سماق حرارت دیده، توت خشک، تخمه بو داده کدو و هم‌چنین گندم برشته که با شیره گز مخلوط شده و به‌صورت گلوله‌های کوچکی درآمده از جمله خشکبار‌های شب چله است.

بنا بر رسم و رسومات ما کردستانی‌ها در «شُو چله» خانواده‌هایی که عروس داشته باشند، خانواده داماد برای عروس‌هایی که در دوران نامزدی هستند «خنچه» یا همان شب چله‌ای می‌برند.

این خنچه شامل پالتو، کفش زمستانی، دسته گل، شیرینی، آجیل و شکلات، دلمه، حلوا، سبدی از میوه‌های رنگارنگ و تزئین شده، قواره پارچه و طلا است و روی وسیله‌ها را پارچه قرمز و کوزه سفالی تزئین می‌کنند و به خانه عروس می‌برند.

شب یلدا از زیباترین شب‌ها در مناسبت‌های اجتماعی است که یک نفر می‌تواند تجربه کند. صدای خنده و شادی و سرور از هر خانه‌ای شنیده می‌شود و زمزمه‌های روایت حماسه‌ها و داستان‌ها، گرمابخش سردی شب یلداست.