مافیای زباله؛ پرونده میلیاردی در گوشه و کنار تهران/ کودکانی که تا کمر در سطل‌های زباله فرو می‌روند!

این صحنه اصلا برای هیج کدام از افراد جامعه ناآشنا نیست، صحنه‌ای که شاید هرروزه با آن در کوچه و خیابان مواجه شویم و برایمان تکراری باشد؛ تصویری از کودکان و نوجوانان کم سال و سالی که با همان جثه ریز و نحیفشان باری از زباله‌های خشک را بر روی شانه‌های خود حمل می‌کنند و تفکیک را نه از مبدا بلکه از درون سطل زباله شروع می‌کنند. این افراد به نوعی بار اصلی تفکیک زباله را به دوش می‌کشند و در قبال آن، خود را در معرض بیماری‌های عفونی مختلف قرار می‌دهند و سود این کار پر مشقت نصیب کسانی می‌شود که برخی مسئولان در شهرداری‌ها و محیط زیست، آن‌ها رابه عنوان مافیای زباله معرفی می‌کنند.

این افراد اغلب تنها نیستند و  دارای یک شبکه پیچیده هستند و ضمن به هم ریختگی و ایجاد آلودگی محیطی، زباله‌های جمع آوری شده را به اولین مدار گیرنده زباله‌ها تحویل می‌دهند و در ازای آن مبالغی دریافت می‌کنند، مبالغی کلان و درآمدهای میلیاردی  که برای رسیدن به آن هرکاری می‌کنند برای مثال ماجرای درگیری و قتل یک زباله‌گرد را که چند سال پیش منتشر شده بود یا ماجرای بریده‌شدن گوش یکی از زباله‌گرد‌ها را که به سرعت در فضای مجازی پخش شد، موضوعاتی است که آن‌ها را از یاد نبرده‌ایم.

در این راستا  رضا حاجی پور نماینده مردم آمل درمجلس شورای اسلامی چندی پیش اعلام کرد که مافیای زباله روزانه ده‌ها میلیارد تومان درآمد دارد. این آمار‌ها به گوش ما رسیده است و چاره‌ای جز ایستادگی مقابل زیاده خواهی‌های آنان وجود ندارد همچنین نکته مهم این است که مافیایی در پشت‌پرده زباله‌های تهران قرار دارد، این را بار‌ها مسئولان شهری اعتراف کرده‌اند. رانتی که از خرید و فروش زباله‌های تهران به دست می‌آید، شبکه قاچاق سازمان‌یافته‌ای را تشکیل داده که به این راحتی‌ها اجازه نمی‌دهد معضل زباله‌های تهران حل شود.  

افزون بر این مهدی بابایی عضو شورای شهر تهران در این باره معتقد است که عدم سیاستگذاری‌های درست که از سوی شهرداری در مدیریت پسماند صورت گرفته ما را به اینجا رسانده است. ما هم‌اکنون با طیف وسیعی از غیر مجاز‌ها که زباله‌ها را جمع می‌کنند و از سوی پیمانکاران شهرداری مدیریت می‌شوند مواجهیم. اکنون می‌خواهیم قرارداد‌های جدید را تنظیم کنیم تا ایستگاه‌های میانی مدیریت پسماند ایجاد شود تا کل زباله‌ها دست پیمانکار باشد؛ چرا که معتقدیم باید برون‌سپاری انجام شود. در گذشته اشتباه سیاستگذاری وجود داشت و این مافیا ماحصل آن است. هنر ما این است که سه جنبه زیست محیطی، اقتصادی و مکانیزاسیون روش‌های جمع‌آوری را با هم جلو ببریم.»

شهردار تهران هم این موضوع را مورد توجه قرار داده و اخیرا اعلام کرده که  کودکی که قدش به اندازه مخزن زباله نیست، اما تا کمر در آن فرو می‌رود و غلت میزند، مشخص است که شبکه مافیایی پشت او قرار گرفته است؛ از این صحبت مسئولان که بگذریم متوجه می‌شویم کار این افراد علاوه بر درآمد‌های بالا و... یکی از مواردی است که چهره شهر را زشت و نازیبا می‌کند همچنین سود و نفع این کار هم به جیب محرومین نمی‌رود، بلکه این سود به یک‌سری مافیای جمع‌آوری زباله می‌رسد و از سوی دیگر این افراد شهر را هم از کسب درآمد‌های این حوزه محروم می‌کنند این موضوع را باید بدانیم که تا زمانی‌که زیرساخت‌های لازم فراهم نباشد و پسماند‌ها به‌صورت تفکیک نشده وارد مخازن زباله در سطح شهر شوند زمینه برای فعالیت‌هایی، چون جمع‌آوری غیراصولی پسماند که به‌اصطلاح به آن زباله‌گردی می‌گویند، وجود دارد و تعداد این افراد زباله گرد افزایش هم پیدا می‌کند.

مافیا‌های زباله یادگرفته اند که چطور زودتر و باانگیزه‌تر از شهرداری‌های کشور بر سر سطل‌های زباله حاضر شوند و چگونه با سرعت زباله‌ها را تفکیک کرده و از همه مهمتر چطور آن‌ها را در سریع‌ترین زمان ممکن به پول نقد تبدیل کنند! افرادی که دقیقا به صورت مویرگی در همه کوچه‌ها، خیابان‌ها و محله‌ها به‌صورت شبانه‌روزی حضور دارند و همه‌شان با تجهیزاتی واحد از جمله کیسه‌های بزرگ متحدالشکل کار می‌کنند. طبق آمار اخیر سالانه در جهان حدود دو میلیارد تن زباله شهری و صنعتی تولید می‌شود که ارزش بازار آن از مرحله جمع‌آوری تا بازیافت به ۵۰۰ میلیارد دلار می‌رسد، اما ما همچنان به اقتصاد پسماند بی‌توجهیم و میدان را برای مافیا باز می‌گذاریم. آمار‌ها حاکی از آن است که حدود ۱۴ هزار زباله‌گرد در تهران وجود دارد که حدود ۵۰۰۰ نفر از آن‌ها را کودکان تشکیل می‌دهند. کودکانی که کودکی خود را در سطل‌های زباله جا می‌گذارند تا درآمد مافیای زباله را افزایش دهند.

افرون بر این، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان بیان کرد که نمی‌توانیم ادعا کنیم که مافیای زباله داریم، اما اینکه یک شبکه پنهانی از فرصت استفاده می‌کند و یک سری افراد را به کار می‌گیرد و داخل مخازن زباله فعالیت می‌کنند  وجود دارد و منافعی برای شهرداری تهران به هیچ عنوان ندارد؛ شهرداری سعی کرده با راه اندازی ایستگاه‌های MRF  شبکه پنهان را به کمک دادستانی و فراجا بیرون کنیم و در بسیار یاز مناطق هم موفق بودیم.

وی تاکید کرد که ما در مناطق ۵، ۲۲، ۸، ۱۴، ۱۳ و ۱۲ توانستیم قسمت اعظمی از شبکه‌های پنهان زباله را خارج کنیم، زیرا برای آن‌ها منبع درآمد خوبی به وجود آمده بود.

علاوه بر این، سلاجقه رییس سازمان حفاطت محیط زیست هم از چنین موضوعی شکایت دارد و گفته است که متاسفانه پسماند در کشور به باندهای مافیایی تبدیل شده است که برای مهار و کنترل آن باید دستگاه قضایی ورود کند تا بتوانیم آن را به ارزش افزوده برای تمام مردم تبدیل کنیم. رییس‌جمهور هم بر این مساله تاکید فراوان دارد.

 این بار اولی نیست که درباره مافیای زباله از سوی مسئولان سخن به میان آورده می‌شود و هشدارها، تذکرات و...هم  در این زمینه کم نیست و نخواهد بود اما مسئله مهم این است که دستگاه های ذیربط نباید نسبت به موضوع پسماند و اقتصاد ناشی از آن بی توجهی کنند و عرصه را برای مافیای زباله باز بگذارند؛ زیرا  مافیای زباله تلاش می‌کند با کمترین هزینه بیشترین سود را به دست بیاورد؛  به نظر می رسد باید ببینیم شهرداری تهران و دادستانی نسبت به این موضوع چه نگاهی خواهند داشت و آیا این معضل از کارنامه پسماند حذف خواهد شد یا خیر...!

نوشین نثاری