صدای پای آب در چند قدمی یزد واقعیت یا سراب؟

یزد یکی از شهر‌های تاریخی ایران است که قدمت جاذبه‌های آن سبب شده این شهر اولین شهر تاریخی خشتی ایران و دومین شهر تاریخی جهان محسوب شود.

با توجه به فراوانی جاذبه‌های شهر یزد و بنا‌های خشتی، این که نام این شهر تاریخی در سازمان یونسکو به ثبت رسیده از آن به عنوان یک شهر بین المللی هم یاد می‌شود.

 مشکل کم‌آبی، به‌ویژه در نواحی مرکزی و کویری کشورمان قصه امروز و دیروز نیست، ابداع راه‌حل‌هایی برای استخراج آب نیز در همین راستا ارزشمند بوده و همواره مد نظر قرار گرفته است.

قنات‌های یزد، از مهمترین شاهکار‌های مهندسی ایران هستند. ابداع این قنات‌ها توسط نیاکان ما، در اقلیم خشکی مانند ناحیه مرکزی ایران را می‌توان راه حلی هوشمندانه برای غلبه بر چالش کم‌آبی و خشکسالی‌های فصلی دانست.

امروزه و با وجود فن‌آوری‌های پیشرفته، نیازی به استخراج آب از طریق قنات نیست، اما رشته قنات‌های یزد، به‌عنوان جاذبه‌های گردشگری مطرح هستند.

مردم استان یزد چهار دهه است که با خشکسالی دست و پنجه نرم می کنند.

کمبود بارش‌ها و تداوم خشکسالی‌ها موجب کاهش شدید دبی آب در بیش از ۲ هزار ۷۰۰ رشته قنات و چشمه‌های استان یزد شده است، همچنین از بین رفتن باغات و درختان میوه و خسارت به بخش‌های دام و طیور از جمله پیامد‌های این خشکسالی است.

کاهش منابع آبی در یزد، قطب تولید صنایع بزرگ ایران

صادقیان مدیر کل سازمان صمت استان یزد گفت: ۱۵ درصد از تولید و سرمایه گذاری فولاد کشور در استان یزد است، همچنین  ۶۰ درصد تولیدات  کاشی کشور به استان یزد تعلق دارد و در نساجی نیز با سهم ۲۷ درصدی تولیدات کشور رتبه دوم را به خود اختصاص داده است.

با وجود صنعتی بودن استان یزد، ابَرپروژه انتقال آب خلیج همیشه فارس به استان‌های مختلف از جمله استان صنعتی یزد می‌تواند زمینه‌ساز توسعه مجموعه‌های بزرگ و کوچک تولیدی و رونق کسب و کار شود.

با کاهش محدودیت‌های آبی به خصوص در ماه‌های گرم سال، استان کویری یزد را با مشکلات زیادی روبه‌رو کرده است تا جایی که حتی مسئولان به بی آبی و  جیره‌بندی آب آشامیدنی هشدار داده‌اند.

اجرای خط اول انتقال آب به یزد چند سال طول کشید؟

بر اساس اسناد شرکت آب منطقه‌ای استان یزد در سال ۱۳۶۸ به دلیل اینکه وضعیت آب شرب یزد به شدت دچار ابهام و آب شرب موجود در این استان  بی‌کیفیت و شور شده، مشکل کم آبی و درخواست های مردمی از شهر و به خصوص در روستا ها برای تامین آب، وزارت نیرو این موضوع را در اولویت خود قرار داد.

رهبر معظم انقلاب در  سفر دی ماه ۱۳۸۶ به استان یزد با اشاره به خشکسالی تاکید گفتند: من میدانم مسئله‌ی مهم استان یزد، مسئله‌ی آب است. مسئولان دارند تلاش می کنند. باارزش است این تلاشی که دارند انجام می دهند. مهم این است که اعتماد ملت ما به مسئولین اعتماد عمیقی است و این اعتماد را باید همچنان حفظ کنیم.

در این اسناد آمده است:

 موضوع مصارف فعلی و آتی یزد و امکانات تامین آب از زاینده رود مورد بررسی قرار گرفته و پس از تبادل نظر در مورد آب مورد نیاز و شیوه‌های تامین آب از زاینده‌رود با عنایت به سایر نیازمندی‌های منطقه انتقال  ۷۸ میلیون مترمکعب آب شرب به استان یزد اختصاص یافت.

بنابراین ابتدا منابع آب قابل انتقال و سپس وضعیت استان یزد را بررسی و با حضور وزیر نیرو و مدیران آب منطقه‌ای یزد و اصفهان نسبت به تخصیص سهمیه آب و انتقال آن به استان یزد تصمیم‌گیری کردند. در این تصمیم‌گیری‌ها، حقابه کشاورزان منطقه اصفهان، حقابه صنعت و حقابه شرب اصفهان را در نظر گرفتند و با توجه به همه این موارد، تصمیم‌ها اتخاذ و در قالب مصوبه اجرا شد.

در این اسناد، بند‌های موجود در مصوبات به خوبی نشان می‌دهد که برخی مسائلی که امروز مطرح می‌شود، در واقع دستاویزی برای برخی افراد است که مردم را تحریک کنند.

بند‌های این مصوبه می‌گوید: برای مصارف آب شرب و صنعتی منطقه یزد از رودخانه زاینده‌رود، سالانه ۷۸ میلیون مترمکعب آب، به طور متوسط ۲.۵ مترمکعب تخصیص می‌یابد و حداکثر دبی برداشتی نیز می‌تواند تا ۳ میلیون مترمکعب برسد.

بند دوم این مصوبه نیز می‌گوید: با توجه به فوریت امر باید حداکثر تا آخر تیرماه سال ۶۹، فاز یک پروژه انتقال آب از زاینده‌رود تهیه و برای عقد قرارداد اجرا شود.

بندهای دیگر این مصوبه نیز می‌افزاید: ضروری است که آب منطقه‌ای یزد با همکاری سایر ارگان‌ها، تامین اعتبار کند.

اما بند چهار که امروز بسیار مورد بحث است، بر اجرای هرچه سریع‌تر سد و تونل سوم کوهرنگ و همچنین انجام مطالعات انتقال آب از چشمه لنگان نیز تاکید دارد.

از آنجا که پروژه‌های کوهرنگ یک و دو انجام و آب از داخل کوهرنگ به زاینده‌رود آمده بود، تصمیم گرفته شد با توجه به اجرای پروژه‌های کوهرنگ ۱ و ۲ و وجود بستر زاینده‌رود، سهمی برای استان یزد از این پروژه‌ها دیده شود و برای اینکه نیازهای آتی استان اصفهان هم به خطر نیفتد به طرح چشمه لنگان و کوهرنگ ۳ سرعت داده شود، اما بارها به خط لوله انتقال آب به یزد تعرض شد!!!

یک قطره از آب انتقالی، صرف کشاورزی نمی‌شود

جوادیان‌زاده مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای یزد گفت: کشاورزان استان اصفهان اطمینان داشته باشند که یک قطره از آب انتقالی، صرف کشاورزی نمی‌شود ضمن اینکه حتی اگر حقابه یزد کاهش یابد، تاثیری به حال کشاورزان این منطقه نخواهد داشت.

طرح چشمه لنگان که در دهه ۸۰ اجرا شد، کوهرنگ ۳ نیز در بخش تونل اجرا شده و سد آن نیز به زودی اجرا می شود؛ بنابراین هیچ قید و بندی در رابطه با اینکه آب شرب یزد در قید کوهرنگ ۳ یا در قید چشمه لنگان باشد، نبوده است.

بیشتر بخوانید

• شکسته شدن خط لوله انتقال آب کوهرنگ به یزد
• کاهش کیفیت آب یزد/ نمایندگان استان پیگیر حل مشکل آب شرب انتقالی

منابع آبی روستا‌ها یکی پس از دیگری خشک می شود و دیگر از درختان سرسبز و باغ‌های سربه فلک کشیده خبری نیست.

خشکسالی‌های شدید، به همراه گرم شدن کره زمین و عدم مدیریت درست منابع آب فشار زیادی بر منابع آب در ایران و همچنین به استان یزد وارد کرد به طوری که محیط زیست استان یزد را هم تحت تاثیر قرار داد.

بحران خشکسالی و ضربه‌ سنگین بر طبیعت زیبای یزد

حجت دهقان رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست استان یزد گفت: یکی از مسائلی که حیات وحش استان یزد را تهدید می‌کند، خشکسالی‌های پی در پی است.

او افزود: در راستای مقابله با اثرات خشکسالی و حفظ حیات وحش  آب انبار و آبشخور، نصب منبع پلی اتیلن برای تأمین آب حیات وحش در زیستگاههای حساس و نیز در نزدیکی چشمه هایی که خشک شده اند، ساخته شد.

ارمی، کارشناس منابع آب شرکت آب منطقه ای یزد در گفت و گو  با باشگاه خبر نگاران جوان یزد  گفت: خط دوم انتقال آب از طریق سد خِرسان به استان یزد به طول ۴۰۳ کیلومتر با قطرلوله ۲۲۰۰/۲۰۰ میلیمتر دارای ۴ باب با توان ۲۳۶ متر مکعب با یک تصویه خانه و با ظرفیت ۶ متر مکعب بر ثانیه و با سرمایه گذاری ۲۳۰۰۰۰ میلیون ریال انجام شد.

راه اندازی خط دوم انتقال آب به یزد بعد از ۱۴ سال توقف

 مهران فاطمی استاندار یزد در هفتمین نشست پیشکسوتان جهاد و شهادت استان با اشاره به توقف قریب به ۱۴ ساله پروژه خط دوم انتقال آب به استان، گفت: با مساعدت دولت، به زودی عملیات اجرایی این پروژه که از پروژه‌های مصوب سفر رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله العالی) است، شروع خواهد شد.

 او یکی از موضوعات مورد پیگیری در طول یکسال اخیر را تعیین تکلیف پروژه‌های بزرگ آبی استان عنوان کرد و گفت: در صورت عدم پیگیری مباحث این حوزه، در ۱۰۰ سال آینده شاید نامی از یزد در نقشه جغرافیایی کشور نباشد یا به منطقه و مرز کوچک محدود شود.

فاطمی گفت: به بیش از ۱۳۰ هزار میلیارد تومان معادل کل اعتبار ۱۳۰ سال استان یزد نیاز داشت که در این زمینه پیشنهاد تامین مالی پروژه از محل فروش یکی از معادن مطرح و پیگیری شد.

استاندار یزد گفت: پیش نویس مصوبه مذکور آماده شده است و مدت سه سال مبلغ ۱۵۰ هزار میلیارد تومان از محل حقوق دولتی معادن برای اجرای این پروژه آبی اختصاص خواهد یافت.

تبخیر بخش عمده بارندگی‌ها و فاجعه خشکسالی

جوادیان زاده مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان یزد با اشاره به کاهش جریان ورودی آب‌های زیرزمینی می گوید: بخش عمده بارندگی‌ها تبخیر و از دسترس خارج و تنها بخشی از روان آب‌ها وارد سفره‌های آب زیرزمینی می شود که این امر خشکسالی‌های مداوم و برداشت بیش از توان، فاجعه خشکسالی را دو چندان می کند.

او در خصوص تخریب لوله خط انتقال آب یزد تصریح کرد: این خسارت برای چندمین بار در منطقه شرق اصفهان رخ داده است.

جوادیان زاده با بیان اینکه بیش از ۴۰ نفر از مدیران آب منطقه‌ای یزد و نیرو‌های امدادی این استان برای بررسی وضعیت حوضچه‌های تخریب شده در محل حاضر شدند، گفت: بیش از ۱۰۰ میلیارد ریال خسارت به خط انتقال آب استان یزد وارد شد و یکی از مشکلات که مراحل کار را به  تاخیر انداخت، همین تعرض ها به لوله خط انتقال آب یزد بود.

آبرسانی به ۳۳۰  روستا با تانکر 

 حدود ۳۰۰ روستای استان به صورت سیار آبرسانی می‌شوند. روستا‌هایی که روزی آب را با حفر قنات از دل خاک بیرون می‌کشیدند و علاوه بر روستا‌ها سبب آبادانی شهر‌ها  بودند امروزه این روستا‌ها خشک و خالی از سکنه شده است.

آب زلال کجا و آب تانکر کجا!!!!

خشکسالی نه تنها بر دامداری و کشاورزی، بلکه  آب شرب مردم  روستاهای استان با آب تانکر تامین می شود. اما به گفته روستائیان آب زلال کجا و آب تانکر کجا؟.!

روستا‌هایی که روزی خوش آب و هوا بودند و آوازه داشتند. حالا در بی آبی و مشکلات خشکسالی گرفتار شده اند.

خشکسالی و راکد ماندن طرح های صنعتی

نبود منابع آبی سرمایه گذاری در استان یزد را  با مشکل مواجه کرده است.

کلانتر رئیس اتاق صنعت و معدن استان یزد با اشاره به اینکه  استان یزد، قطب تولید صنایع بزرگ ایران است و برای تداوم تولید صنایع به آب نیاز دارند، گفت: بسیاری از طرح‌های توسعه صنعتی در استان به دلیل کم آبی متوقف شده و حتی در صورت ادامه این شرایط هم صنایع موجود استان با تهدید جدی مواجه خواهند بود.

استان یزد کم بارش ترین منطقه کشور

برهانی مدیرکل هواشناسی استان یزد گفت: یزد با بارندگی متوسط ۹۴ میلیمتر در شمار کم بارش ترین استان‌های کشور قرار گرفته است.

به گفته کارشناسان هواشناسی استان یزد، استان یزد کم بارش ترین منطقه کشور بوده و سالهاست لقب کم بارشترین شهر کشور را با خود به همراه دارد.

آسیبی که خشکسالی طی دو دهه اخیر به استان یزد وارد کرده، به مراتب سخت تر و سهمگین تر از آسیبی است که زلزله به برخی از شهر‌های کشور وارد کرده است.

صنایع پرمصرف باید مکلف به اجرای طرح‌های مدیریت مصرف شوند

کارشناس ارشد شرکت آب منطقه ای یزد، صنایع پرمصرف را مکلف به اجرای طرح‌های مدیریت مصرف خواند و گفت: باید در صورت عدم ترتیب اثر، آب بهای مورد نیاز آن‌ها به صورت پلکانی در سال افزایش یابد.

او با اشاره به نحوه پیاده سازی سیاست کاهش مصرف در بخش‌های مختلف، پیشنهاد تغذیه مصنوعی به میزان ۳۰ میلیون مترمکعب در سال به منظور جبران افت سالیانه مخازن آب زیرزمینی تا افق ۱۴۰۵ را مطرح کرد.

خشکسالی در یزد بیداد می‌کند و یزد همچنان در عطش بی آبی می‌سوزد اینکه استان یزد کم آب است و روستا‌ها خالی از سکنه شده اند همه اطلاع دارند آیا کسی به فریاد مردم یزد می‌رسد؟؟؟

حدود چهار قرن از کم آبی یزد در نهایت به خشکسالی رسیده است و اما امسال (۱۴۰۱) فاز دوم خط انتقال آب خلیج فارس به یزد به بهره برداری رسید.

محمدمهدی جوادیان زاده، مدیر عامل شرکت آب منطقه ای یزد آغاز عملیات اجرایی فاز دوم طرح تامین و انتقال آب خلیج فارس به فلات مرکزی به مقصد استان یزد و صنایع جنوب شرق کشوربه عنوان اَبَرپروژه استان نام برد و گفت: این پروژه مهم شامل احداث سه واحد نمک زدایی هریک به ظرفیت ۲۰۰ هزار متر مکعب در شبانه روز و احداث خط انتقال از مبدا سایت نمک زدایی بندرعباس به مقصد استان یزد به طول ۸۰۰ کیلومتر با سرمایه گذاری بالغ بر صد وسی هزار میلیارد تومان است که به مدت ۴سال برای انتقال ۲۰۰ میلیون متر مکعب در سال (۶.۷ مترمکعب برثانیه) با هدف تامین آب بخشی از صنایع استان و کشاورزی پربازده انجام می‌شود.

او افزود: این پروژه می‌تواند باعث رونق و ترقی فلات مرکزی کشور و تامین بخشی از آب استان کرمان شود.

 جوادیان زاده ادامه داد: خط اضطراری اتصال آب صنعت به آب شرب جهت تامین آب در مواقع اضطراری و کوتاه مدت با ظرفیت حداکثر ۳۰۰ لیتر برثانیه به طول ۳۰ کیلومتر و با سرمایه گذاری  بالغ بر ۷۰۰ میلیارد تومان به همت مجتمع صنعتی چادرملوی اردکان در حال اجرا است.

به گفته او براساس پایش‌های انجام شده، کیفیت پساب خروجی جهت تغذیه سفره آب زیرزمینی چرخاب مطابق استاندارد محیط زیست ایران و استاندارد‌های بین المللی است و پایش کیفیت در بالادست و پایین دست چاه‌های تغذیه مصنوعی به طور مستمر انجام می‌شود.

خط دوم انتقال آب خلیج فارس به فلات مرکزی فرصتی برای توسعه صنعت در استان یزد

خلیلی مدیر مجتمع صنعتی چادرملوی اردکان گفت: پروژه احداث خط سبز آبرسان صنایع شامل احداث یک باب مخزن بتنی به حجم ۲ هزار مترمکعب و اجرای خط لوله به طول ۲۲ کیلومتر با قطر ۵۰۰ میلیمتر از نوع GRP است که با هزینه بالغ بر ۶۰ میلیارد تومان درمدت ۹ ماه به اتمام خواهد رسید.

او افزود: در فاز اول پروژه که به منظور بازتخصیص آب کیفی و جایگزینی پساب در بخش صنعت انجام می‌شود ۱۰۰ لیتر برثانیه پساب تحویل صنایع هدف پروژه می‌گردد و معادل آن آب شرب کیفی بازپس و در مدار استفاده شرب قرار می‌گیرد.

چه خوب است با قدری تامل درباره آب، ارزش قطره ‎ها را دریابیم طراوت را از باران، پاکی را از رودخانه، زلالی را از چشمه، خرمی را از سبزه و موسیقی را از طبیعت نگیریم.

گزارش از :صدیقه فلاحتی