بابک نگاهداری رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در نخستین کنگره بین‌المللی تحول، تعالی و توسعه فولاد و معدن، با بیان اینکه توسعه صنعتی از سه زاویه با دغدغه‌های محوری تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان کشور ارتباط دارد در تشریح این زوایا، گفت: نخست از زاویه دستیابی به رونق اقتصادی و افزایش درآمد ملی، دوم افزایش اشتغال و بهبود رفاه اجتماعی و سوم بهبود توان دفاعی؛ به عبارت دیگر، توسعه صنعتی از طریق ایجاد مسیری برای ارتقاء بهره‌وری و کسب ارزش افزوده بیشتر، تنوع‌بخشی به تولیدات و ایجاد زنجیره‌های ارزش تازه که انواع کسب و کار‌ها و اشتغال جدید و مسیر‌های کسب رفاه را فراهم می‌کنند و دست آخر، ایجاد زمینه فناورانه مناسب برای توسعه صنایع دفاعی و ارتقاء امنیت ملی، همزمان برای تحقق اهداف گوناگون سیاستگذاران می‌تواند مفید باشد و از همین نظر هم تحقق آن یکی از محور‌های اصلی همه برنامه‌های میان‌مدت دولتمردان است.

وی با بیان اینکه توسعه صنعت فولاد برای دستیابی به اهداف توسعه صنعتی اهمیت دارد، تصریح کرد: توسعه صنعت فولاد به عنوان یک صنعت مادر، محصولاتی را برای استفاده در سایر صنایع تولید می‌کند. به عبارت دقیق‌تر، توسعه این صنعت، زمینه‌ای را برای تسهیل تولید بسیاری از محصولات واسطه‌ای و نهایی صنعتی فراهم می‌کند و موجب تعمیق زنجیره‌های تولید در بسیاری از شاخه‌های صنعتی خواهد شد. انواع صنایع ساخت ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی، توربین‌ها و تجهیزات نیروگاهی، خودرو، کشتی‌سازی، ساختمان‌سازی و ... همگی صنایعی هستند که از محصولات صنایع فولاد استفاده می‌کنند.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس، با اشاره به اینکه صنعت فولاد معمولاً در کشور‌های مختلف به‌عنوان یک صنعت استراتژیک و دارای اولویت مطرح است، توضیح اداد: صنعت فولاد زمانی می‌تواند کاملاً در خدمت اهداف توسعه صنعتی قرار گیرد که توسعه زیربخش‌ها و انواع خاص محصولات آن با توجه به استراتژی توسعه صنعتی و اولویت‌های تعیین شده توسط آن صورت گیرد.

وی ادامه داد: اقتصاد ایران با برخورداری از صادرات ۵ میلیارد دلاری محصولات فولادی و برخورداری از ۱.۶ درصد از کل ذخایر سنگ معدن دنیا، ظرفیت مناسبی برای توسعه این صنعت و بهره‌گیری از آن در جهت تقویت توسعه صنعتی دارد. با این وجود، علی‌رغم این ظرفیت‌های صنعتی، صنایع فولاد امروزه با مسائلی، چون مسئله تامین انرژی، مسئله تامین سنگ آهن، وجود ظرفیت‌های خالی در پایین‌دست و تولید محصول با ارزش افزوده پایین، روبرو است، این چهار مسئله که مهمترین مسائل این صنعت را تشکیل می‌دهند منجر به عدم تحقق انتظارات از این صنعت مادر جهت کمک به توسعه صنعتی کشور شده است.

نگاهداری در تشریح راهکار‌های بهبود عملکرد صنعت فولاد و غلبه بر مشکلات مذکور، عنوان کرد: یکی از این راهکار‌ها حرکت تدریجی به سمت واقعی کردن قیمت نهاده‌های تولید به منظور افزایش بهره‌وری واحد‌های موجود و غلبه بر معضل تامین انرژی، جلوگیری از احداث واحد‌های کوچک مقیاس در حلقه‌های مختلف زنجیره و حرکت به سمت روش کوره بلند، است.

وی افزود: راهکار دیگر تلاش برای تکمیل اکتشافات عمقی در کشور جهت غلبه بر معضل تامین سنگ آهن و دستیابی به تامین پایدار سنگ آهن، زمینه سازی برای معدنک‌اری خارجی، انجام توافقات تجارت آزاد با کشور‌های مختلف جهت تهاتر مواد اولیه و محصولات فولادی، توسعه فناوری‌های نوین جهت استفاده از منابع کم‌عیار است.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس سومین راهکار را تدوین استراتژی توسعه صنعتی به‌عنوان نقشه راه توسعه صنعتی و تعیین صنایع اولویت‌دار دانست، به‌گونه‌ای که توسعه خط تولید در زنجیره ارزش فولاد، مطابق با نیاز‌های سایر بخش‌های صنعتی و بویژه بخش‌های پیشران و دارای بیشترین تاثیر بر اهداف ملی صورت گیرد.

وی ادامه داد:چهارمین راهکار هم توسعه صادرات محصولات فولادی با ارزش افزوده بالا از طریق ایجاد گسترش دیپلماسی تجاری و تکمیل زنجیره‌های ارزش و تعیین اولویت‌های توسعه این صنعت است.

نگاهداری بیان کرد: شاخص عملکرد صنعتی کشور نشان‌دهنده ارزش افزوده بالا و صادرات است که رتبه ایران در بین کشور‌های دنیا حدود ۵۵ است. وقتی ترکیب صادرات را می‌بینیم حدود ۱۰ درصد از صادرات، به صادرات صنعتی اختصاص پیدا می‌کند.

وی افزود: صنعت فولاد کشور یکی از صنایع مادر و مهم کشور است و نیاز به تحول دارد. برای تحول به توسعه صنعتی نیاز داریم که این توسعه با برنامه‌ریزی راهبردی حاصل می‌شود. از طرفی توسعه صنعتی باعث رشد اقتصادی شده و با تنوعی که در تولیدات در کشور ما وجود دارد؛ ارزش افزوده و رشد اقتصادی را به همراه خواهد داشت.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی خاطر نشان کرد: اهمیت دوم توسعه صنعتی به نقشی برمی‌گردد که موجب افزایش اشتغال کشور و ارتقاء رفاه اجتماعی می‌شود. مجموعه کسب‌وکار‌هایی که با این توسعه ایجاد می‌شود دومین مقوله با اهمیت برای تصمیم‌سازان توسعه صنعت کشور است. ارتقاء توان دفاعی کشور و امنیت ملی نیز یکی از آثار مهم این توسعه است و به همین خاطر این موضوع باید مورد توجه قرار بگیرد.

وی تصریح کرد: در برنامه هفتم توسعه برای صنعت فولاد کشور فرصت‌های بسیار متنوعی فراهم شده است. دو موضوع در این بین بسیار قابل توجه است که یکی از آن‌ها پلتفرم دانش‌بنیان است که در سال‌های گذشته شکل گرفته و باید تا ده سال آینده هدف خود را به سمت ارزش افزوده بالا و حل مشکلات پیش ببرد. نکته دیگر جانمایی در نظام جدید ژئوپلیتیک است چرا که بسیاری از کارشناسان معتقدند که آرایش جدیدی در حال شکل‌گیری در دنیا است و در صورتی که کشوری نقش خود را در ایجاد ارزش افزوده مشخص کند، بسیار موفق خواهد بود.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس تأکید کرد: پیشنهاد می‌شود صنعت فولاد، نهاده‌های تولید را به قیمت واقعی عرضه کند تا با چالش تأمین انرژی به نحو بهتری روبرو شویم. حرکت به سمت کوره‌بلند و ایجاد واحد‌های کوچک، اکتشافات عمیق‌تر سنگ‌آهن، زمینه‌سازی برای معدن‌کاری خارجی، توسعه فناوری‌های نوین برای استفاده از منابع کم‌عیار در صنعت فولاد، توسعه صادرات محصولات با ارزش افزوده بالا با گسترش دیپلماسی تجاری و... از جمله طرح‌های پیشنهادی مرکز پژوهش‌های مجلس برای رشد صنعت فولاد کشور است.

اولین کنگره بین المللی تحول، تعالی و توسعه زنجیره ارزش فولاد با رویکرد تولید ارزش‌آفرین با بکارگیری فناوری‌های نوین نسل چهارم صنعت در مرکز همایش‌های بین المللی صدا و سیما برگزار شد.

این کنگره در قالب دو پنل با موضوعات فلسفه توسعه، نقش راه جهش اقتصاد، صنعت فولاد و معدن و چگونگی ورود به فناوری‌های نوین نسل چهارم صنعت برگزار شد.