طاهره کیایی تنکابنی، استاد زبان و ادبیات فارسی و محقق گفت: زبان گیلکی از گروه زبان‌های شمال غربی ایرانی به حساب می‌آید و در مجموع جزو زبان‌های حاشیه‌ای دریای خزر است که در واقع زبان‌های دیگری مثل تالشی، مازندرانی و تاتی نیز در این مجموعه قرار می‌گیرد.

کیایی تنکابنی گفت: به باور زبان شناسان، زبان گیلکی زبان خواهری مازندرانی به حساب می‌آید، از دیدگاه تاریخی این زبان‌ها به زبان‌های پارتی یعنی زبان دوره اشکانی وابستگی دارد، زبان گلیلکی به دیگر زبان‌های دی ایرانی شمال غربی نزدیکی است.

به گفته کیایی تنکابنی، در این زبان ۱۴ نوع زمان دستوری همانند ماضی ساده، ماضی استمراری، ماضی مستمر، ماضی نقلی، ماضی التزامی، ماضی بعید، ماضی عبعد، ماضی عبعد دستوری و کامل وجود دارد، همچنین فعل مضارع شامل مضارع ساده، مضارع مستمر، مضارع التزامی، مستقبل (آینده) و کامل است.

او می‌گوید: این زبان در خانواده‌ی زبان‌های غربی ایرانی زبان‌های دیگری مثل کردی، لری، بلوچی، مرکزی و زبان سیوندی می‌باشد، الفبای زبان گیلکی دارای ۳۹ حرف است برریی‌ها نشان می‌دهد از آن جایی که خانواده‌ها تمایلی برای تکلم فرزندان خود به این زبان ندارند زبان گیلکی در خطر نابودی قرار دارد، این مسئله سبب مرگ تدریجی زبان مادری گیلک‌ها شده است.

این استاد زبان و ادبیات فارسی گفت: مردم گیلک زبان با گویش‌های مختلف صحبت می‌کنند که ریشه در زبان‌های ایران باستان دارد و در بین گویش‌های مختلف زبان گلیلکی از نظر فنوتیک (بیان صوت و آوا) و از نظر صرف افعال اختلاف جزئی وجود دارد که ناشی از تحول تدریجی و ویژگی فرهنگی، اقلیمی هر منطقه است.

او می‌گوید: مردم شمال غربی گیلان به زبانی دیگر از خانواده‌ی حاشیه‌ی دریای خزر که زبان تاتی است صحبت می‌کنند، زبان گیلکی نزدیکی زیادی به زبان مازندرانی دارد و گویش وران این دو زبان تا حد نسبتا زیادی می‌توانند صحبت‌های یکدیگر را بفهمند.

کیایی تنکابنی گفت: زبان گیلکی فقط در ایران رواج دارد و گفتنی است که این زبان مشتمل بر سه گویش بیه پسی، بیه پیشی و گالشی می‌باشد، اما لهجه هر شهر گیلان تفاوت چندانی با باقی شهر‌ها ندارد، زبان گیلکی را می‌توان زبان دوم مذهب زیدی در سده‌ی هشتم و نهم دانست که گویای قدمت بالای این زبان است.

وی افزود: کتاب‌های فراوانی به این زبان نگارش یافته علاوه بر این کتب فهلویات که شامل اشعار دو بیتی است به گویش‌های غرب و مرکز و شمال ایران که شامل این مناطق است وجود دارد.