بقایای یک یخچال طبیعی در نزدیکی استوای مریخ پیدا شده است که نشان می‌دهد یخ ممکن است هنوز در اعماق کم در این منطقه وجود داشته باشد. در صورت تایید، چنین کشفی می‌تواند پیامد‌های مهمی برای اکتشافات آینده انسان در سیاره سرخ داشته باشد.

محققان مؤسسه SETI و مؤسسه مریخ با استفاده از داده‌های آزمایش علمی تصویربرداری با وضوح بالا (HiRISE) در مدارگرد شناسایی مریخ ناسا، رسوبات سبک را در سطح مریخ شناسایی کردند. این ویژگی‌ها شامل نمک‌های سولفاتی روشن، یخ‌کافت و نوار‌های مورن است که نشانه‌ای از یک یخچال باقیمانده هستند.

یخ‌رُفت یا مورِن به خرده‌سنگ‌ها و مواد دیگری گفته می‌شود که به علت جابه‌جایی یخچال‌های طبیعی بر جای می‌مانند. یخ‌رفت‌ها از سوی یخچال‌های طبیعی یا یخسار‌هایی که امروزه آب شده‌اند، به منطقه‌ای آورده شده‌اند.

پاره‌سنگ‌هایی که یخچال طبیعی باعث فرسایش آن‌ها می‌شود، همراه با آن یخچال جابجا یا بار دیگر درون یخ‌ها لایه‌بندی می‌شوند یا روی یخ‌ها جای می‌گیرند. فرسایش این پاره سنگ‌ها باعث ایجاد یخ‌رُفت می‌شود. هنگامی که پس از ذوب یخ، یخ‌رُفت‌ها در دماغه یخچال بر جای می‌مانند، چشم‌اندازی از تپه‌ای غیرطبیعی از ماسه، رس و سنگ به وجود می‌آورند. یخ‌رُفت‌ها به گونه‌های کناری، میانی، زمینی و پایانه‌ای (پیشانی) بخش‌بندی می‌شوند.

یخ‌رفت‌ها سنگ‌هایی هستند که بر اثر فشار یخ بر جداره دره‌ها و بستر یخچال به وجود می‌آیند. سنگ‌هایی که از دیواره جدا می‌شوند، یخ‌رفت کناری را تشکیل می‌دهند. با به هم پیوستن دو یخچال، یخ‌رفت‌های کناری در هم می‌آمیزند و یخ‌رفت میانی را پدید می‌آورند. سنگ‌هایی که از کف دره‌ها توسط یخچال کنده شده و در زیر یخچال‌ها به حرکت در می‌آیند، یخ‌رفت‌های زیرین را تشکیل می‌دهند. در انتهای یخچال‌ها، یخ‌رفت‌های پایانی پدید می‌آیند. یخ‌رفت‌ها از نظر مواد تشکیل‌دهنده و اندازه کاملاً با یکدیگر متفاوتند.

در مریخ این یخچال باقیمانده در نزدیکی استوای مریخ در ۷ درجه و ۳۳ دقیقه جنوبی، ۹۳ درجه و ۱۴ دقیقه غربی واقع شده است و طول آن ۳.۷ مایل (۶ کیلومتر) و عرض آن تا ۲.۵ مایل (۴ کیلومتر) تخمین زده می‌شود و ارتفاع سطح آن به ۱.۱ مایل (۱.۷ کیلومتر) می‌رسد.

پاسکال لی، نویسنده اصلی این مطالعه و دانشمند سیاره‌شناسی در مؤسسه‌های SETI و مریخ، در بیانیه‌ای گفت: آنچه ما پیدا کردیم یخ نیست، بلکه یک رسوب نمک با ویژگی‌های مورفولوژیکی دقیق یک یخچال طبیعی است. آنچه که ما فکر می‌کنیم در اینجا اتفاق افتاد، این است که نمک در بالای یک یخچال طبیعی در حالی که شکل یخ زیر را حفظ می‌کرد تا جزئیاتی مانند یخ‌کافت و نوار‌های مورن مشخص باشد، شکل گرفته است. وجود چنین یخچالی نشان می‌دهد که ممکن است اخیراً بیش از آنچه قبلاً تصور می‌شد، یخ‌های آب سطحی روی مریخ وجود داشته باشد که هم بر درک ما از قابلیت سکونت سیاره سرخ و هم بر مأموریت‌های اکتشافی آینده تأثیر دارد.

وی افزود: این منطقه از مریخ سابقه فعالیت آتشفشانی دارد و در جایی که برخی از مواد آتشفشانی با یخ یخچال در تماس بودند، واکنش‌های شیمیایی در مرز بین این دو رخ می‌داد تا لایه سخت شده‌ای از نمک‌های سولفات تشکیل شود. این محتمل‌ترین توضیح برای سولفات‌های هیدراته و هیدروکسیله است که در این رسوب با رنگ روشن مشاهده می‌کنیم.

رسوبات سبک مشاهده شده از نمک‌های سولفاتی تشکیل شده‌اند که در تماس مواد آذرآواری تازه فوران شده با یخ آب تشکیل می‌شوند. همانطور که این رسوبات ایجاد می‌شوند، یک لایه نمک سخت شده و پوسته‌ای تشکیل می‌دهند. با گذشت زمان، فرسایش رسوبات، نمک را به همراه یخ کافت‌ها و نوار‌های مورن که منحصر به یخچال‌ها هستند، آشکار می‌کرد.

جان شوت یکی از نویسندگان این مطالعه و زمین‌شناس در مؤسسه مریخ، گفت: یخچال‌ها اغلب انواع مشخصی از ویژگی‌ها از جمله یخ کافت‌های حاشیه‌ای و همچنین نوار‌های مورن را نشان می‌دهند. در بیانیه ما ویژگی‌های مشابهی را در شکل، مکان و مقیاس در این رسوب با رنگ روشن می‌بینیم. این بسیار جذاب است. تحقیقات قبلی فعالیت‌های یخبندان را در نزدیکی استوای مریخ در گذشته‌های دورتر پیدا کرده است، در حالی که فعالیت‌های یخبندان اخیر فقط در عرض‌های جغرافیایی بالاتر دیده شده است. مشاهدات اخیر HiRISE نشان می‌دهد که این رسوبات سبک از نظر زمین‌شناسی جوان هستند.

لی در بیانیه‌ای گفت: یک یخچال باقیمانده نسبتاً جوان در این مکان به ما می‌گوید که مریخ در زمان‌های اخیر یخ سطحی را تجربه کرده است، حتی در نزدیکی خط استوا که جدید است. اگرچه یخ آب در سطح مریخ در نزدیکی استوا در این ارتفاعات پایدار نیست، اما ممکن است مقداری از یخ آب یخچال در زیر نمک‌های سولفات حفظ شود. تحقیقات بیشتری برای تایید مورد نیاز است، اما اگر یخ آب در واقع در این منطقه استوایی وجود داشته باشد، این احتمال وجود دارد که بتوان آن را به عنوان منبعی برای ماموریت‌های آینده استخراج کرد.

منبع: اسپیس