دستگاهی که اجازه نمی‌دهد بیش از اندازه مُسکن مصرف کنید!
پژوهشگران «دانشگاه سائوپائولو» برای کنترل مصرف بیش از اندازه «استامینوفن»، دستگاهی ابداع کرده‌اند که بالا رفتن سطح این دارو در بدن را هشدار می‌دهد.
«استامینوفن» با نام مستعار «پاراستامول» (Paracetamol)، یک داروی رایج برای درمان درد‌های حاد مانند سردرد یا دندان‌درد به شمار می‌رود و محبوبیت چنین مسکن‌های غیر استروئیدی بدون نسخه واضح است؛ به طوری که حدود ۶۰ درصد از مردم آمریکا در شش ماه گذشته حتما یکی از این قرص‌ها را مصرف کرده‌اند.
با وجود این، بر خلاف دارو‌های نسخه‌ای که معمولا با ارائه یک برنامه و دوز مشخص از سوی پزشک عمومی همراه هستند، دارو‌های بدون نسخه چنین دستورالعمل‌های ویژه‌ای را ندارند. این بدان معناست که امکان سوءاستفاده و عوارض جانبی آن‌ها بیشتر است.
مصرف بیش از اندازه استامینوفن در حال حاضر عامل اصلی نارسایی کبد در آمریکا به شمار می‌رود. علاوه بر این، تا دو سوم موارد مصرف بیش از اندازه که منجر به نارسایی کبدی شده‌اند، تصادفی بوده‌اند. این موضوع نشان می‌دهد که درک کافی درباره محدودیت‌های دوز وجود ندارد یا این تصور وجود دارد که درمان بدون نسخه به این معناست که این دارو‌ها با چنین خطراتی همراه نیستند.
پژوهشگران «مؤسسه فیزیک سائو کارلوس دانشگاه سائوپائولو» (IFSC-USP) و «مؤسسه شیمی سائو کارلوس» (IQSC-USP)، نیاز به نظارت در لحظه بر دارو‌ها را برای جلوگیری از پیامد‌های بد آن‌ها برای سلامتی تشخیص داده‌اند و یک روش ارزان و دقیق را ارائه کرده‌اند. آن‌ها دستگاهی ابداع کرده‌اند که می‌تواند با استفاده از نمونه‌های بزاق، سطح استامینوفن را در لحظه کنترل کند.
این دستگاه کوچک و قابل حمل، به حسگر‌های ارزان‌قیمتی به مبلغ ۰.۰۲ دلار مجهز است که با اکسید شدن ماده فعال دارو، جریان الکتریکی تولید می‌کنند. این کار می‌تواند به بیمار اطلاع دهد که سطح استامینوفن در حال رسیدن به سطوح خطرناک است یا این که دوز آن باید افزایش یابد. از آنجا که بدن هر شخص با سرعت‌های متفاوتی دارو‌ها را متابولیزه می‌کند، یک دستگاه کنترل‌کننده می‌تواند به بیماران و پزشکان کمک کند تا بیولوژی منحصربه‌فرد خود را بهتر مورد بررسی قرار دهند و با کاهش خطر، کارآیی دارو را به حداکثر برسانند.
«پائولو آگوستو ریموندو پریرا» (Paulo Augusto Raymundo Pereira)، از پژوهشگران این پروژه گفت: این پروتکل برای مشاهده و اصلاح نوسانات جذب پاراستامول (استامینوفن) و واکنش به دارو امیدوارکننده است. دوز نادرست می‌تواند اثرات مضری را نه تنها بر درمان، بلکه روی بیمار نیز داشته باشد.
پژوهشگران بزاق را به دلیل غیرتهاجمی بودن و سهولت جمع‌آوری و بررسی آن انتخاب کردند. آن‌ها نمونه اولیه‌ای از این دستگاه ساخته‌اند که دارای خمیر کربن رسانا است و قصد دارند آن را روی یک گروه بزرگتر آزمایش کنند تا در صورت موفقیت، عرضه تجاری آن انجام شود.
پریرا ادامه داد: نتایج پژوهش ما، پتانسیل قابل توجه یک راهبرد ساده را نشان می‌دهند. دستگاه‌های الکتروشیمیایی کم‌هزینه به دلیل ویژگی‌های تحلیلی خود مانند پاسخ سریع، کوچک بودن، قابلیت حمل، سادگی استفاده، تطبیق‌پذیری، هزینه نسبتا کم تجهیزات و امکان تجزیه و تحلیل در لحظه، به عنوان یک گزینه جذاب برای نظارت بر مصرف دارو دیده می‌شوند.
مصرف بیش از اندازه استامینوفن در آمریکا عامل سالانه بیش از ۴۵۰ مورد مرگ و میر و ۵۶ هزار مورد بستری شدن در بیمارستان به دلیل استفاده نادرست تصادفی است. با توجه به این که بیش از ۶۰ میلیون آمریکایی به صورت هفتگی به این مسکن‌های بدون نسخه روی می‌آورند، یک دستگاه ارزان خانگی می‌تواند جان انسان‌ها را نجات بدهد.
«ناتالیا اوزائو گومز» (Nathalia Oezau Gomes)، از پژوهشگران این پروژه گفت: علاوه بر این، روش ما به کاهش آلودگی آب نیز کمک می‌کند. قرص‌ها اغلب به اشتباه دور ریخته می‌شوند. همچنین، مقداری از پاراستامول مصرف‌شده متابولیزه نمی‌شود، بلکه از طریق ادرار دفع می‌شود. تصفیه‌خانه‌های فاضلاب، کارآیی ۱۰۰ درصد در حذف مواد دارویی ندارند.
این پژوهش، در مجله «Small: nano micro» به چاپ رسید.
منبع: نیو اطلس
