سنت واسطه‌گری در جامعه امروز
برخی رفتارهای اشتباه از طرف خانواده‌ها باعث کمرنگ شدن سنت واسطه‌گری شده است.
روزگاری نه چندان دور معرفی دختران و پسران مجرد و دم‌بخت به یکدیگر برای ازدواج امری عادی به حساب می‌آمد و بسیاری از ازدواج‌ها به همین شکل صورت می‌گرفت.
موارد زیادی باعث شدکه کم‌کم واسطه‌گری ازدواج جایگاه خود را از دست بدهد و از آن به اسم یک سنت قدیمی یاد شود. از جمله این موارد ورود زنان به فعالیت‌های اجتماعی و تحصیلی بود که باعث شد فرصت آشنایی برای ازدواج به صورت مستقیم و بدون دخالت واسطه برای آنان فراهم شود.
اما یکی دیگر از مواردی که باعث شد جوانان نسبت به واسطه‌گری ازدواج نظر منفی پیدا کنند، اشتباه واسطه‌گران و رعایت نکردن آداب واسطه‌گری بود. آدابی که رعایت نکردن آن‌ها اغلب شأن دختر و پسر و یا خانواده آن‌ها را خدشه‌دار می‌کرد.
احیای سنت واسطه‌گری
رهبر انقلاب در یکی از سخنرانی‌های خود در سال ۱۳۹۴ به اهمیت واسطه‌گری ازدواج تاکید کردند و گفتند: «یکی از مسائل مهم این است که رسم خواستگاری رفتن و وساطت کردن برای ازدواج دخترها، متأسفانه کمرنگ شده؛ این چیز لازمی است. افرادی هستند -سابقا همیشه معمول بود، حالا هم با کثرت نسل جوان در جامعه‌ی ما، باید این رواج داشته باشد- پسر‌هایی را می‌شناسند، به خانواده‌ی دختر معرفی میکنند؛ دختر‌هایی را می‌شناسند، به خانواده‌ی پسر معرفی میکنند؛ تسهیل میکنند و آماده‌سازی میکنند ازدواج را؛ این کارهارا بکنند. هرچه که ما بتوانیم در جامعه مسئله‌ی مشکل جنسی جوان‌ها را حل کنیم، این به نفع دنیا و آخرت جامعه و کشور ما است.»
این سخنان و همچنین مسئله شدن ازدواج و تاخیر در آن در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که نیاز به احیای سنت واسطه‌گری امری جدی است. به خصوص در شهر‌های کوچکتر و فرهنگ‌های متفاوت از شهر‌های مرکزی، که زمینه برای آشنایی دختر و پسر به صورت مستقیم کمتر است احیای واسطه‌گری ازدواج می‌تواند پیوند‌های زیادی را رقم بزند.
واسطه‌گر فقط پیشنهاد دهنده است
برخی رفتارهای اشتباه از طرف خانواده‌ها باعث کمرنگ شدن سنت واسطه‌گری شده است. به عنوان مثال در صورت مناسب نبودن دختر و پسر از نظر خانواده‌ها و یا مشکلاتی که ممکن است بین زوجین بعد از ازدواج به وجود بیاید، خانواده‌ها واسطه‌گر را مقصر می‌دانند و او را توبیخ میکنند. درحالی که واسطه‌گر فقط پیشنهاددهنده و کسی است که تصور می‌کند دختر و پسر کفو مناسبی برای هم هستند. تحقیقات پیرامون فرد و خانواده، آشنایی با خلقیات و روحیات و تمرین سازگاری و گذشت در زندگی مشترک مواردی است که خانواده‌ها باید لزوم آن را پیگیری و به فرزندان خود آموزش بدهند.
اغلب واسطه بعد از معرفی، روند کار را به خانواده‌ها واگذار می‌کند و دخالتی در مابقی ماجرا ندارد. در انتهای آشنایی اگر توافقی برای ازدواج حاصل شد، می‌توان واسطه را دوباره خبر کرد تا فرد دیگری را برای دختر یا پسر پیشنهاد بدهد.
هر کاری آداب دارد
از طرف دیگر اقدامات نامناسب در امر واسطه‌گری و حضور کسانی در این کار که شناخت کافی در امر حساس آشنایی طرفین برای ازدواج را ندارند باعث شده نگاه منفی به واسطه‌گری شکل بگیرد. واسطه‌گری برای ازدواج نیز مانند هر کار دیگری آداب دارد و فرد واسطه‌گر ضمن آشنایی با خلقیات، ارزش و فرهنگ خانواده‌ای که به آنان دختر یا پسری را معرفی می‌کند باید خود نیز واجد شرایط و ویژگی‌هایی باشد.
به ویژگی‌های درخواستی توجه کنید
لازم است واسطه‌گر میل و علاقه و یا تشخیص خود را در انتخاب و معرفی افراد کنار بگذارد و به ویژگی‌هایی که طرفین از همسر خود انتظار دارند و آن‌ها را ابراز کرده‌اند توجه کند. اینکه واسطه‌گر فکر کند دو فرد «به هم می‌آیند» یا «زن و شوهر خوبی می‌شوند» دلیل موجهی برای معرفی نیست. بسیاری از آشنایی‌ها در مرحله اولیه به این خاطر به هم می‌خورد که افراد با ویژگی‌های متناقض یا در نظر گرفته نشدن ارزش‌های اساسی، به یکدیگر معرفی شده‌اند. این کار ضمن اینکه ذهنیت بدی نسبت به ازدواج با واسطه و سنتی به وجود می‌آورد، اعتبار کار واسطه‌گر را هم زیر سوال می‌برد.
در ادامه ذکر این نکته هم لازم است که اگر افراد معرفی شده مقبول یکدیگر نیافتد واسطه گر باید از اصرار و تشویق به ادامه آشنایی جدا خودداری کند.
اول موافقت خانواده پسر را بگیرید
از آنجایی که در یک خواستگاری با روش سنتی، خانواده پسر پیش قدم آشنایی می‌شوند، لازم است در ابتدا واسطه‌گر موافقت اولیه پسر و خانواده را با ویژگی‌هایی از دختر می‌شناسد بگیرد و اگر موافقت کسب شد، در مرحله بعد دختر و خانواده را در جریان بگذارد.
میزان شناخت خود مشخص کنید
گاهی واسطه، آشنایی قدیمی و یا عمیقی با طرفین معرفی دارد و در این زمینه می‌تواند اطلاعات خوبی به خانواده‌ها بدهد، اما گاهی شناخت او محدود به ویژگی‌هایی است که دختر یا پسر برای پیدا کردن فرد مناسب در اختیار وی گذاشته‌اند. لازم است واسطه میزان شناخت خود و اعتمادی که ویژگی‌های معرفی شده دارد با خانواده‌ها در میان بگذارد تا آن‌ها بتوانند بر اساس واقعیت تصمیم بگیرند.
برخی جوانان به خاطر آسیب‌هایی که از آشنایی سنتی و یا واسطه‌گری ازدواج متوجه آن‌ها شده، از این سنت به کلی دوری میکنند و مطلقا آن را برای ازدواج مناسب نمی‌دانند. درحالی که شرایط همه افراد مجرد برای حضور در جامعه و آشنایی با بگدیگر فراهم نیست و در این بین ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی خانواده‌ها نقش اساسی دارد.
به هم رساندن دو جوان، ارزش و اهمیتی در دین اسلام دارد که آن را دارای پاداش‌های دنیوی و اخروی می‌کند. امام صادق (ع) فرموده اند:هر فردی زمینه ازدواج مجردی را فراهم کند از افرادی است که خدا در روز قیامت به او نگاه [لطف آمیز]می‌کند.
منبع: فارس
