وقتی تاریخ در حصار قرارداد‌ها ناشناخته می‌ماند

خانه‌های قدیمی و تاریخی به واسطه معماری شگرف خود همواره برای گردشگران و مردم بومی منطقه جذابیت خاصی دارد و از طرفی نشان هویت، تمدن و هنر آن شهر و استان محسوب می‌شود.

حال اگر این خانه تاریخی، خانه یک عالم فرزانه و مجتهد طراز اول و یا فردی نام آشنا در بخش‌های دیگر علم و هنر و … باشد ارزش آن خانه تاریخی چندین برابر می‌شود؛ آن هم خانه‌ای، چون خانه مرحوم آیت الله محمد هادی هادوی که منزلش پناهگاه مردم بوده و ایام محرم و صفر مراسم باشکوه عزاداری سید و سالار شهیدان در آن برگزار‌ می‌شده است.

اما متأسفانه خانه تاریخی مرحوم آیت الله هادوی در بافت تاریخی بیرجند به جای آنکه مورد استفاده در حوزه میراث فرهنگی و یا بخش گردشگری قرار گیرد در اختیار شرکت عمران و مسکن سازان برای کار‌های اداری قرار داده شده است.

هر چند مسئولان معتقدند که حراست و مراقبت لازم از این خانه صورت می‌گیرد، ولی با این وجود چه توجیه منطقی برای استفاده اداری از خانه‌ای که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است وجود دارد؟ اگر این خانه تبدیل به یک موزه و یا مکانی برای بازدید همیشگی گردشگران می‌شد، از بُعد فرهنگی تأثیرگذاری بیشتری نداشت؟

اهمیت خانه علما از حیث فرهنگی و تاریخی

بهمن زاده فعال رسانه‌ای در این زمینه گفت: خانه بزرگان، علما و شعرا در همه نقاط از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار است که این اهمیت هم به خاطر شخصی که در آنجا زندگی می‌کرده و هم از حیث معماری و تاریخی بودن رقم خورده است.

او  افزود: به عنوان مثال ما در شهر تبریز خانه شهریار، خانه پروین اعتصامی و… را داریم که پتانسیلی برای جذب گردشگر محسوب می‌شود.

فعال رسانه‌ای با تأکید بر اینکه در خراسان جنوبی نیز علمای بزرگ و شهیری چون مرحوم آیت الله شیخ محمد هادی هادوی را داریم که در زمانه خود جزو علمای طراز اول محسوب می‌شده، بیان کرد: حتی طبق برخی از نقل‌های تاریخی ایشان نظارت بر متمم قانون اساسی مشروطیت را نیز در کنار سه نفر دیگر از علما بر عهده داشته است.

خانه مرحوم هادوی سال ۸۰ در فهرست میراث ملی ثبت شده است

بهمن زاده گفت: خانه مرحوم هادوی نیز از دیرباز ملجأ و پناهگاه مردم بوده است و به واسطه بافت تاریخی آن در تاریخ پنجم آذر ۱۳۸۰ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است، اما متأسفانه این خانه قدیمی که باید در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری مورد استفاده قرار بگیرد، در اختیار شرکت عمران و مسکن سازان قرار دارد.

او ادامه داد: مردم بیرجند و خراسان جنوبی خاطره خوشی از اماکن تاریخی و قدیمی که در اختیار ادارات و … قرار دارد، ندارند و بابت حفظ و نگهداری از این خانه قدیمی نگران هستند.

بیشتر بخوانید

• بافت تاریخی روستای چنشت ثبت ملی می شود
• هزار و ۱۰ اثر خراسان جنوبی در فهرست میراث ملی
• کلنگ ساخت موزه بزرگ خراسان جنوبی به زمین زده شد

فعال رسانه با طرح این سوال که چه توجیهی برای در اختیار قرار دادن خانه تاریخی یک عالم بزرگ برای امور اداری وجود دارد، تصریح کرد: از آنجایی که مرحوم آیت الله هادوی یکی از واقفان نام آشنا و بزرگ بوده است، آیا تبدیل شدن این خانه تاریخی به مکانی، چون موزه وقف بهتر نبود؟

شاهوردی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی نیز در این زمینه با تأکید بر اینکه یکی از برنامه‌های میراث معرفی چهره‌های شاخص شهرستان‌ها است، گفت: بی شک یکی از مهمترین علمای گذشته شهر بیرجند مرحوم آیت الله محمدهادی هادوی است.

پیشنهاد میراث فرهنگی برای خانه تاریخی هادوی

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی با بیان اینکه اکنون خانه مرحوم هادوی در ملکیت راه و شهرسازی است، افزود: ما پیشنهاد داده‌ایم که این خانه در ملکیت راه و شهرسازی باقی بماند، ولی در طی یک قرارداد، بهره برداری آن به میراث فرهنگی واگذار شود که تا کنون پاسخی دریافت نکرده‌ایم.

شاهوردی با اشاره به اینکه البته در حوزه بازسازی و مرمت خانه مرحوم هادوی مجموعه راه و شهرسازی (مجموعه بازآفرینی شهری) همکاری‌های خوبی با ما داشته‌اند، یادآور شد: پارسال در زمینه مرمت خانه مرحوم آیت الله هادوی حدود ۱۵۰ میلیون تومان هزینه کردیم.

قراردادی پنج ساله برای استفاده اداری از خانه تاریخی

الله پور رئیس اداره برنامه‌ریزی مسکن و بازآفرینی شهری اداره کل راه و شهرسازی خراسان جنوبی گفت: خانه مرحوم هادوی جزو آثار تاریخی استان به شمار می‌آید که هم اکنون در مالکیت شرکت بازآفرینی شهری ایران است.

او افزود: هم اکنون بر اساس یک قرارداد پنج ساله در اختیار شرکت عمران و مسکن سازان در قالب خانه گفتمان قرار دارد که از مدت قرارداد حدود دو سال گذشته است.

الله پور با بیان اینکه مسئولیت نگهداری این بنا بر عهده شرکت عمران و مسکن سازان است، عنوان کرد: ما هر تعمیر، مرمت و… در خانه مرحوم هادوی را بر اساس نظر کارشناسان میراث فرهنگی و با نظارت آن‌ها انجام می‌دهیم.

 رئیس اداره برنامه‌ریزی مسکن و بازآفرینی شهری اداره کل راه و شهرسازی خراسان جنوبی در زمینه علاقمندی گردشگران برای بازدید از این خانه تاریخی اظهار کرد: از آنجایی که شرکت در این مجموعه مستقر است ممنوعیتی برای بازدید وجود نداشته و صبح‌ها درب آن باز است.

پاسخ راه و شهرسازی به پیشنهاد میراث

الله پور گفت: اما در زمینه واگذاری بهره‌برداری به میراث فرهنگی خراسان جنوبی باید در وهله نخست مدت قرارداد با شرکت به اتمام برسد و بعد با شرکت بازآفرینی شهری ایران رایزنی و از آن‌ها استعلام گرفته شود تا بتوانیم درباره آن تصمیم‌گیری داشته باشیم.

رئیس اداره برنامه‌ریزی مسکن و باز آفرینی شهری اداره کل راه و شهرسازی خراسان جنوبی بیان کرد: اما در هر صورت مراقبت و حفاظت از این بنای تاریخی مد نظر ما است و اقداماتی در زمینه مرمت آن نیز صورت گرفته است.

به نظر می‌رسد اتفاقی که برای خانه مرحوم آیت الله هادوی رخ داده است یکی از نمونه‌های بی توجهی به ظرفیت‌های میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان بیرجند است؛ پتانسیل‌هایی که می‌توانستند بر تارک تاریخ علم و دین و هنر این دیار بیش از این بدرخشند.

منبع: مهر