وقتی بعد از ساعت‌ها نشستن پشت دخل مغازه و چانه زدن با مشتری‌ها یا حتی مرور چندباره نامه‌های ارباب رجوع‌ها به خانه برمی‌گردد، دلش می‌خواهد مهربانی صدای همسرش و صدای دلگرم‌کننده فرزندانش را بشنود. دوست دارد بعد از این‌همه تلاش برای به دست آوردن چند لقمه نان حلال، بنشیند کنار اعضای خانواده و با آن‌ها درباره خوبی‌ها حرف بزند، تا دلش قرص شود که همسر و فرزندانش به نانی که در سفره خانه می‌گذارد دلخوش هستند و با روی گشاده از او استقبال می‌کنند.

توقع زیادی نیست. خانواده، اگر خانواده اسلامی باشد و بداند که سرپرستش برای کسب روزی حلال تمام روز را تلاش کرده، خودش را به صفت‌های خوبی آراسته می‌کند تا دل او را گرم کند. استقبال و سلام کردن، نرمش در رفتار، مدارا و مهربانی نمونه‌هایی از صفت‌هایی هستند که یک خانواده باید آن‌ها را داشته باشد تا پدر خانواده را در به دست آوردن روزی حلال، آن هم به قیمت ساعت‌ها وقت صرف کردن برای کسب درآمد و صرف نظر کردن از استراحت یاری کند.

دکتر مریم عبدالباقی کارشناس اسلامی و استاد حوزه و دانشگاه در گفتگو با خبرگزاری تسنیم، چند پیشنهاد دینی برای خانواده‌ها مطرح کرده است تا همیاری خانوادگی در کسب درآمد حلال و بهره‌مندی از زندگی خداپسندانه باشد.

خوش‌آمدگویی به همسر

اوضاع اقتصادی و تأمین نیاز‌های خانواده گاهی بر مردان فشار وارد می‌کند و خستگی روحی به خستگی‌های جسمی آن‌ها اضافه می‌شود. در این شرایط خانم‌ها برای دلگرم کردن همسر خود در کسب درآمد حلال، چه مهارتی باید داشته باشند؟

یکی از مهمترین مهارت‌هایی که خانم در یک خانواده باید در نظر داشته باشند این است که وقتی مرد خانه از محل کار به خانه برمی‌گردد، خانم خانه و فرزندان با نام خداوند متعال به استقبال او برود و در سلام کردن از او سبقت بگیرد.

چون می‌دانیم که کلمه «سلام» یکی از اسم‌های خداوند است، همان طور که در آیه ۲۳ سوره حشر در ضمن شمردن اسم‌های الهی می‌فرماید: «السلام المؤمن». به این معنا که خداوند متعال، آفریننده و ایجادکننده سلامت و ایمنی‌بخش است.

از طرف دیگر حتی اگر کسی معنای کلمه «سلام» را نداند، به خودی خود متوجه آرامش‌بخشی آن می‌شود. پس خانمی که برای استقبال از همسرش که تازه با خستگی و دردسر‌های مربوط به کار و کسب به خانه برگشته است به او سلام می‌کند، با این رفتار خود، همسرش را دلگرم و آرام می‌کند چراکه کلمه سلام آهنگ ملایم و آرام و همچنین لطافت و نرمش خاصی دارد که گوش شنونده را می‌نوازد و او را آرام می‌کند.

در همین مورد روایتی از امام صادق (ع) در کتاب حلیه المتقین وجود دارد با این مضمون که مردی خدمت پیغمبر اسلام (ص) رفته و عرض کرد: «من همسری دارم که وقتی از کار روزانه وارد منزل می‌شوم به استقبالم می‌آید. وقتی از خانه بیرون می‌آیم بدرقه ام می‌کند. وقتی غمگین هستم دلیل غمم را می‌پرسد و می‌گوید اگر غمت برای روزی است نگران نباش، چون خداوند متعال روزی انسان‌ها را تکفل کرده و اگر غمت برای آخرت است نگران نباش، تو تلاش کن که خداوند پاداشت را می‌دهد.»

پیغمبر اسلام (ص) در جواب این مرد می‌فرمایند: «خداوند متعال کارگزاران ویژه‌ای دارد که بنده‌ها را کمک می‌کنند. همسر تو هم یکی از این کارگزاران و بنده‌های خاص خداست که خدا برای او اجر جهاد در راه خدا و شهادت را می‌نویسد.»

تشکر کلامی و عملی

شکرگزاری همسر و فرزندان در مقابل مردی که برای تأمین نیاز‌های خانواده تلاش می‌کند باید به چه صورت باشد؟

مرد خانه از صبح تا شب برای به دست آوردن لقمه‌ای حلال برای زن و بچه‌ها پشت دخل مغازه نشسته و با مشتری‌ها چانه زده؛ و یا از صبح زود تا غروب آفتاب در اداره با ارباب رجوع‌ها سر و کار داشته و برای سیر کردن خانواده اش خواب و استراحت را برای خودش حرام کرده. کار ساده‌ای نیست!

درست است که همسر و فرزندان او هم هر کدام بنا بر اقتضائات شغلی و شرایط خود مسئولیتی بر عهده دارند، اما این مرد خانه است که درآمدش را در سفره خانواده می‌گذارد. یک خانواده اسلامی در چنین شرایطی شکرگزاری را از یاد نمی‌برد و آن را بر خودش واجب می‌داند.

آیا در این مورد آموزه‌ای در دین اسلام وجود دارد؟

بله، در این مورد بسیار توصیه شده است. به عنوان مثال در کتاب مکارم الاخلاق نوشته شده که پیغمبر اکرم (ص) فرموده است: «خداوند متعال مورد رحمت خود قرار نمی‌دهد زنی را که نسبت به شوهرش قدردانی و شکرگزاری ندارد.» و البته می‌دانیم که یکی ا ز مصداق‌های بارز ناشکری در برابر شوهر این است که زن با شک و تردید بی مورد، او را مورد آزار قرار بدهد و فکر کند به جای کار، جای دیگری سرگرم بوده. در کتاب وسائل الشیعه به نقل از پیامبر اسلام (ص) روایت شده که آن حضرت فرموده است: «شک و تردید در زندگی، از ناسپاسی است.»

حالا شرایطی را در نظر بگیرید که خانمی در برابر تلاش‌های شبانه‌روزی مرد خانه برای آسایش خانواده، به جای شکرگزاری بنا را بر بدقلقی و ناسپاسی بگذارد و با این کار زندگی خانوادگی را به کام همه تلخ کند و به این ترتیب خستگی به تن مرد نان آور بماند. در این صورت نه تنها برای طرف مقابل دلیلی برای دلگرم شدن به زندگی باقی نمی‌ماند، بلکه هر روز و هر لحظه که ا ز مشاجرات آن‌ها بر اساس ناشکری بی مورد که می‌گذراد فاصله آن‌ها از یکدیگر بیشتر و بیشتر می‌شود.

البته در این مورد هم می‌توان از ناشکری‌های بی‌اساس گذشت، اما باید مراقب بود که این موریانه که به جان زندگی می‌افتد، تا به تمامی آن را از بین نبرده باید از نابودی اش جلوگیری کنند.

قدردان و مشتاق باش

وقتی مردی خسته از محل کار به خانه می‌آید، زن باید چه برخوردی با او داشته باشد؟ به هر حال شایدخانم خانه هم خسته باشد یا به دلیل موضوعی نگران.

به هر حال باید در نظر بگیرد که مرد تمام روز را مشغول کار بوده تا پولی برای رفاه حال اهل و عیالش به خانه بیاورد، در صورتی که می‌شد پولش را در جایی غیر از خانه خرج کند؛ بنابراین زن باید نقش شاکر شایق در برابر همسرش را داشته باشد؛ شاکر از این جهت که مرد قدر زندگی‌اش را می‌داند و درآمد کار و فعالیتش را به خانه می‌آورد و شایق به این معنا که مشتاق دیدار او باشد.

حدیث تقریباً جامعی از امام صادق (ع) در بحارالانوار و تحف العقول نقل شده که می‌فرمایند: «در رابطه میان زن و شوهر، مرد از سه چیز بی‌نیاز نیست و زن هم از سه چیز بی نیاز نیست. مرد باید با زن خوش رفتاری و مدارا داشته باشد تا بتواند محبت و علاقه او را جلب کند، ظاهرش را در برابر او آراسته کند و گشاده‌دست و بخشنده باشد. زن هم باید خودش را از پلیدی دور نگه دارد و تمیز و مرتب باشد، اظهار محبت کند و به گونه‌ای رفتار کند که شوهر را نسبت به خودش بددل نکند.»

کسب درآمد مانع حضور کنار همسر و فرزندان نشود

تلاش آقایان برای کسب درآمد در جهت تأمین رفاه همسر و فرزندان است تا اعضای خانواده با دلگرمی دور یکدیگر جمع شوند. اما گاهی دیده می‌شود برخی در تهیه مایحتاج زندگی اغراق می‌کنند و حضور بسیار کمی در کنار همسر و فرزندان خود دارند. رویکرد اسلام برای کسب درآمد و در کنار حضور در خانواده چیست؟

مقام معظم رهبری در مراسم خطبه عقدی در سال ۱۳۷۶ به نکته ظریفی اشاره فرمودند که: «ما به مرد‌ها همیشه سفارش می‌کنیم وقتی کار دارند، اشتغال دارند، از خانه و زندگی قهر نکنند. بعضی‌ها صبح اول وقت می‌روند بیرون تا ساعت ۱۰ شب. نه! ما معمولاً به کسانی که برایشان ممکن است سفارش می‌کنیم حتی ظهر‌ها را بروند با زن و بچه‌شان باشند. در محیط خانوادگی، غذایشان را بخورند، یک ساعتی با هم باشند، بعد بیایند دنبال کارشان؛ باز حتماً در زمان مناسب، اول شب بروند بچه‌ها را ببینند، ملاقات خانوادگی حقیقی داشته باشند.» (خطبه عقد مورخه ۱۸/۶/۱۳۷۶)

بنابراین مرد خانه با وجود اشتغالات بسیار در کار و کسب درآمد برای خود و خانواده باید این نکته را به یاد داشته باشد که تلاش او تنها در جهت جلب رضایت خدا و از طریق فراهم کردن اسباب آرامش خانواده است و این آرامش جز از طریق دلگرمی و محبت به دست نمی‌آید.

چون ممکن است مردی شغل داشته باشد تا بتواند مخارج زندگی خانواده اش را تأمین کند. اما باید بداند که پول زیاد و امکانات مادی آرامش را به خانه نمی‌آورد، بلکه محبت و اظهار توجه است که باعث می‌شود زن خانه به ادامه زندگی مشترک دلگرم باشد.

پس وقتی مرد با وجود دغدغه‌های شغلی خود را زودتر به خانه می‌رساند تا همسرش غذا بخورد، این پیام ضمنی را به او می‌رساند که برای او ارزش قائل است و از کنار او بودن لذت می‌برد. به این ترتیب است که اساس خانواده مستحکم شده و زمینه هر نوع دعوا و مشاجره درنتیجه کم‌توجهی و بی‌مهری از بین می‌رود.

منبع: تسنیم