راهکار‌های کنترل خشم
اگر خشم وعصبانیت منجر به پرخاشگری، طغیان یا حتی درگیری فیزیکی شود، می‌تواند مشکل ساز باشد.
با دو چشم تیله‌ای قهوه‌ای که از خشم سرخ‌شده، چشم به چراغ قرمز چهارراه‌ولیعصر دوخته. باد در غبغب می‌اندازد و با مشت بر فرمان می‌کوبد. سگرمه‌هایش در هم گره خورده است. ثانیه‌شمار چراغ راهنمایی و رانندگی سلانه‌سلانه به سمت صفر شدن می‌رود و مردمک چشمش از خشم می‌خواهد بیرون بزند. در میان هیاهوی بوق‌های ممتد، کلافه با دست چپ سیاه آغشته به گریسی که خود را تا کف دست و ناخن‌هایش رسانده، شیشه ماشین را با همان صدای جیرجیر همیشگی‌اش پایین می‌کشد تا با رگ گردن بیرون زده‌اش و خشم زیاد، راننده جلویی را به رگبار دشنام‌های رکیک ببندد. دست‌ها به یقه‌ها گره می‌خورد، اما فصل‌الخطاب ماجرا را قفل فرمان تعیین می‌کند!
بنابر آمار‌های پزشکی قانونی بیش از ۳۰درصد کل ارجاعات به بخش معاینات بالینی پزشکی قانونی مربوط به آسیب دیدگان «نزاع» است. گرچه در میان صدرنشینان دعوا‌ها استان‌های تهران، خراسان رضوی و اصفهان جاخوش کرده‌اند. طبق آمار‌ها سال گذشته ۵۸۶ هزار و ۲۸۳ مصدوم نزاع به مراکز پزشکی قانونی مراجعه کردند. البته این رقم در مقایسه با سال قبل از آن تغییر چندانی نداشته و فقط ۲/۰درصد بیشتر شده است. از نگاهی دیگر بیشترین نرخ نزاع براساس تعداد برحسب جمعیت استان، مربوط به استان‌های اردبیل، آذربایجان شرقی، همدان و زنجان بوده و کمترین نرخ هم مربوط به استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر و خوزستان بوده است.
در سالی که گذشت هم آمار‌های نزاع به ۵۹۱هزار و ۸۰۷ نفر رسید. البته براساس داده‌های پزشکی قانونی در سال ۱۴۰۱ بیشترین تعداد مراجعان به این مرکز در موضوع نزاع مربوط به فصل تابستان و بالاترین رقم آن نیز مربوط به ماه مرداد بوده است. بررسی مراجعان نزاع در واحد‌های معاینات پزشکی قانونی نشان می‌دهد بسیاری از این افراد از روی خشم و عصبانیت آنی دست به عملی می‌زنند که عوارض ناشی از آن نه‌فقط زندگی فرد آسیب‌دیده بلکه زندگی فرد ضارب را هم مختل و دچار بحران می‌کند؛ حال آن‌که در تعداد قابل توجهی از این نوع ارجاعات می‌شد مسأله به وجود آمده را بدون زد و خورد و فقط با صحبت، حل و فصل کرد. به این آمار باید شمار افرادی را که به هر دلیل از مراجعه به پزشکی قانونی خودداری کرده‌اند، اضافه کرد، آماری که البته در دسترس نیست.
افکار و رفتارتان را تغییر دهید
عصبانیت کنترل‌نشده اغلب می‌تواند به بروز رفتار پرخاشگرانه منجر شود. برای همین مهار خشم با استفاده از تکنیک‌های متفاوت به افراد در مدیریت افکار، احساسات و رفتار‌ها به روشی سالم و سازنده کمک می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد مداخلات رفتاری ـــ شناختی در بهبود مدیریت خشم مؤثر است. این مداخلات شامل ایجاد تغییر در طرز فکر و رفتار افراد می‌شود. براساس نظریه حاصل از این تحقیقات، افکار، احساسات و رفتار‌ها همگی به هم مرتبط است. افکار و رفتار‌های شما می‌تواند احساسات‌تان را تشدید یا تضعیف کند؛ بنابراین اگر می‌خواهید عصبانیت را از خود دور کنید، لازم است افکار و رفتارتان را تغییر دهید. بدون ایجاد تحریک اولیه، آتش خشم درون شما کم‌کم فروکش کرده و پس از آن احساس آرامش بیشتر‌ی خواهید داشت.
بیشتربخوانید
توجه به علائم هشداردهنده فیزیکی
عصبانیت ممکن است در یک لحظه سراغ شما بیاید. یعنی شاید در یک چشم به هم زدن آرامش شما به خشم تبدیل شود. به هر حال، علائم هشداردهنده‌ای وجود دارد که نشان می‌دهد خشم‌تان در حال شعله‌ور شدن است. تشخیص زودهنگام این علائم می‌تواند در مهار خشم به شما کمک کند تا از رسیدن به نقطه انفجاری جلوگیری شود. به علائم هشداردهنده فیزیکی خشم که تا به حال تجربه کرده‌اید، فکر کنید. ممکن است قلب‌تان تندتر بزند یا صورت‌تان داغ شود یا مشت‌های خود را گره کنید. همچنین ممکن است متوجه برخی تغییرات شناختی شوید. به عنوان مثال، افکار مسابقه‌ای در ذهن‌تان ایجاد شود (افکار سریع و تکرارشونده که می‌تواند طاقت‌فرسا و آزاردهنده باشد) یا اصطلاحا خون جلوی چشم‌تان را بگیرد. با شناخت علائم هشداردهنده، فرصت دارید اقدامات فوری انجام دهید، از واکنش‌هایی که مشکلات بزرگ‌تری ایجاد می‌کند، جلوگیری کرده و یاد بگیرید به احساس خود توجه کنید تا علائم هشداردهنده را بهتر بشناسید.
معضل چندعاملی
بیکاری، تورم، گرانی و فقر به ترتیب متهمان پرونده خشونت در اجتماع است. متهمانی که به اعتقاد صاحب‌نظران توانایی جابه‌جایی آمار خشونت و نزاع را دارد. گرچه روان‌شناسان بر این باورند در کنار این متهمان مسائل درونی را نمی‌توان نادیده گرفت. به باور روان‌شناسان ناتوانی در کنترل خشم، نداشتن مهارت گفتگو برای حل مشکل و اجتناب از تنش و آموزش ندیدن نیز تاثیر قابل توجهی در تشدید خشونت‌ها و افزایش آمار درگیری‌های خانگی و خیابانی دارد. به اعتقاد مصطفی آب‌روشن، جامعه‌شناس خشونت پدیده‌ای چندعاملی است، بنابراین در کنار مسائل اقتصادی، عوامل اجتماعی و فرهنگی هم در آن تاثیرگذار است: «هرچند مهم نیست کدام عامل در بروز خشونت‌و افزایش آمار آن اولویت اول را دارد و کدام آخر. ما اگر مسائل اقتصادی را حل کنیم، اما مسائل اجتماعی و فرهنگی حل نشود، کنترل خشونت در جامعه شدنی نیست. اگر هم روی فرهنگ و فاکتور‌های اجتماعی یک جامعه کار شود و اقتصاد مشکل داشته باشد، باز هم کاری از پیش نمی‌رود. پس همه مسائل در کنار هم باید رفع شود.»
جای خالی آموزش
به اعتقاد مصطفی آب‌روشن، جامعه‌شناس، موضوع آموزش در کشور ما ضعیف است. هم در مدرسه و هم در خانواده. او می‌گوید: «در مدارس، محتوای آموزشی مهارت‌های اجتماعی ضعیف است و دانش‌آموزان مواردی مثل گفتگو، نه گفتن، جواب رد دادن و... را یاد نمی‌گیرند. اگر این موارد را در کودکی و در دوران مدارس آموزش ببینند، فردا که مسأله‌ای پیش بیاید، دیگر به نزاع منجر نمی‌شود و با گفتگو حل می‌شود. الان می‌بینیم برخی خانواده‌ها در موضوعی مانند ارث و میراث به شرخر متوسل می‌شوند! چون راه گفتگو را یاد نگرفته‌اند. خیلی از پرونده‌های مربوط به نزاع را که ما در مراکز نیروی انتظامی بررسی می‌کنیم، ریشه در عدم گفتگو دارد.»
منبع: روزنامه جام جم
