بنای تخت گوهر، سکوی سنگی در میانه راه محوطه نقش رستم به تخت جمشید است. این بنا در ۵۰۰ متری غرب آثار ساسانی نقش رجب (نقش قهرمانان) قرار دارد، که سده هاست برای پژوهشگران شناخته شده است. این سکوی سنگی دو پله‌ای که به طرح، اندازه و سبک و شیوه چیدمان قطعه‌های سنگی، به دو پلکان نخست آرامگاه کورش بزرگ در پاسارگاد می‌ماند در نوشته‌ها به نام‌های مختلفی همچون تخت رستم، تخت گوهر و تخت طاووس نامیده شده است.

سیاوش آریا فعال و پژوهشگر تاریخ ایران و میراث فرهنگی در فارس با انتشار تصاویری از بنای هخامنشی تخت گوهر، از وضعیت ناخوش این اثر تاریخی خبر داد.

پژوهشگر تاریخ ایران و میراث فرهنگی در فارس اظهار کرد: تخت گوهر که به تخت رستم نیز شهرت دارد نام برجای مانده از بنایی است که در اوایل دوره هخامنشیان برپا شده است.

او ادامه داد: با توجه به شواهد باستان شناختی، معماری و پژوهش‌های تاریخی این اثر تاریخی، بنایی نیمه تمام بوده که به انگیزه‌های گوناگون، هیچ گاه در زمان خود کامل ساخته نشده است. 

این فعال میراث فرهنگی ادامه داد: برجای مانده‌های این بنای باستانی و تاریخی از دیدگاه پژوهش‌ها و مطالعه‌های باستان شناختی، هنر، تاریخ اجتماعی و معماری دارای اهمیت بسیار فراوانی است و نزد کارشناسان و پژوهشگران دارای جایگاه ویژه‌ای است.

پژوهشگر تاریخ ایران و میراث فرهنگی در فارس گفت: بنای تاریخی تخت گوهر یا تخت رستم از وضعیت حفاظتی و نگهداری خوبی برخوردار نیست و روزگار سختی را پشت سر می‌گذارد و به دست فراموشی سپرده شده است.

او بیان کرد: یادمان‌های تاریخی در بیرون از شهر‌ها به حال خود رها و به دست فراموشی سپرده شده و یکی پس از دیگری از از صفحه روزگار پاک شده یا آسیب‌های فراوانی دیده اند.

این فعال میراث فرهنگی ادامه داد: درک درستی از گردشگری وجود ندارند و در عمل هیچ رخداد مهم و شایسته‌ای در زمینه گردشگری روی نمی‌دهد. 

آریا افزود: تا میراث فرهنگی و یادمان‌های تاریخی را نشناخته و درباره آن‌ها بررسی و پژوهشی انجام ندهیم، بی گمان به درک و شناختی از موضوع میراث فرهنگی نخواهیم رسید. 

او اضافه کرد: باید دانست که گردشگری زیر مجموعه میراث فرهنگی است و اگر میراث فرهنگی (که در اینجا منظور یادمان‌های تاریخی است)، نباشد گردشگری معنا و مفهومی نمی‌یابد و از آغاز شکل نمی‌گیرد.

تخت گوهر از وضعیت حفاظتی خوبی برخوردار نیست 

 پژوهشگر تاریخ ایران و میراث فرهنگی در فارس اظهار کرد: بنای هخامنشی تخت گوهر از وضعیت حفاظتی و نگهداری خوبی برخوردار نیست و به حال خود رها شده است. 

او تصریح کرد: گیاهان خودرو و علف‌های هرز در بلوک‌های سنگی این بنای باستانی و به درون پوسته سنگ‌ها رخنه کرده و موجب فرسودگی و پوسیدگی سنگ‌ها و نابودی آن‌ها می‌شود. 

آریا گفت: همچنین زمین داران و کشاورزان به حریم و عرصه این بنای هخامنشی دست درازی و تعرض کرده و تهدیدی برای محوطه آن به شمار می‌آیند.

او افزود: اداره میراث فرهنگی استان و شهرستان مرودشت و پایگاه میراث جهانی پارسه (تخت جمشید) که این بنا در حریم درجه یک آن قرار دارد به علت کمبود بودجه و نیروی کار در یگان حفاظت، توانایی نگهبانی و محافظت از یادگار هخامنشیان را به درستی ندارند و آن را به حال خود رها کرده اند. 

این فعال میراث فرهنگی معتقد است: با توجه به وضعیت موجود، آنچه ضرورت دارد تعیین حریم و عرصه بنای تخت گوهر از سوی مسئولان میراث فرهنگی است که باید در اولویت کار آن‌ها قرار گرفته و هرچه زودتر اجرا شود تا بتوان دست کم از دست درازی‌های زمین داران آن را در امان داشته و از حفاظت نسبی برخوردار باشد. از سویی، برای حفاظت از آن از دید قانونی دست بازتر است و می‌توان از اهرم‌ها و موارد بازدارنده، بهره برد.

ضرورت وجود نیروی انسانی برای نگهبانی از بنای تخت گوهر 

پژوهشگر تاریخ ایران و میراث فرهنگی در فارس گفت: یکی از موارد حفاظتی بسیار مهم درباره بنای هخامنشی تخت گوهر یا تخت رستم، ضرورت راه اندازی اتاقک نگهبانی دائم و همیشگی است.

او یادآوری کرد: در گذشته‌های نه چندان دور اتاقک فلزی که هنوز هم ویرانه‌های آن برجاست در نزدیکی بنای تخت گوهر وجود داشته و همواره از یک نگهبان ثابت و همیشگی برخوردار بوده است.

این فعال میراث فرهنگی ادامه داد: چند سالی است که همین حفاظت اندک و نگهبانی نیز، حذف شده و یادگار هخامنشیان را بی دفاع و تنها به حال خود رها کرده اند.

آریا تصریح کرد: مشکلات بنای تخت گوهر را به رضا نوروزی سرپرست پایگاه میراث جهانی پارسه (تخت جمشید) اطلاع رسانی کردم که او نیز در این خصوص گفت: موضوع نگهبان ثابت و همیشگی برای حفاظت بهتر از بنای تخت گوهر اقدامی شایسته است و ما با کمبود شدید نیروی کار رو به رو هستیم و بار‌ها من این موضوع را در نشست‌های سراسری عنوان کرده ام و حتی خودم در تهران و در وزارت میراث فرهنگی پیگیری کرده و درخواست نیروی کار داده ام که تا کنون کمکی در این زمینه اَنجام نشده است.

سرپرست پایگاه میراث جهانی تخت جمشید، همچنین در ادامه صحبت هایش به آریا اعلام کرده که در پایگاه جهانی پارسه نیز، نیروی کافی در اختیار نداریم که بتوانیم جا به جا کرده و از آن‌ها برای نگهبانی همیشگی از بنای تخت گوهر یا تخت رستم استفاده کرده و بهره ببریم.

گیاهان هرز و گل سنگ ها به جان تخت گوهر افتاده اند

سیاوش آریا پژوهشگر تاریخ ایران و میراث فرهنگی در فارس ادامه داد: رخنه عوامل بیولوژیکی همچون گُل سنگ‌ها در درون سنگ‌های بنای تخت گوهر یادگار هخامنشیان را به سمت نابودی پیش برده و انبوه گیاهان خودرو و علف‌های هرز در پوسته و بدنه بلوک‌های سنگی موجب فرسودگی و پوسیدگی سنگ‌ها شده است. 

او افزود: همچنین برجای ماندن زباله‌های اندک بازدیدکنندگان و دست درازی‌های افراد سودجو به بنای تخت گوهر از دیگر مشکلات یادگار هخامنشیان است. 

فعال میراث فرهنگی اظهار کرد: از جمله مشکلات بنای تخت گوهر را که به اطلاع رضا نوروزی سرپرست پایگاه میراث جهانی پارسه (تخت جمشید) رساندم رخنه عوامل بیولوژیکی (گل سنگ ها) در درون سنگ‌های این اثر تاریخی بود که او ضمن تائید این موضوع، اقدام به اعزام چند نیرو به بنای تخت گوهر و پاکسازی و جمع آوری خار‌ها و علف‌ها کردند.

آریا ضمن قدردانی از سرپرست پایگاه میراث جهانی تخت جمشید به جهت پیگیری مشکلات بنای تخت گوهر، گفت: این موضوع، بیانگر تفاوت مدیرانی است که نخست درک و شناختی از جایگاه میراث فرهنگی و یادمان‌های تاریخی دارند و دلسوزانه اقدام به کار کرده و از مسئولیت خویش شانه خالی نمی‌کنند و در گامی مهم تر، نشانه پیوند و تعامل با رسانه‌ها و فعالان میراث فرهنگی است که امید را در دل‌ها زنده نگاه می‌دارد.

میراث فرهنگی برای نگهداری از آثار تاریخی با مشکلاتی روبروست که از آن جمله این است که نیروی کافی برای نگهبانی از آثار تاریخی در اختیار ندارد و در این زمینه باید اقدامات لازم را انجام دهد، اما وجود رسانه‌ها و فعالان میراث فرهنگی غنیمتی است که این اداره کل باید قدردان زحمات آن‌ها باشد چرا که آن‌ها با حضور میدانی در صحنه و نگاه تیزبینانه به بررسی و مشکلات آثار تاریخی می‌پردازند و میراث فرهنگی را از چالش‌های بنای باستانی مطلع می‌کنند. رسانه‌ها و فعالان میراث فرهنگی خود نگهبانان آثار تاریخی و باستانی کشور به شمار می‌روند که میراث فرهنگی باید با تعامل با رسانه‌ها و فعالان از وجود آن‌ها بهره ببرد. 

بنای تخت گوهر در شهرستان مرودشت و در بخش مرکزی قرار دارد و با شماره ۱۳۳۴۰ در ۲۲ مردادماه ۱۳۸۴ خورشیدی به ثبت ملی رسیده است.

برجای ماندن خاکستر آتش و زباله های بازدیدکنندگان در کنار تخت گوهر

تخت گوهر

بنای هخامنشی تخت گوهر یا تخت رستم

ترک و شکاف هایی که در بلوک های سنگی تخت گوهر به وجود آمده است

تجاوز افراد سودجو و شکستن بخشی از سنگ های بنای تخت گوهر

رخنه خارها، علف های هرز و خودرو به درون سنگ های بنای تخت گوهر

رخنه خارها درون سنگ های تخت گوهر

گیاهان هرز بر روی تخت گوهر

رخنه خارها و گیاهان هرز درون سنگ های بنای هخامنشی تخت گوهر

رخنه خارها و گیاهان خودرو درون سنگ های تخت گوهر

رخنه خارها و گیاهان خودرو بر روی بنای تخت گوهر

رخنه خارها و گیاهان خودرو بر روی بنای هخامنشی تخت گوهر

گل سنگ ها بر روی سنگ های بنای تخت گوهر

یادگارنویسی با خراش سنگ ها بر روی بنای تخت گوهر