همه چشم‌ها به هواپیمایی دوخته شده که یاسر عرفات را به واشنگتن آورده است. همه می‌خواهند بدانند دلیل حضور او در امریکا چیست؟ آنجاست که عرفات با اسلحه خود به عنوان یک مبارز فلسطینی وداع کرد و دست دوستی به سمت دشمنان خود دراز کرد.

 امیرحسین کاربخش راوری، کارگردان مستند «وداع با اسلحه» درباره یاسر عرفات و سیر تحول سیاسی او که از شخصیت مبارز فلسطینی به سیاست‌مدار و وامدار صلح با اسرائیلی‌ها و امریکایی‌ها تبدیل شد، گفت: ما در قدم اول می‌خواستیم فراز و نشیب‌های زندگی رهبر مردم آزادی‌خواه فلسطین را نشان بدهیم. از آنجایی که یاسر عرفات کسی بوده که هم مقاومت را تجربه کرده هم صلح را، هدفمان مقایسه این دو مسیر برای مخاطب بود.

کاربخش راوری ادامه داد: می‌خواستیم به مخاطب نشان بدهیم هزینه کدام مسیر بیشتر بوده است. آیا هزینه صلحِ عرفات بیشتر بوده یا راه مقاومت؟ البته ما به خیلی از تصمیم‌گیری‌های او نپرداختیم؛ چون هدفمان پرداخت به آن‌ها نبود و زمانش را نداشتیم. عرفات علاوه‌بر دعواهایی که با اسرائیل داشت، با کشورهای دیگری هم دچار چالش و دعوای سیاسی بود. البته نپرداختن به یکسری موضوعات به معنای حذف تاریخ نیست یا اینکه اگر آن مطالب را می‌گفتیم، انتهای ماجرا به گونه‌ای دیگر رقم می‌خورد. نه! عرفات همان سرگذشت را داشت.

کارگردان مستند «وداع با اسلحه» در پاسخ به این سوال که مستند آنجا ضربه کاری را به مخاطب می‌زند، که با وجود فراز و نشیب‌هایی که عرفات طی کرد و به هر قیمت پای صلح با اسرائیلی‌ها نشست، ولی عاقبت مردم فلسطین از ابتدایی‌ترین نیاز اولیه محروم بودند، تصریح کرد: حتی به نسبت دورانی که مبارزه کردند، به امکانات کمتری دست یافتند و بعضی اوقات بین فلسطینیان درگیری رخ می‌داد و اسرائیل با دیدن درگیری‌ها لذت می‌برد. چون دشمن قوی نداشت و بزرگترین دشمن‌اش را دوست خود کرده بود و درگیری‌ها جایی غیر از اسرائیل رخ می‌داد.

وی با بیان اینکه موضوع ما صلح و مقاومت و بررسی صلح‌ها و مقاومت‌های عرفات با اسرائیل بود، افزود: به همین دلیل صحبت از موضوعات دیگر به کنار می‌رود. عرفات یک شخصیت جهانی و شناخته شده بود و هر کشوری بخصوص غرب آسیا با او تعاملاتی را داشت.

کاربخش راوری در پاسخ به این سوال که از آنجایی که در موضوع حمایت از فلسطین تقابل دیدگاه در کشور وجود دارد و عده‌ای مدافع صلح با اسرائیل هستند. آیا این مستند به آن‌ها تلنگر می‌زند؟ توضیح داد: بله. هدفمان مخاطب جوان و نوجوان بود و از آنجایی که موضوع «صلح فلسطینیان با اسرائیل» را دهه هفتادی‌ها شنیده‌اند، ولی دهه هشتاد و نود صلح فلسطینیان را نشنیده‌اند، ما می‌خواستیم نتیجه این صلح را بررسی کنیم. 

این کارگردان با بیان اینکه نسل جوان تا به الان فقط درباره جنگ بین اسرائیل و فلسطین شنیده، خاطرنشان کرد: وقتی شما زاویه نگاه جدیدی را بررسی کنید، قشر بیشتری را با خود همراه می‌کنید. تمام تلاشمان روایت قصه‌های گفته نشده و تصاویر دیده نشده بود. 

وی در پاسخ به این سوال که گاهی سیاست پیچیده‌تر از روابط دیپلماتیک و مواضع رهبران سیاسی پیش می‌‌رود. مثلاً بعضی از تحلیل‌ها حکایت از این دارد که شاید مواضع فلسطین دوستانه بعضی از رهبران سیاسی پشت‌پرده‌هایی دارد. شما برای مستندسازی چگونه پیش رفتید؟ بیان کرد: مستندساز باید تصمیم بگیرد چه موضوعاتی به هدفش کمک می‌کند. مثلاً من جمال عبدالناصر را از زاویه نگاه عرفات بررسی کردم. کسی که امیدبخش است و برای مبارزه با اسرائیل پیش قدم می‌شود، ولی شکست می‌خورد. حالا که رهبر کشور‌های عربی در جنگ شش روزه شکست خورده، عرفات باید چه تصمیمی بگیرد؟

کاربخش راوری با بیان اینکه ولی عرفات پای مواضع جمال عبدالناصر برای مبارزه با اسرائیل ماند و پیروز شد، بیان کرد: ما می‌توانستیم به خیلی از شبهات جمال عبدالناصر بپردازیم، ولی ما را از هدف صلح و مبارزه دور می‌کرد. تلاشمان این است در مستند بعدی درباره هزینه‌ها و دستاوردهای مقاومت صحبت کنیم و تاریخچه گفتمان مقاومت را بررسی کنیم. اینکه همه‌گیر شدن این گفتمان فقط دست ما نبوده و گروه‌هایی مانند انصارالله یمن و ... از محور مقاومت الگوبرداری کردند.

کارگردان مستند «وداع با اسلحه» درباره مرگ رهبران سیاسی که با شبهات زیادی همراه است، توضیح داد: در مسیر پژوهش خیلی تحقیق کردیم، که آیا اسرائیل عرفات را ترور کرده یا با مرگ طبیعی از دنیا رفته است. به اطلاعات دقیقی نرسیدیم، که البته این هم از سیاست‌ رژیم صهیونیستی است. شواهد هم نشان می‌داد پای اسرائیل در میان است. اسرائیل در همان بازه، رهبران سیاسی دیگری را مورد هدف قرار داد و ترور آن‌ها اعلام کرد. ولی هنوز ترور عرفات را گردن نگرفته است!

وی با بیان اینکه چون عرفات با روی گردانی از اسرائیل دوباره طرفدار پیدا کرده بود و هنوز لقب رهبر ملت فلسطین را داشت و احتمال دو چندان شدن قیام انتفاضه بود، اسرائیل ترور عرفات را به گردن نگرفت، گفت: با این حال، ایشان را ترور بیولوژیک کردند.

کاربخش راوری در پاسخ به این سوال که انتظار می‌رفت فلسطینیان بخاطر عقبه عرفات با آغوش باز از او استقبال نکنند، تصریح کرد: وقتی عرفات از جهاد حرف زد و گفت من راه شهادت را برگزیدم، برای مردم فلسطین روحیه‌بخش بود. چراکه رهبرشان اشتباهش را پذیرفته و تصمیم به مبارزه گرفته است. عرفات این شجاعت را به خرج داد و اشتباهش را اعلام کرد. همین بازگشت می‌تواند نقطه عطفی در زندگی او برای مبارزه با اسرائیل باشد. 

گفت‌وگو از نفیسه خلیلی