حجت‌الاسلام امیرعلی حسنلو، مدیر گروه تاریخ و سیره مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه‌های علمیه با اشاره به سه دوره حیات حضرت فاطمه (س) بیان کرد: ادوار حیات زندگی حضرت زهرا (س) را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد. دوره قبل از هجرت رسول خدا (ص)؛ دوره بعد از هجرت تا رحلت رسول خدا (ص)؛ دوره کوتاه بعد از رحلت رسول خدا (ص). در هر یک از این دوران اقتضائاتی برای حضرت فاطمه (س) بوده است که با وجود محدود بودن گزارش‌ها از زندگی حضرت، مطالبی می‌توان استخراج کرد که برای جامعه امروز از جمله بانوان بهترین الگوی زندگی می‌تواند باشد.

شمه‌ای از دوران کودکی حضرت فاطمه (س)

وی افزود: دوران قبل از هجرت، چون با دوران طفولیت حضرت زهرا (س) مصادف است، گزارش‌های مفصل در این رابطه کم است به جز اوج قرب و نزدیکی فاطمه (س) به رسول خدا (ص) و اینکه به عنوان یک همراهی با پیامبر (ص) شاهد رنج‌ها و آزار مشرکان بر پدرش بوده است. در برخی از گزارش‌هاست که گاهی مشرکان فضولات شتر را هنگام رفتن پیامبر (ص) به مسجدالحرام روی حضرت می‌انداختند. فاطمه (س) می‌آمد لباس پدر را پاک و او را دلداری می‌داد.

حسنلو با اشاره به اینکه حضرت فاطمه (س) غمخوار رسول‌الله بعد از مادرش خدیجه بود، ابراز کرد: اینکه کنیه او را «أمّ ابیها» دانسته‌اند، به این خاطر بود که فاطمه (س) در کنار پدر و شاهد سختی‌ها و رنج‌های این دوران است و، چون مادر، عواطف خود را بروز می‌داد. این نقش آفرینی فاطمه (س) برای دختران مسلمان الگوی خوبی است تا نسبت به بروز عواطف هنگام فقدان و نبود همسر، کنار پدر باشند.

فاطمه (س) در کودکی چه دید؟

وی ادامه داد: فاطمه (س) در دوران کودکی شاهد حوادث مهمی است که برای او نیز درس‌آموز و تجربه‌افزاست، افزون بر رنج‌های پدر حوادثی، چون شعب ابی‌طالب و حصر آن، پیروزی رسول‌الله بر مشرکان، روز‌های سخت زندگی، حادثه‌ای، چون هجرت جوانان برای حفظ دین به سرزمین حبشه و رویدادی، چون هجرت که بس واقعه‌ای سخت بود و در واقع بیرون رفتن از منطقه شرک به منطقه‌ای که پذیرش دعوت و استقبال از دین اسلام نقطه عطفی برای پیروزی دین الهی بر شرک و نفاق و کفر است.

این استاد حوزه علمیه اظهار کرد: فاطمه درد هجران مادر در کودکی را قبل از هجرت در شعب تجربه کرد و تنها تکیه‌گاهش پدری مهربان است که اهل مکه با او دشمن هستند، این تجربه تلخ در مدینه برای همسرش علی نیز پس از رسول خدا (ص) تکرار می‌شود.

وی گفت: بی‌گمان ولادت حضرت زهرا (س) تحت توجه پروردگار متعال است. چنانکه ولادت شخصیت‌های بزرگ و انبیای الهی، چون ابراهیم، موسی، عیسی، رسول‌الله (ص) و امیرمؤمنان (ع) تحت نظر و توجه خاص است و در این قضیه هیچ تردیدی وجود ندارد؛ بنابراین حضرت زهرا (س) شان والا و عظمت ممتازی دارد که هنوز ابعاد این عظمت و مقام حضرت برای خیلی‌ها ناشناخته است. خداوند برای تولد فاطمه (س) به پیامبر (ص) دستور می‌دهد چهل روز طعام و میوه بهشتی تناول کرده و با خدا به عبادت بپردازد. این‌ها همه شرایط ویژه است. همه این مقدمات در باب تکریم بنی آدم است که برای تربیت انسان و سعادت او خداوند چه میزان اهتمام دارد.

هدیه خداوند هنگام ولادت حضرت زهرا (س) به مادرش

حسنلو با تأکید بر اینکه خداوند در وجود فاطمه ظرفیتی آفریده که مادر ۱۱ امام معصوم و همسر امیرمؤمنان (ع) علی باشد، خاطرنشان کرد: همه این‌ها از سوی پروردگار عالم برنامه‌ریزی شده است. از این روی شناخت این چراغ‌های هدایت از جمله اسباب و شرایط زندگی ابدی است وخداوند برای شناخت خود و تبیین توحید این انوار پاک را آفریده است.

وی افزود: مورخان، محدثان و علمای شیعه، ولادت حضرت زهرا (س) را پنج سال بعد از بعثت پیامبر اکرم (ص) دانسته و در این زمینه روایاتی را نیز از اهل بیت (ع) نقل کرده‏اند. شیخ صدوق در کتاب امالی از امام صادق (ع) نقل می‏‌کند که آن حضرت فرمود: هنگام ولادت حضرت فاطمه (س)، خدیجه شخصی را نزد زنان قریش فرستاد و از آن‏ها خواست تا به خانه او بیایند و در هنگام وضع حمل به او کمک کنند، اما زنان مکه برای خدیجه پیغام دادند که تو به سخنان ما گوش نکردی و با یتیم ابی‌طالب ازدواج کردی، لذا ما به کمک تو نخواهیم آمد.

این استاد حوزه تصریح کرد: خدیجه از این پیغام غمگین شد و در حال اندوه به سر می‏‌برد که ناگهان چهار بانوی گندمگون بلندقامت را که همچون زنان بنی‌هاشم بودند مشاهده کرد که بر او وارد شدند. خدیجه از دیدن ایشان نگران شد. اما یکی از آن چهار زن به سخن آمد و گفت:‌ای خدیجه! نترس و محزون مباش که پروردگار تو ما را فرستاده و ما خواهران تو هستیم. من ساره‌‏ام، این آسیه همسر فرعون است که همدم تو در بهشت خواهد بود. آن دیگری مریم دختر عمران و نفر چهارم کلثوم خواهر حضرت موسی است. خداوند ما را نزد تو فرستاده تا در هنگام وضع حمل به تو کمک کرده و سبب دلگرمی تو باشیم.

راز علاقه بیش از حد پیامبر (ص) به حضرت فاطمه (س)

وی ادامه داد: جایگاهی که فاطمه (س) در پیش رسول‌الله (ص) داشت بالاتر از جایگاه دختری است. رابطه حضرت (ص) با فاطمه (س) یک رابطه فراتر از عاطفی و خانوادگی است. حرمت و احترامی که دارد فراتر از همه این مؤلفه‌هاست. با وجود این، رسول خدا (ص) بر خلاف رسم و اندیشه جاهلانه، از تولد زهرای مرضیه بسیار خوشحال شد و با ابراز شادی همواره در تکریم این دختر و بزرگداشت شخصیت او می‏‌کوشید.

حسنلو بیان کرد: هر زمان که فاطمه بر رسول خدا (ص) وارد می‌‏شد، آن حضرت به پاس احترام این دختر، تمام قامت در مقابلش ‏ایستاده و به سوی او می‌رفت گاه به رسم تبیین جایگاه رفیع این دختر و از روی عواطف کامل نبوت با محبت دستان فاطمه (س) را می‌بوسید. این رفتار ضمن اینکه بیانگر منزلت و جایگاه معنوی فاطمه (س) است ردی بر بینش عرب جاهلی و فرهنگ جاهلیت است که وجود دختر را مایه ننگ و شرمساری می‌دانستند.

نظر رهبر انقلاب درباره نوع تمجید اهل بیت درباره حضرت فاطمه (س)

وی گفت: حقیقت آن است که شخصیت والا و موقعیت شگفت‌‏انگیز این بانوی بزرگ جهان اسلام از ابتدای ولادت تاکنون که نزدیک به چهارده قرن از آن می‏‌گذرد، آنچنان که باید و شاید شناخته نشده است. رهبر انقلاب در این رابطه می‌‏فرمایند: «وقتی انسان به روایاتی که مربوط به فاطمه زهرا (س) است و از زبان ائمه (ع) صادر شده است مراجعه می‏‌کند، می‏‌بیند زبان معصومین (ع) نسبت به این بزرگوار، آن چنان زبان ستایش و خضوع و خشوع است که برای کسی که مقام والای فاطمه زهرا (س) را ندانسته باشد، ممکن است مایه تعجب باشد. از خود پیامبر اکرم (ص) که پدر و مربی این مخدره‏ بزرگوار بود تا امیرالمؤمنین که همسر او بود و تا فرزندان او یعنی ائمه (ع) هر کدام راجع به زهرای اطهر جمله‏‌ای گفته‌‏اند و آن را با زبان تعظیم و ستایش بیان کرده‏اند. این نشان‌دهنده آن مقام والا و توصیف‌ناشدنی است که حقیقتاً برای ذهن قاصر ما، آن علو درجه معنوی و ملکوتی امّ‌‏الائمة‏النجباء (س) قابل درک نیست».

این استاد حوزه ابراز کرد: قرآن به ابعادی از سیره فاطمه (س) و خانواده کوچک و باعظمت او در آیاتی تصریح دارد که بی‌نظیر است و همین برای الگو بودنش کافی است؛ آیه مودت، آیه مباهله؛ آیه «آت ذالقربی»، سوره کوثر و سوره «هل اتی» خانه فاطمه (س) در مدینه را الگو برای بشریت مطرح می‌کند که چگونه مستمندان را پناه است و فقرا و مساکین به آن پناه می‌آورند، خانه او خانه ایثار و کمک به محرومان بود و دردمندان و مستمندان این شهر آنگاه که از همه جا درمانده و ناامید می‏‌شدند، رو به خانه کوچک، اما پر خیر و برکت فاطمه می‏‌آورند.

وی با بیان اینکه هریک از ابعاد زندگی فاطمه (س) برای همه زنان الگو و اسوه است، افزود: همسرداری، تربیت فرزند، خانه‌داری و عبادت حضرت (س) کاملاً مشخص است. نقش دعا، عبادت و نیایش در زندگی فاطمه زهرا (س) بسیار برجسته و چشمگیر است و آنگونه که از روایات دینی و گزاره‏‌های تاریخی بر می‏آید، آن حضرت به‌رغم وظایف سخت و طاقت‌فرسایی که در داخل خانه بر عهده داشت در عبادت و راز و نیاز با خداوند متعال نیز بسیار کوشا بود و بخشی مهمی از اوقات خویش را به اقامه نماز، تلاوت قرآن و دعا به درگاه خدا اختصاص می‏داد تا آنجا که یکی از بزرگان اهل سنت به نام «حسن بصری» می‏‌گوید: «در میان این امت، هیچ کس عابدتر از فاطمه نبود؛ زیرا آن حضرت در مقام عبادت آن قدر روی پا‌های خود ایستاد که قدم‏‌هایش ورم کرد».

جمله‌ای کوتاه از حضرت فاطمه (س) که برای تمام عالم الگو است

حسنلو اظهار کرد: در حدیثی، پیامبر (ص) خطاب به سلمان می‏‌فرماید: «ای سلمان! خدای تعالی چنان دل و جان و اعضا و جوارح دخترم فاطمه را به عبادت پر کرده که یکسره برای عبادت و فرمانبرداری حق تعالی، خود را از همه چیز فارغ ساخته است». حضرت فاطمه (س) یک جمله به فرزندش حسن (ع) فرمود که برای تمام بشریت الگو است؛ وقتی حسن (ع) از مادر می‌پرسد: مادر جان! در نماز شب تمام دعایت برای دیگران بود. حضرت (س) در جواب تربیتی مهم به دلبندش می‌فرماید: فرزندم «اول همسایه سپس خانه».

منبع: آنا