کوررنگی پدیده نسبتا رایجی است که در سراسر جهان از هر ۱۲ مرد یک مرد و از هر ۲۰۰ زن یک زن دچار آن هستند. وضعیت بسیار نادرتری به نام تتراکروماسی (Tetrachromacy) یا چهاررنگ‌بینی وجود دارد که برعکس کوررنگی است و افراد مبتلا به آن احتمالا دنیای رنگی متفاوتی با دیگران دارند.

افراد معمولی توانایی درک یک میلیون سایه رنگ را دارند؛ درحالی که تصور می‌شود افراد دچار وضعیت تتراکروماسی پتانسیل دیدن ۱۰۰ میلیون سایه رنگ را دارند. اما منشأ این توانایی فوق‌العاده چیست؟

درست مانند کوررنگی، تتراکروماسی نیز نتیجه جهش ژنتیکی است. بیشتر مردم با سه نوع سلول مخروطی در هر چشم به دنیا می‌آیند که به ما کمک می‌کند سایه‌های مختلف را در طیف رنگ تشخیص دهیم. در مقابل، افرادی که کوررنگ به دنیا می‌آیند، دو و افراد تتراکرومات چهار نوع سلول مخروطی دارند. گفته می‌شود تتراکرومات‌ها حساسیت بیشتری به رنگ‌های طیف نارنجی دارند.

کنچتا آنتیکو در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی فیوچر تجربه خود را درباره این وضعیت توضیح می‌دهد. او درس‌های هنری را که در پارک برگزار کرده بود، به خاطر می‌آورد: «می‌گفتم، به نور روی آب نگاه کنید، آیا می‌توانید آن رنگ صورتی را ببینید که روی صخره درون آب می‌درخشد؟ آیا می‌توانید رنگ قرمز لبه آن برگ را ببینید؟ هنرآموزان همگی به نشانه پاسخ مثبت سرشان را تکان می‌دانند.» سال‌ها بعد او متوجه شد هنرآموزان به خاطر اینکه خیلی مودب بودند، حقیقت را به او نگفته بودند: رنگ‌هایی که برای او آنقدر واضح بود، برای هنرآموزانش نامرئی بود.

تصور می‌شود تا ۱۲ درصد از افراد دارای کروموزوم XX می‌توانند تتراکروماتیک باشند. بااین‌حال، همه افراد دارای این ویژگی ژنتیکی نمی‌توانند دنیای رنگارنگ آنتیکو را تجربه کنند؛ زیرا این موضوع نیز مهم است که آیا مخروط اضافی دارای تنظیم فرکانس متفاوتی نسبت به سایر مخروط‌ها است و آیا کانال رنگ چهارمی وجود دارد که به مغز اجازه دهد اطلاعات رنگی اضافی را پردازش کند.

در مطالعه‌ای که سال ۲۰۱۰ در مجله Vision منتشر شد، تنها یکی از ۲۴ شرکت‌کننده که دارای واریانت ژنتیکی مرتبط با تتراکروماسی بودند، رفتار تتراکروماتیک نشان داد و توانست تفاوت‌ها را در تمام سایه‌های رنگی مورد آزمایش تشخیص دهد.

درحالی‌که کوررنگی به‌طور گسترده مورد مطالعه قرار گرفته است، اما اطلاعات نسبتا کمی درباره تتراکروماسی وجود دارد. ما در مورد میزان شیوع یا تاثیر آن بر بینایی اطلاعات کمی داریم.

تصور می‌شود افرادی که تتراکروماسی ضعیف دارند، ممکن است در تشخیص سایه‌رنگ‌ها کمی بهتر از افراد معمولی باشند و افراد دارای تتراکروماسی قوی ممکن است دنیا را با رنگ‌هایی ببینند که بقیه ما توانایی دیدنشان را نداریم.

با وجود ادعا‌هایی که در اینترنت ممکن است با آنها مواجه شوید، درحال‌حاضر آزمایش مطمئنی برای تشخیص افراد تتراکرومات وجود ندارد. پژوهشگران از آزمایش دی‌ان‌ای برای شناسایی جهش‌هایی که ممکن است موجب این بیماری شوند، استفاده می‌کنند. گرچه، این آزمایش برای تایید تتراکروماسی کافی نیست. تشخیص این وضعیت نیاز به آزمایش با استفاده از فناوری تخصصی در محیط پژوهشی دارد.

همچنین شایان ذکر است که نحوه شناسایی رنگ‌ها حتی در افرادی که دارای سه نوع سلول مخروطی استاندارد هستند، می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. اگر ماجرای لباس آبی و سیاه/سفید و طلایی در سال ۲۰۱۵ را به خاطر بیاورید، این موضوع را متوجه خواهید شد.

درک رنگ فقط با آنچه می‌بینیم تعیین نمی‌شود، بلکه نحوه تفسیر رنگ توسط مغز نیز بر این امر اثر دارد. این مورد می‌تواند کاملا ذهنی باشد و به توضیح این موضوع کمک می‌کند که چرا برخی افراد یک رنگ را آبی و دیگران همان را سبز می‌بینند. حتی شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد نحوه دیدن رنگ‌ها ممکن است به زبانی نیز که صحبت می‌کنید، بستگی داشته باشد.

اگر به‌طور طبیعی در درک رنگ‌ها استعداد نداشته باشید، ممکن است از شنیدن این خبر خوشحال شوید که پژوهشگران درحال ساخت عینک‌های خاصی هستند که به افراد غیرمبتلا به تتراکرومات امکان می‌دهد جهان را مانند آنتیکو ببینند.

منبع: زومیت