به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، گزارش شاخص هوش مصنوعی ایران ۱۴۰۳ (Iran AI Index ۲۰۲۴) بـا همکاری مرکز استراتژی و تحول هوش مصنوعی شریف و آزمایشگاه سیاستی دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف، با حمایت ستاد اقتصاد دیجیتـال معاونت علمی و با هدایت اساتیدی از دانشکده‌های مختلف مدیریت و اقتصاد، مهندسی کامپیوتر و برق با رویکردی جامع، میان‌رشته‌ای و چندوجهی به بررسی وضعیت هوش مصنوعی در ایران می‌پردازد. هدف از طراحی این شاخص‌ها، فراهم آوردن امکان مقایسه داده‌محور وضعیت ایران بـا کشور‌های منطقه و پیشرو در حوزه‌های مختلفی، چون تحقیق، توسعه، کسب‌وکارها، سیاست، کاربردی‌سازی، اخلاق و افکار عمومی است.

این گزارش با الهام از تجربیات بین‌المللی در شاخص‌های هوش مصنوعی، تلاش می‌کند چارچوبی برای درک وضعیت ایران در این حوزه ارائه دهد.

در آغاز این نشست که در دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد، سید ایمان میرعمادی، عضو هیئت علمی دانشکده مدیریت و اقتصاد و مدیر علمی گزارش شاخص هوش مصنوعی، نکاتی را درباره انقلاب هوش مصنوعی و سرعت تحولات عمیق در حوزه‌هـای مختلـف اقتصـادی، اجتماعی، علمـی و کسب‌وکار‌ها مطرح کرد.

وی در ادامه، ضمن ارائه روش‌شناسی و چارچوب نظری گزارش به سرفصل‌های اصلی گزارش شاخص هوش مصنوعی ایران پرداخت. 

پس از ارائه گزارش، صاحب‌نظران حاضر در جلسه دیدگاه‌های خود را پیرامون وضعیت توسعه هوش مصنوعی در ایران و مسیر پیش رو بیان کردند.

نیلی احمد آبادی، استاد دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه تهران در باب اهمیت شناخت وضع موجود هوش مصنوعی در کشور افزود که جهت هرگونه برنامه‌ریزی برای پیشرفت، شناخت وضع موجود ضروری است. خوشبختانه توجه جدی به هوش مصنوعی در کشور، از بالاترین لایه‌های حکمرانی تا سطح عموم مردم، به‌وضوح مشاهده می‌شود. تصمیم‌گیری‌ها در این خصوص باید مبتنی بر داده و با تدبیر درست صورت گیرد.

میرزایی، رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق ایران نیز گفت: هوش مصنوعی یک فناوری معمولی نیست، بلکه ابزاری است که گذار تمدنی بشر با آن شکل خواهد گرفت.

خلج، رئیس و استاد دانشکده مهندسی برق دانشگاه صنعتی شریف افزود که بازیگران متعددی در حوزه هوش مصنوعی دخیل هستند، اما تاکنون هم‌راستایی مؤثری در تصمیم‌سازی میان آنها شکل نگرفته است. با توجه به محدودیت منابع، ضروری است تا حوزه‌های مهم اولویت‌بندی شده و اقدامات هدفمندتر و اثربخش‌تری صورت گیرد.

در ادامه، کامران باقری، مدیر عامل شرکت هوش مصنوعی اسمایلینو، با توجه به اهمیت ارتباطات بین المللی کشور، افزود که انزوای کشور ما به‌ویژه در شرایط تحریمی شدید، می‌تواند باعث حذف ما از بازی‌های جهانی شود. موضوع هوش مصنوعی از فوریت بالایی برخوردار است که همکاری‌های گسترده بین المللی را طلب می‌کند.

در ادامه دوستی، عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه تهران خاطر نشان کرد که این گزارش با اختلاف نسبت به سایر گزارش‌های کنونی، کیفیت بالایی داشته و فرمت ارائه آن مناسب است. در جهت کاربردی شدن این گزارش، امکان تبدیل آن به یک داشبورد برخط وجود داشته که می‌تواند داده‌های به روز را در اختیار تصمیم‌گیران قرار دهد. 
وی در ادامه تصریح کرد که تزریق ناگهانی منابع به یک حوزه، می‌تواند رشد ناگهانی و مصنوعی ایجاد کند در صورتی که رشد ارگانیک و طبیعی است که مفید خواهد بود. 

گلزاده، مدیرعامل صنایع لوازم خانگی مادیران نیز گفت: به‌جای بررسی انتشار و توسعه دانش، باید به ظرفیت جذب دانش توجه بیشتری شود. برای تحقق این هدف، لازم است فعالیت‌های دانشگاهی و گزارش‌های این چنینی گسترش یابند و این موضوعات محدود به محافل دانشگاهی نمانده و در صنعت نیز ارائه و پیاده سازی شوند.

 قادری، استاد دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه تربیت مدرس نیز گفت: در برنامه‌ریزی و استراتژی، علاوه بر نگاه بلندمدت، باید برنامه‌های کوچک و کوتاه‌مدت نیز در نظر گرفته شوند. با توجه به این که یکی از بحران‌های جدی کشور فقدان تصمیم‌گیری به موقع است، وجود شاخص‌هایی با دوره‌های زمانی کوتاه‌مدت می‌تواند به این چالش کمک کند. 

مجید نجار اعرابی، استاد دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه تهران افزود: ضروری است که در اقتصاد دولتی ایران، علاوه بر شاخص‌های توسعه، به شاخص‌های عدم توسعه نیز توجه کنیم تا تصویر دقیق‌تری از وضعیت موجود برای تصمیم‌گیری فراهم شود.

در ادامه، صامتی، عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی کامپیوتر دانشگاه صنعتی شریف نیز ابراز امیدواری کرد که شاخص‌های این گزارش به‌صورت سالانه به‌روزرسانی شوند. یکی از نکات مهم در بحث نیروی انسانی و فارغ‌التحصیلان مرتبط با هوش مصنوعی، به کارگیری آنان است که می‌توان به‌جای تمرکز بر توسعه آموزش عالی، به شرایط به‌کارگیری متخصصان اولویت ویژه داده شود.

در ادامه جلایی پور، از اعضای معاونت راهبردی ریاست جمهوری اضافه کردند که مطلوب بود چنین گزارشی پیش از نهایی شدن اسناد سیاستی این حوزه به سیاست‌گذاران ارائه می‌شد. این فناوری می‌تواند در کاهش نابرابری آموزشی و بهبود وضعیت سلامت تأثیر چشمگیری داشته باشد. ایران نیاز به چندهزار شرکت دانش‌بنیان کوچک ندارد، بلکه به شرکت‌های بزرگ هوش مصنوعی نیاز است تا این حوزه تقویت شود.

وی همچنین پیشنهاد کرد ارائه این گزارش در مجامع سیاستی و فضای اندیشکده‌های کشور صورت گیرد.

 هرمزی نژاد، مدیر امور پژوهشی دانشگاه صنعتی شریف نیز با بیان این که بودجه دانشگاه‌ها برای حضور اساتید در کنفرانس‌های بین المللی ناچیز است و نیاز به بازنگری جدی دارد. با ذکر نمونه‌ای از به کارگیری فناوری هوش مصنوعی در یکی از کسب و کار‌های صنعت فولاد و افزایش بهره وری، خاطر نشان کرد که این فناوری تاثیر چشم گیر بر بهبود فرایند‌ها و سودآوری بنگاه‌ها دارد.

در پایان، مدنی زاده، رئیس و عضو هیئت علمی دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه شریف اضافه کرد که هوش مصنوعی با افزایش چشمگیر بهره‌وری، پنجره فرصتی کوتاه‌مدتی را برای کشور فراهم کرده تا تحولی اساسی در نظام حکمرانی ایجاد کند. این فناوری می‌تواند مبنای تصمیم‌گیری در نظامات حکمرانی را بر اساس شواهد علمی تغییر داده و به توانمندسازی حاکمیت و جامعه منجر شود. 

وی ابراز امیدواری کرد ه این نوع نشست‌های تخصصی ادامه‌دار بوده و خروجی آن بتواند به تصمیم‌گیری‌های حوزه هوش مصنوعی در کشور کمک کند.

 در این نشست استادان و صاحب نظران دیگری از جمله حمیدرضا ربیعی و مهدی خرازی، استادان دانشکده کامپیوتر دانشگاه صنعتی شریف، حمیدرضا سلطانعلی زاده، مدیر فنی شرکت هوش مصنوعی پارت، محمدهادی بکایی، رئیس مرکز نوآوری هوش مصنوعی پژوهشگاه فاوا، محمدرضا معبودیان، رئیس کمیسیون هوش مصنوعی نظام صنفی رایانه‌ای کشور، فائزه دولتی، دستیار ویژه معاون اول رئیس جمهور، مسعود اسدپور، استاد دانشکده برق و کامپیوتر دانشگاه تهران، روح الله هنرور، استاد صنعت دانشکده مدیریت و اقتصاد شریف، میرنظامی رئیس پژوهشکده سیاستگذاری شریف و سیدمهدی شریعت زاده عضو انجمن ملی هوش مصنوعی ایران حضور داشتند و نقطه نظرات ایشان مطرح شد.

گزارش شاخص هوش مصنوعی ۱۴۰۳ به زعم صاحب‌نظران، فرصتی ارزشمند برای بررسی وضعیت کنونی و ترسیم مسیر آینده توسعه هوش مصنوعی در ایران است که امید می‌رود زمینه‌ساز تصمیم‌گیری‌های مناسب برای مدیران و همچنین رهبران کسب‌وکار در عصر رقابت جهانی هوش مصنوعی باشد و فرصت‌های بیشتری را برای بهره‌مندی ایران از مزایای این فناوری راهبردی فراهم سازد.

علاقه‌مندان می‌توانند گزارش کامل شاخص هوش مصنوعی ۱۴۰۳ را از طریق سایت مرکز استراتژی و تحول هوش مصنوعی شریف به نشانی https://aistrategy.tsc.sharif.ir/ دریافت کنند.