سفالگری یک حرفه بسیار زیبا و قدیمیای میباشد که از دیرباز تا به امروز در میان شهرها و کشورهای مختلف وجود داشته است، اگر نگاهی به ظروف سفالین گذشته بیاندازید به راحتی میتوانید فرهنگ آن ملت را از نقاشیها و طرحهای ایجاد شده بر روی تک تک محصولات استخراج کنید، سفال در گیلان به علت فراهم بودن بستر مناسب تولید آن، مصارف فراوانی داشته و میتوان از آن به گمج و نخون (ظرف مخصوص طبخ غذا به همراه درب)، کوزه سفالی، نمکیار (ظرف مخصوص ساییدن مغز گردو و سبزی و انارترش و …)، گیلی تابه (ظرف مخصوص برشته کردن تخمه)، تنور نان پزی، ظروف نگه داری مواد، حلقههای سر چاه، گلدان و مجسمه و سفال بام، اشاره کرد.
گمج یکی از اصلیترین ظروف سفالی و محلی استان گیلان است که از آن در تهیه و طبخ انواع خورشت و غذاهای محلی استفاده میکنند.
اگرچه امروزه ظروف فلزی، چدنی و حتی سرامیکی با رنگهای مختلف جایگزین این ظرف قدیمی شده است، اما هنوز این ظروف سفالی در بین خانوادههای سنتی و روستایی استان گیلان از اهمیت و جایگاه بالایی برخوردار است.
عطیه روشنفکر زنی پر ذوق و هنرمند است که در روستای جیرده شفت کارگاه سفالگری دارد. وارد کارگاه که شدم در هر گوشهای از حیاط هنرش دیده میشد از مجسمههای سفالی گرفته تا گلدانهای مختلف و ظرف و تابههای سفالی که در کنار کوره منتظر بودند تا به بازی آتش و خاک بروند و آماده شوند تا این هنر به هر گوشهای از این شهر و جهان راهی شوند.
از سفال و سفالگری که سخن به میان میآید در ذهنها نقش کاسه و کوزه حک میشود و دستان هنرمندی به خاطرمان میآید که با خاک و آب رنگ هنر گرفته و پاهایش چرخ سفالگری را میچرخاند. شهرستان شهرضا در استان اصفهان با ۳۰ کارگاه فعال سفالگری یکی از مراکز تولید سفال در کشور است که ۷۰ درصد از خاک زمینهای آن برای ساخت سفال مناسب و به همین جهت در سال گذشته موفق شد عنوان «شهر ملی سفال» را به خود اختصاص دهد.
سفال این شهر سابقه ۷۰۰ ساله دارد که از دوران صفویه آغاز شده و تولید آن از خاک رس و خاک سفیدپخت (گل سنگ) انجام میشود. لعاب و رنگ آبی فیروزهای سفال شهرضا مختص به خود بوده و آن هم از جهت سبز ـ آبی بودن آن که به صورت طبیعی ساخته میشود و پس از ترکیب انگوپ بر روی کایولن موجود روی سفال، این رنگ خاص به وجود میآید که آن را از سفال همدان جدا و برجسته میکند.