به گزارش خبرنگار اقتصادي باشگاه خبرنگاران، آبشار فصلی دره گاهان در ضلع جنوب غربی شهر تفت و در قسمت ورودی از سمت استان فارس واقع شده است.
ارتفاعی بیش از 20 متر دارد که در فصل بهار تا اوایل تابستان از سرچشمه های شیرکوه آب از ییلاقات ده بالا و طزرجان به این سمت جاری است و در ارتفاع بالای 20 متر به صورت آبشار در می آید. وجود سنگ های مساعد برای صخره نوردی در کنار آبشار نیز مزید بر علت شده و منطقه را بیش از پیش مشهور ساخته است. در این منطقه طرح اکوتوریستی و تفرجگاهی اجرا شده است.
چشمه غربال بیز از مناظر کوهستانی جذاب مهریز است که در دامنه کوهی به همین نام قرار گرفته است. اطراف چشمه دارای پوشش گیاهی درمنه است. آب غربالبیز بصورت سرریز از مظهر چشمه ظهور میکند که حفره های چشمه در وسعت 40 متر مربع پراکنده شده است. همچنین مساحت تقربیی آبریز چشمه 10 کیلومتر مربع است.
آب چشمه غربالبیز از حفره های متعدد در دامنه کوه بیرون می آید. محل خروج آب بصورت حفره ای عمود بر سطح لایه است که از درز و شکاف های آهکی ناشی می شو
بیشترین میزان آب دهی چشمه غربالبیز 1270 لیتر در ثانیه است که در زمان بارندگی و عمدتاً در فصل بهار صورت می گیرد. از جمله ویژگی های آب چشمه غربالبیز این است که آب آن تغییر رنگ نمی دهد و کیفیت آن نیزتغییر نمی کند و با اینکه از شکاف کوه خارج می شود دارای ماهی نیز می باشد و راز این چشمه هنوز برای مردم ناگشوده مانده است.
منطقه حفاظت شده کالمند بهادران: کالمند منطقه ای است وسیع و دارای ارتفاعات متعدد با تپه ماهورهای پراکنده که زمین های آن بایر و پوشیده از گیاهان مناطق کویری است. کالمند زیستگاه وحوش و پرندگان متعددی است. همچنین دارای منابع متعددآب آبشخورهای طبیعی برای حیوانات وحشی منطقه می باشد. چشمه غربالبیز همچون نگینی فیروزه ای بر انگشتری کویر جا خوش کرده است و حواشی تاریخی این چشمه بر جذابیت آن افزوده است. غربالبیز چشمه ای تاریخی و بسیار کهن در اطراف مهریز است.
این چشمه به صورت یک فرورفتگی طبیعی است و هر ساله در اوایل بهار آبی گوارا و زلال از کوههای منطقه جاری می شود و در این فرو رفتگی می ریزد و به دریاچه ای طبیعی تبدیل می شود. در اطراف این چشمه آثاری به دست آمده که قدمت این منطقه را بیان می کند و از گذشته های دور و از دوران ساسانی حکایت دارد.
از جمله این آثار می توان به گودی هاون شکل در بالای چشمه که با دست کنده شده و سه برج مثلث شکل در کوه بالای چشمه با قدمت بیش از چهار هزار سال و قبرهایی که از آن ظروف سنگی و اشیاء و نشانه‌ هایی از عصر ناهید پرستی و هزاران یادگار بزرگ زمانهای بسیار دور بیرون آمده و حکایت از تاریخ کهن این ناحیه دارد.
چشمه غربالبیز از گذشته های دور دستخوش تغییرات بسیاری در محوطه خود شده است اما طی چند سال گذشته محوطه سازی زیبایی در اطراف آن شکل گرفته است.روزگاری این چشمه به قدری پر آب بود که در رود پایین دستی آن قایقها بر روی آب روان و اسباب تفرج مسافران و گردشگران به این منطقه شده بودند
یزدفردا "آتشکده زرتشتیان در خیابان آیت الله کاشانی واقع گردیده و شامل ساختمان و باغ زیبایی است که در قرن اخیر ساخته شده است. در این محل آتش مقدس که برای زرتشتیان محترم می باشد نگهداری و از آن مراقبت می شود. ساختمان اصلی در وسط حیاط قرار دارد و آنرا درختانی همیشه سبز احاطه کرده اند.
حوضی مدور و بزرگ در محور ورودی بنا به آن زیبایی خاصی بخشیده است. آتش در محفظه ای بلندتر از سطح زمین در اتاقی نسبتا وسیع و دور از تابش خورشید قرار گرفته و اتاقهایی برای مراسم نیایش پیرامون آن طراحی شده است. یزد با وجود داشتن آتشکده‌‏های فراوان، به عنوان منطقه گردشگری مذهبی برای زرتشتیان و افراد علاقمند به دین زرتشت محسوب می شود.
از معروف‌‏ترین بناهای زرتشتیان، آتشکده یزد است که گفته می‌‏شود قدمت آتش آن به هزار و 500 سال می‌‏رسد، گرچه قدمت عمارت آن زیاد نیست و به دوران پهلوی اول مربوط می‌‏شود.
این عمارت که در فهرست آثار معماری معاصر یزد قرار دارد، به همت زرتشتیان یزد و پارسیان هند، در سال 1313 خورشیدی، تحت نظارت و سرپرستی "ارباب جمشید امانت" بنا شده است.
ساختمان کنونی آتشکده یزد در آبان ماه ۱۳۱۳ با سرمایهٔ یک زرتشتی پارسی به نام «همابائی» بر قطعه زمینی که از سوی چندتن از زرتشتیان ایران ازجمله برادران امانت به یاد فوت پدرشان «اردشیر مهربان رستم» امانت وقف شد، ساخته شد. نقشهٔ این بنا را مهندسان پارسی کشیده‌اند و «ارباب جمشید امانت» سرپرستی و نظارت ساخت این بنا را بر عهده داشت. وی در خاطرات خود نوشته‌است که برای جلب توجه پارسیان هندوستان، پنج بار به آن دیار سفر کرده‌است. چهار بار با کشتی‌¬های بخار بر روی آب‌های خروشان اقیانوس هند و یک بار پیاده و با شتر در ریگزارهای بلوچستان ایران و پاکستان تا سرانجام انجمن پارسیان هند پرداخت هزینهٔ ساختمان آتش ورهرام یزد را پذیرفت. گفتنی است، ساختمان اصلی، بر محل بلندی قرار دارد و که آن را درختانی همیشه سبز احاطه کرده است و حوضی مدور و بزرگ در محور ورودی بنا به آن زیبایی خاصی بخشیده است.
آتش در آتشکده، در سطحی بلندتر از زمین و دور از تابش خورشید قرار گرفته و اتاق‌‏هایی نیز جهت مراسم نیایش، پیرامون آن طراحی شده است. در مورد قدمت تاریخی آتش این آتشکده گویند که نزدیک 1515 سال پیش، از آتشکده "ناهید پارس" به روستای "هفتادر" نزدیک عقدا منتقل و از آن جا به ترک آباد در اردکان نقل مکان شده و پس از 30 سال نگهداری در غار اشکفت یزدان، در سال 1325 خورشیدی به شهر یزد آورده شد و در خانه دستور بزرگ شهر، در محله دستوران جای داده شد و از آن جا به گهنبار خانه و محل کنونی این آتش، واقع در خیابان آیت الله کاشانی، کوچه آتشکاده انتقال یافت.یاد آوری می شود، و سرستون‌‏ها و ازاره‌‏های سنگی با نقوش برجسته زیبا، کار هنرمندان اصفهانی است که در اصفهان تراشیده شده و به یزد حمل شده است.
به نظر می‌‏رسد، معماری بنا تا حدودی از معماری آتشکده‌‏های پارسیان در هند تاثیر گرفته باشد. این آتشکده تمام زرتشتیان از سراسر دنیا را به خود جذب مى کند و در اینجا شخصى نیز وجود دارد که تمام چیزها را به زبان انگلیسى براى خارجیها توضیح مى دهد. در اینجا همچنین دو نقاشى وجود دارد که توسط یکى از زرتشتیان ایجاد شده است. از نظر معمارى شباهتهاى زیادى بین این آتشکده و آتشکده هاى زرتشتى هاى ایرانى وجود دارد.
مکانهاى زرتشتى دیگرى نیز مانند قلعه اسدان ( دژ شیرها ) در شمال یزد وجود دارد. پراهمیت ترین آتشکده، « چک چک » مى باشد که در 52 کیلومترى شمال یزد قرار دارد. ساختمان اصلی آتشکده بر ارتفاعی حدود ۲۱ متر از زمین و در میان حیاط بزرگی که درختان همیشه سرسبز سرو و کاج آن را پوشانده، قراردارد. نگاره فروهر و سرستون‌های سنگی آن زیبایی ویژه‌ای بدان بخشیده و روبروی این بنا حوض آبی قرار دارد. اینکه آتشکده‌ها کنار آب باشند از خصوصیت‌های آتشکده‌ها بوده است.
این هنرمندان سنگ‌ها را در اصفهان تراشیده و سپس تا یزد برده‌اند. نگار کاشی‌های فروهر بر بالای سردر ورودی، کار هنرمندان کاشی‌کار یزدی است و معماری کل این بنا ار معماری آتشکده‌های پارسیان تاثیر پذیرفته‌است. چگونگی ورود به آتشکده برای زرتشتیان و غیرزرتشتیان ورود به این نیایشگاه همیشه برای نیایش‌کنندگان با آدابی همراه بوده‌است. از جمله پاکیزگی زنان و مردان. مردان باید برای ورود با کلاه سفید و زنان با روسری سفید و لباس رنگ روشن و بدون کفش وارد شوند. آتش مقدس درون مجمر بزرگی از جنس برنز است و شخصی به نام «هیربد» مسول روشن نگه‌داشتن آن است. بازدیدکنندگان این آتشکده می‌توانند این آتش همیشه فروزان را از پشت دیوار شیشه‌ای ببینند.
تاریخچه ساخت آتشکده آتش آتشکده یزد آتشی که درون این آتشکده می‌¬سوزد بیش از ۱۵۰۰ سال است که روشن مانده‌است. این آتش فروزه‌ای است از آتش آتشکده کاریان در لارستان که به عقدای یزد آورده شد و نزدیک به ۷۰۰ سال در آنجا روشن نگه داشته شد و سپس در سال ۵۲۲ از عقدا به اردکان برده شد و نزدیک به ۳۰۰ سال نیز در اردکان یزد بود و در سال ۸۵۲ از اردکان به این شهر برده شد.
نخست در محله‌ای به نام «خلف خان علی» در خانهٔ یکی از موبدان بزرگ به نام «موبد تیرانداز آذرگشسب» نگهداری می‌شد و در سال ۱۳۱۳ پس از ساخته شدن این آتشکده به درون آن برده شد. ثبت ملی آتشکده یزد این آتشکده ۸ سال پیش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. مهمترین آتشکده زرتشتیان، این آتشکده مى باشد که همه روزه صبح و عصر به استثناى تعطیلات رسمى براى بازدید عموم آزاد است. بازدید این آتشکده رایگان است.
باغ دولت آباد در یزد در اواخر دوره افشاریه و درسال ۱۱۶۰ ه.ق توسط محمد تقی خان معروف به (خان بزرگ) که وی سرسلسله خاندان خوانین یزد بود احداث گردید. مرحوم محمدتقی خان ابتدا قناتی به طول ۶۵ کیلومتررا احداث نمود و آب را از مهریز به یزد و محل کنونی باغ دولت آباد رساند و سپس مجموعه حکومتی (دارالحکومه) خو د را بنا کرد.
این باغ با مساحتی درحدود ۷۰/۰۰۰ مترمربع شامل ساختمان ها، حوض ها و آبنماهای بسیاری بوده که در فضای بین آنها باغهای با درختان انار و انگور و… باگل های فراوانی زینت بخش محیطبوده اند.این باغ به دو قسمت کلی اندرونی و بیرونی (جلوخان) تقسیم می شود. باغ دولت آباد در یزد در اواخر دوره افشاریه و درسال ۱۱۶۰ ه.ق توسط محمد تقی خان معروف به (خان بزرگ) که وی سرسلسله خاندان خوانین یزد بود احداث گردید.
مرحوم محمدتقی خان ابتدا قناتی به طول ۶۵ کیلومتررا احداث نمود و آب را از مهریز به یزد و محل کنونی باغ دولت آباد رساند و سپس مجموعه حکومتی (دارالحکومه) خو د را بنا کرد.این باغ با مساحتی درحدود ۷۰/۰۰۰ مترمربع شامل ساختمان ها، حوض ها و آبنماهای بسیاری بوده که در فضای بین آنها باغهای با درختان انار و انگور و… باگل های فراوانی زینت بخش محیط بوده اند. سازنده باغ دولت آباد در وقفنامه اش نوشته است خدا لعنت کند آن کسی را که قبل از بیرون آمدن آب از این باغ، حتی به اندازه سیراب کردن گنجشکی از آن استفاده کند.
محصول اینجا وقف بارگاه مولا در نجف است. متاسفانه بعدها قنات را از بالا بستند و نگذاشتند به شهر بیاید و برای تامین آب باغ، از چاه آب می کشیدند و حوضهایش را پر می مسجد جامع یزد یکی از با ارزشترین میراث های تاریخی هنری و گنجینه ای از معماری اسلامی موجود در شهر یزد است. بانی ساختمان اصلی مسجد را علاءالدوله گرشاسب آل بویه در قرن ششم هجری قمری می دانند، ولی مسجد کنونی مربوط به آل مظفر و تیموریان قرن هشتم و نهم هجری است.
مسجد جامع یزد یکی از با ارزشترین میراث های تاریخی هنری و گنجینه ای از معماری اسلامی موجود در شهر یزد است. بانی ساختمان اصلی مسجد را علاءالدوله گرشاسب آل بویه در قرن ششم هجری قمری می دانند، ولی مسجد کنونی مربوط به آل مظفر و تیموریان قرن هشتم و نهم هجری است.
از امتیازات هنری و معماری این مسجد می توان قدرت و استواری کاشیکاری های نفیس و جالب، سردر بلند، دو کتیبه نفیس یکی به خط کوفی و دیگری به خط ثلث بر روی کاشی لاجوردی معرق در کنار سردر باشکوه، دو مناره زیبا و تزئینات کاشی کاری شده دیوارهای داخلی شبستان و زیر گنبد و خارج گنبد را نام برد. ارتفاع مناره های آن حدود 48 متر و ارتفاع سر در آن در حدود 24 متر می باشد./س