به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران مشهد ، مهناز فهمیده، مدیر مؤسسه چشم انداز، صبح امروز 18 مهرماه در پانزدهمین نشست توانمندسازی همیاران کانون های فراغت مشهد که با موضوع «چشم انداز نویسی» و با حضور دبیران مناطق کانون های فراغت مشهد و کارشناسان دبیرخانه کانون های فراغت در فرهنگسرای غدیر برگزار شد، به بیان جزئیاتی پیرامون علم نوپای آینده پژوهی اشاره و ابراز کرد: آینده پژوهی مانند سایر علوم، یک علم دانشگاهی و برخوردار از بنیاد و اصولی علمی و دارای سابقه ای 70 ساله در دنیا و 15 ساله در کشورمان است.

وی با بیان اینکه مقطع کارشناسی این علم از پنج سال و مقطع دکتری آن از دو سال قبل در ایران دانشجو می پذیرد، گفت: آینده پژوهی شامل 18 روش است که 16 روش آن نیاز به تخصص و فعالیت کارشناسی دارد و در این میان دو روش چشم انداز و آینده نگاری را می توان بدون نیاز به داشتن تخصص در زندگی فردی و سازمانی مورد استفاده قرار داد.

مسئول نمایندگی انتشارات آینده پژوهی وزارت دفاع در خراسان رضوی از سابقه علم آینده پژوهی سخن گفت و افزود: کشور فرانسه که پس از جنگ جهانی دوم تا مرز نابودی پیش رفته بود و کشور آمریکا که جنگ تأثیر مستقیمی بر روی آن ایجاد نکرده بود از بنیان گذاران این علم محسوب می شوند که به صورت جداگانه به بررسی آن می پرداختند؛ در این میان فرانسه برای فرار از نابودی و مطرح شدن در دنیا و آمریکا برای استفاده از ضربه هایی که سایر کشورها به واسطه جنگ متحمل شده بودند به این علم روی آوردند.

فهمیده با بیان اینکه دانشگاهی آمریکایی آینده پژوهی را به صورت آکادمیک و علم به دنیا ارائه کرد، گفت: در حدود دو دهه قبل این علم وارد ژاپن شد و آن ها با بومی کردن آینده پژوهی آن را به آینده نگاری تبدیل کردند.

مدیر مؤسسه چشم انداز با اشاره به حضور انسان در عصر های کشاورزی، صنعتی، اطلاعاتی و فرهنگی، گفت: در عصر کشاورزی تغییری صورت نمی گرفت و زندگی ایستا بود، در عصر صنعتی با اختراع ماشین بخار تغییرات شکل گرفتند، سرعت این تغییرات در عصر اطلاعات و دانایی افزایش یافت به صورتی که بین والدین و فرزندان شکاف نسل ها به وضوح قابل مشاهده بود و در عصر فرهنگی این تغییرات شدت بسیار زیادی به خود گرفت.

وی با بیان اینکه چشم انداز به معنای تصویری مطلوب از آینده است، تصریح کرد: در این تعریف مطلوب به معنای بهتر شدن وضعیت کنونی نیست بلکه به این معناست که وضعیت در آینده متفاوت از وضعیت حال باشد؛ همچنین آینده به معنای زمانی است که امروز آن را با اراده، اختیار و تصمیم می سازیم.

مدیر مؤسسه چشم انداز در ادامه به تشریح تفاوت میان هدف گذاری و تعیین چشم انداز پرداخت و بیان کرد: در تعیین هدف این وضعیت و شرایط موجود است که آیندۀ ما را می سازد و ما صرفاً بر اساس آن به برنامه ریزی و نه ایجاد و خلق امکانی جدید، می پردازیم چرا که اهداف بر اساس توجه به وضعیت موجود تعیین می شوند.

فهمیده با تأکید بر اینکه وضعیت موجود آینده ای را پیش روی ما می گذارد، ادامه داد: شرایط موجود در عصر حاضر دائماً در حال تغییر است از این رو برنامه های ما و به تبع هدف های ما هم باید مدام به دنبال آن تغییر کنند و طبیعی است که در این شرایط نمی توان به موفقیت رسید.

وی به تفاوت میان این عصر ها اشاره و خاطرنشان کرد: در عصر صنعتی انسان برای تعیین آینده خود از برنامه ریزی و در عصر اطلاعات و دانایی علاوه بر برنامه ریزی از تعیین هدف استفاده می کردند اما امروز که انسان به دلیل شتابان بودند سرعت تغییرات با آینده هایی متفاوت روبرو است باید آینده ای مطلوب را از این میان انتخاب کند که برای این کار به دانش چشم انداز نویسی نیاز دارد.

مدیر مؤسسه چشم انداز تصریح کرد: در چشم انداز نویسی و تعیین آینده ای مطلوب، اهداف می توانند تغییر کنند و برنامه ها از انعطاف بیشتری برخوردار باشند؛ همچنین پس از تعیین چشم انداز بسیاری از اهدافی که در گذشته با توجه به وضعیت موجود تدوین شده بودند حذف خواهند شد.

فهمیده ابراز کرد: در تعیین هدف ما قدم به قدم از زمان حال به سمت آینده حرکت می کنیم که این حرکت به اما و اگرها وابسته است اما در چشم انداز نویسی ما آینده ای مطلوب را در نظر گرفته و به عقب بر می گردیم تا ببینیم برای رسیدن به این آینده مطلوب، امروز چه «باید ها»، فعالیت ها و تغییراتی را باید به وجود بیاوریم.

وی از ضرورت استفاده از خلاقیت و سناریو نویسی در فرایند چشم انداز نویسی سخن گفت و تأکید کرد: پس از تدوین چشم انداز، شما نباید با رسیدن به بن بست ها آیندۀ مطلوب خود را تغییر دهید بلکه باید شرایط را به سمت رسیدن به وضعیت مطلوب تغییر دهید و به عبارتی آن را به بازی بگیرید.

مدیر مؤسسه چشم انداز با بیان اینکه چشم انداز دارای چهار مؤلفۀ ثابت و متغیر است، گفت: مأموریت یا همان فلسفه وجودی و ارزش ها دو مؤلفه ثابت و اهداف و تصویرسازی دو مؤلفۀ متغیر چشم انداز نویسی هستند.

فهمیده با بیان اینکه مأموریت و ارزش ها را باید از درون خود کشف کنیم، ابراز کرد: با استفاده از مأموریت و ارزش ها به خودشناسی می رسیم، سپس با استفاده از عوامل بیرونی شامل محیط شناسی و زمان (عصر) شناسی می توانیم آینده مطلوب یا چشم انداز خود را بسازیم که در این بین فرایند خودسازی به وجود می آید./س