جعفر مهراد رئیس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری و سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) در گفتگو با خبرنگار دانشگاهی باشگاه خبرنگاران درباره رتبه بندی لایدن، گفت: رتبه بندی لایدن در سال 2014 میلادی، 750 دانشگاه در سطح جهان را که بیشترین تعداد انتشارات در مجلات علمی بین المللی را که توسط پایگاه وب آو ساینس نمایه می‌شوند پوشش داده و این دانشگاه‌ها در 49 کشور قرار گرفته‌اند. 

 

وی درباره کشورهایی که به تازگی وارد این رتبه بندی شده اند، افزود: در مقایسه با سال گذشته، کشورهای استونی، مجارستان، لبنان، اسلواکی و تونس در سال 2014 جدیدا به فهرست کشورهای حاضر در این رتبه بندی اضافه شده اند. همچنین آمریکا با 166 دانشگاه در این رتبه بندی، بیشترین تعداد دانشگاهها را داراست؛ علاوه بر این، چین با 83 دانشگاه جایگاه دوم را کسب کرده و 288 کشور اروپایی در این رتبه بندی حاضر شده‌اند. 

 

مهراد در همین رابطه به ارائه آماری از حضور کشورهای نوظهور علمی پرداخت و اظهار داشت: هر کدام از کشورهای برزیل، هند و ایران – که معمولا به عنوان کشورهای نوظهور در عرصه علم و دانش شناخته شده اند- حدودا 15 دانشگاه در این رتبه بندی قرار دارند اما از روسیه تنها یک دانشگاه در رتبه بندی سال 2014 شرکت کرده است. 

وی در ادامه درباره شیوه متفاوت رتبه‌بندی لایدن به برخی موارد اشاره کرد وافزود: رتبه بندی لایدن متفاوت از دیگر رتبه بندی‌های دانشگاهی است، به این دیل که لایدن منحصراً بر اندازه گیری تاثیر استنادی و همکاری‌های علمی تمرکز کرده است. 

 

مهراد با بیان اینکه رتبه بندی لایدن دارای روش شناسی کتابسنجی بسیار پیشرفته ای نسبت به دیگر رتبه بندیهاست، اظهار داشت: به عنوان مثال، انتشاراتی را که خارج از ادبیات علمی بین المللی (انتشاراتی را که در مجلات غیر انگلیسی زبان و یا در مجلات معروف چاپ می شوند) هستند، به دلیل تحریف در آمارهای استنادی حذف کرده است ،چنانچه رتبه بندی لایدن به دقت، تفاوتهای موجود بین رشته‌های علمی را که در شیوه‌های استنادی و همکاری وجود دارد، تصحیح می کند. سایر رتبه بندیها چنین اصلاحاتی را انجام نمی‌دهند و اگر هم انجام دهند روش آنها از دقت کمتری برخوردار است. علاوه بر ارائه آمار، نظام رتبه بندی لایدن اطلاعاتی را در هفت رشته گسترده منتشر می‌ کند، که این رشته‌ها از نظر الگوریتمی، به یک روش منحصر به فرد از پایین به بالا و مبتنی بر روابط میلیون ها استناد بین انتشارات موجود در پایگاه وب آو ساینس تعریف شده اند. 

 

وی تصریح کرد: در مقایسه با سایر رتبه بندی‌های جهانی، تعداد بیشتری از دانشگاههای آمریکا جزء دانشگاههای برتر در نظام رتبه بندی لایدن قرار دارند که علت آن تمرکز دقیق بر تأثیر استناد در نظام رتبه بندی لایدن اعلام می‌شود، البته هر دو نظام رتبه بندی تایمز و شانگهای جنبه‌های دیگری از عملکرد دانشگاه ها را در یک شاخص مرکب، مانند آموزش و جذب منابع مالی خارجی ترکیب می‌کند. با وجود اینکه دانشگاههای آمریکا در این رتبه بندی جایگاه ویژه ای در اختیار دارند، تنوع دانشگاههای سایر کشورها نیز قابل توجه است، چنانچه در رتبه بندی بر اساس شهرت که از طریق یک نظرسنجی توسط  نظام رتبه بندی تایمز منتشر می شود، دانشگاههای بریتانیا حائز رتبه بالایی هستند. 

مهراد در تشریح و مقایسه عملکرد لایدن و سایر رتبه بندی، افزود: در رتبه بندی شانگهای، بزرگ بودن و قدمت بیشتر دانشگاه در مقایسه با کوچک بودن و تازه تاسیس بودن آن مزیت محسوب می‌شود. تمرکز بیشتر بر روی ضریب تاثیر تحقیقات جاری در رتبه بندی لایدن، باعث شده که در این رتبه بندی به عملکرد دانشگاه ها توجه کمتری معمول شود ،چنانچه با وجود روش های پیشرفته در رتبه بندی لایدن، تفسیری دقیق از این رتبه بندی ضروری به نظر می رسد. به عنوان مثال، دانشگاه راکفلر که دارای بالاترین درصد از انتشارات علمی است، ذکر تعداد مطلق استنادها در انتشارات علمی موجب شده این دانشگاه نقش کوچکی در این رتبه بندی پیدا کند و در جایگاه 300 دانشگاه های برتر و طراز اول جهان قرار گیرد. 

 

مهراد درباره دانشگاه هاروارد و بحث استناد‌های این دانشگاه اظهار داشت: دانشگاه هاروارد از نظر استناد به صورت مطلق و دو برابر دانشگاه استنفورد، دارای بیشترین استناد است اما در جایگاه دوم نشست. 

وی در ادامه، افزود: همانند سایر رتبه بندیها، رتبه بندی لایدن نیز از گزینه‌های روش شناسی متنوعی بهره می‌برد، توسعه‌هایی که در روش شناسی رتبه بندی لایدن در سال 2014 میلادی اعمال شده باعث کاهش رتبه دانشگاههای چین شده است ،چنانچه در نهایت، این موضوع قابل تأمل است که الزاماً ضریب استناد با ضریب علمی واقعی مطابقت ندارد. به عنوان مثال، ضریب تاثیر برخی از دانشگاهها تحت تاثیر ارجاعاتی مکرر و نابجای برخی از پژوهشگران قرار گرفته است. 

انتهای پیام/