به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران،15 آبان 1389 آیین واگذاری عمارت تاریخی مسعودیه در تهران، خانه‌ی عامری‌ها در کاشان و کاروانسرای وکیل در کرمان به بخش خصوصی برگزار شد. در آن مراسم اعلام شد که «براساس ماده‌ی 21 آیین‌نامه‌ی معاملات صندوق احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی، شرکت «عظام» با پیشنهاد‌های قیمت اعلام‌شده و با تأکید بر پیشنهاد کمیته‌ی فنی بازرگانی به‌گونه‌ای که حداکثر دوران مرمت سه سال و دوره‌ی بازگشت سرمایه و استهلاک هفت سال بعد از پایان مرمت باشد، برنده‌ی مزایده‌ی هر سه بنا است.»

فراموش کرده‌ام!

از سوی دیگر، در زمان معرفی برنده‌ی این مزایده اعلام شد: «حضور سرمایه‌گذار در عمارت مسعودیه، کاروانسرای وکیل و خانه‌ی عامری‌ها با 11میلیارد تومان اعتبار برای بهره‌برداری از فضا آغاز شده است.» اما حالا مسوول پروژه‌ی مرمت این عمارت، فراموش کرده هزینه‌ای که برای مرمت این بنا برآورد شده چقدر بوده است.

اکبر تقی‌زاده که در نشست خبری مرمت سرای عامری‌ها در کاشان سخن می‌گفت، در پاسخ به برخی پرسش‌های خبرنگاران مانند مدت زمان واگذاری بنا نیز فقط گفت که این موارد را فراموش کرده است.

او درباره‌ی مدت زمان واگذاری خانه‌ی قاجاری عامری‌ها به بخش خصوصی نیز اظهار کرد: در قراردادی که سال 1389 با صندوق حفظ و احیا امضا شد، سه زمان متفاوت برای روند کار در نظر گرفته شد؛ یک مدت زمان سه ساله برای مرمت، یک مدت زمان هفت ساله برای بهره‌برداری بدون پرداخت اجاره که با توجه به سرمایه‌گذاری که برای مرمت خانه انجام شده، پولی از بهره‌برداری در آن مدت پرداخت نمی‌شود و مدت زمان بعدی، دوره‌ای است که در بنا حضور داریم و باید اجاره بپردازیم.

وی در پاسخ به پرسش خبرنگاران مبنی بر این‌که در زمان برگزاری مزایده اعلام شد «سه پروژه‌ی واگذارشده به شرکت عظام به مدت 10 سال در اختیار آن‌ها قرار دارد، در حالی که اکنون مطرح می‌شود مدت زمان واگذاری 59 ساله است» گفت: مدت زمان دقیق واگذاری را فراموش کرده‌ام، اما در قرارداد تا 10 سال را به‌خاطر دارم.

او همچنین پاسخ مشخصی به این ابهام نداد که 10 سال نخست جزو 59 سال است یا علاوه بر آن، ولی اظهار کرد: تا 59 سال بعد، با توجه به نظر کارشناسان رسمی دادگستری که هر سه سال یک‌بار نظر خود را برای اجاره‌بها اعلام می‌کنند، مکلفیم به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اجاره‌بها پرداخت کنیم.

تقی‌زاده در ادامه تأکید کرد: قطعا سرمایه‌ای که در طول سه سال نخست برای مرمت این بنا تخصیص یافته است، در طول هفت سال بعدی که بدون پرداخت اجاره‌بها می‌توانیم از آن استفاده کنیم، به این شرکت خصوصی بازگردانده نمی‌شود، ما به این فکر می‌کنیم که چقدر می‌توانیم به مردم و دولت کمک کنیم.

وی همچنین به پرسش خبرنگار ایسنا درباره‌ی فرهنگ‌سازی برای مردم کاشان برای آمدن گردشگران به کاشان و این خانه، پاسخ مشخصی نداد و فقط درباره‌ی اعتباری که تا کنون برای مرمت این خانه هزینه شده و برآورد هزینه‌ی پایان سه فاز مرمت این خانه، گفت: من را با عدد و رقم برای مرمت خانه عامری‌ها مقایسه نکنید. آن‌ها را فراموش کرده‌ام. قرار است هفت سال اینجا اجاره ندهیم، پس از هفت سال هر سه سال یک‌بار با نظر کارشناس رسمی دادگستری اجاره‌بها پرداخت می‌کنیم. حال 59 سال یا 109 سال، تفاوتی ندارد؛ اما مدت زمان دقیق قرارداد و برآورد هزینه برای خانه را فراموش کرده‌ام.

تولد طرح پردیسان

مدیر مرمت پروژه‌ی خانه‌ی «عامری‌ها» احیای این سرا را کاری بسیار نادر ارزیابی و اظهار کرد: قبل از انقلاب کمتر از تعداد انگشتان یک دست کار اجرایی مانند این پروژه داشتیم. پس از انقلاب نیز مسائل مربوط به انقلاب و جنگ، این فرصت را آن‌طور که باید فراهم نکرد. تا اوایل دهه‌ی 70 که با پدیده‌ی عجیب و غریبی به نام «تخریب خانه‌های تاریخی در حد وسیع» مواجه شدیم؛ فرماندار، استاندار، شهردار، دولت و ملت همه دست به دست هم داده بودیم تا آنچه باقی مانده بود، تخریب شود. هرچند مسوولان میراث فرهنگی در آن زمان طرحی برای نشان دادن ارزش‌های اقتصادی بناهای تاریخی به مردم داشتند.

تقی‌زاده یادآوری کرد: این ایده در سال 1378 یعنی زمانی‌ که تبصره‌ی 36 قانون بودجه به تصویب رسید، مطرح شد. در آن زمان با برنامه‌ریزی طرح «پردیسان»، کار تبدیل بخشی از بناهای تاریخی به مجموعه‌های اقامتی پذیرایی را آغاز کردیم که خانه‌ی عامری‌ها نیز جزو این مجموعه‌ها بود.

او توضیح داد: در آن طرح، پنج محور خطوط «شرق به غرب» از سرخس و بادگیران تا قصرشیرین، «شمال به جنوب» از ماکو به تهران، کاشان و شیراز و در نهایت بوشهر، «کناره‌ی خلیج‌ فارس»، «خطی در کنار دریای مازندران» و «کویر ورامین تا کاروانسرای مرنجاب» در آران و بیدگل را به یکدیگر متصل می‌کرد، که با تعطیلی این طرح که به‌دنبال ایجاد صندوق حفظ و احیا انجام شد، مزایده‌ای در سال 1389 برای واگذاری چند بنای تاریخی به برنده‌ی مزایده برگزار شد که به‌دنبال آن، شرکت عظام مرمت سه بنای تاریخی کاروانسرای وکیل در کرمان، خانه‌ی عامری‌ها در کاشان و عمارت مسعودیه در تهران را برعهده گرفت تا با مرمت آن‌ها برای مدتی از این آثار تاریخی بهره‌برداری کند.

مسوول پروژه‌ی مرمت خانه‌ی عامری‌ها همچنین گفت: قبل از آغاز مرمت این خانه، با یک بنای کاملا رهاشده و نیمه‌مخروبه مواجه بودیم، چون طرح پردیسان از سال 1374 مرمت در خانه‌ی «عامری‌ها» را آغاز کرد و تا سال 1385 آن را پیش برد؛ اما با تعطیل شدن این طرح، مرمت خانه نیز تعطیل شد تا این‌که با برگزاری مزایده و گرفتن امتیاز مزایده، پروژه‌ی مرمت بنا دوباره از سال 90 آغاز شد. به‌دلیل این تعویق، متأسفانه در زمان آغاز دوباره‌ی مرمت، زمان و پول زیادی هزینه شد، تا بتوانیم قدری از وضعیت نابسامان آنجا را سامان دهیم.

دادن کاربری فرهنگی به خانه‌ی عامری‌ها

تقی‌زاده با تأکید بر این‌که این مجموعه جزو فاخرترین بناهای کاشان و کشور است، افزود: با توجه به مسوولیتی که داریم، پروژه‌های زیادی را مطالعه کرده‌ایم و می‌شناسیم. بخش خصوصی با آغاز کار در این پروژه، خردمندی خود را نشان داد، چون قطعا قصد ندارد ارزش‌های تاریخی را فدای موارد دیگر کند.

وی در ادامه گفت: از زمان آغاز مرمت، همه تلاش‌مان این بود که از بومی‌های کاشان بهره‌ی مناسب را بگیریم. در مراحلی مانند تولید پارچه، گروهی از پارچه‌بافان بی‌کار کاشانی را دعوت به کار کردیم تا از آن‌ها استفاده و برای مردم شهر اشتغال ایجاد شود. برای کل پروژه نیز همه‌ی اندیشه و فکرمان ایده‌های محلی است.

او با اشاره به دادن کاربری‌های متفاوت فرهنگی در بخش‌های مختلف «سرای عامری‌ها» اظهار کرد: قصد داریم شهر کتاب، کافه‌تریا، مکانی برای شاهنامه‌خوانی، مثنوی‌خوانی و زدن سازهای سنتی و فروش محصولات فرهنگی ایجاد کنیم. همچنین منوی غذاهای این خانه یک منوی کاملا کاشانی بومی است، حتا از غذاهای ایرانی در شهرهای دیگر استفاده نمی‌کنیم. باید همه‌چیز در سرای عامری‌ها، بوی کاشان را بدهد.

وی در ادامه با اشاره به این‌که هنگام مرمت خانه روزانه 60 تا 65 نفر در این سرا مشغول به کار بودند، گفت: با پایان یافتن مرمت از حضور مستقیم 60 نفر کارگر و کارمند کاشانی در خانه عامری‌ها استفاده می‌کنیم. هرچند در سال 1372 که در با طرح پردیسان قصد مرمت این خانه را داشتیم، بخش‌های مختلف آن استفاده‌های گوناگونی مانند مصالح‌فروشی یا فروش ماشین‌های اسقاطی داشت.

تقی‌زاده در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به خبرهایی که در چند هفته‌ی پیش دربار‌ه‌ی ساخته شدن سونا و جکوزی در خانه‌ی تاریخی عامری‌ها منتشر شده بود، اظهار کرد: اگر در این خانه «جکوزی» یا «سونا» بگذاریم، یعنی نادان و نابخردیم. مگر تاریخ گذشته‌مان چه چیزی کم دارد که بخواهیم آن را با چنین کاری پر کنیم.

وی با بیان این‌که قصد و نیت سرمایه‌گذاران شرکت‌های بزرگ سرمایه‌گذاری در کل دنیا، در حوزه‌ی فرهنگ برگشت سود مستقیم از آن سرمایه‌گذاری نیست، اظهار کرد: قصد و نیت ما برای سرمایه‌گذاری در این پروژه‌ها نیز حضور در حوزه‌ی فرهنگ است. این شرکت خصوصی از قرن‌ها پیش در زمینه نسخه‌های خطی پیشگام بوده است. با توجه به نوع هزینه‌ای که اختصاص پیدا می‌کند، ما به عدد سرمایه‌ای که خرج می‌کنیم، حتا در طول سال‌ها نمی‌رسیم، اما شرکت عظام می‌تواند بگوید یک کار فرهنگی بزرگ انجام داده است.

او در ادامه‌ی صحبت‌هایش با اشاره به قراردادی که با صندوق حفظ و احیا در سال 1389 بسته است، گفت: در آن قرارداد اعلام کردیم مسعودیه را به هتل تبدیل می‌کنیم، اما اکنون به اینجا رسیده‌ایم که این مکان هتل نمی‌شود. نخست همه‌ی اعضای صندوق نسبت به تصمیم کنونی ما شک کردند، چون می‌خواهیم از چیزی که بسیار سودآور است، بگذریم و می‌خواهیم آن را به مرکز رویدادهای فرهنگی کشور تبدیل کنیم، اما اکنون به آن نتیجه رسیده‌ایم که «عمارت مسعودیه» نمی‌تواند به هتل تبدیل شود.

برپایی مرکز حراجی در عمارت مسعودیه

وی توضیح داد: در حال حاضر یکی از مهم‌ترین اهداف‌مان را برای تبدیل عمارت مسعودیه به مرکز فرهنگی، آوردن مرکز حراج آثار تاریخی به این عمارت تعریف کرده‌ایم. تا چند سال پیش، هنرمندان بازار مناسبی برای عرضه‌ی کالاهای خود نداشتند، حالا قصد داریم «مسعودیه» را به فضایی تبدیل کنیم تا هنرمندان بتوانند از آن استفاده کنند. باید فضای حراجی‌ها و فروش آثار تاریخی در یک بنای تاریخی باشد.

او در پاسخ به پرسشی درباره‌ی نفیس ملی بودن بناهایی که در اختیار شرکت عظام برای بهره‌برداری قرار گرفته است، گفت: بخش زیادی از کار انجام‌شده توسط ما با سنت برگرفته از تاریخ در حال انجام است. هرچند در زمان برگزاری مزایده، اعلام شد این سه اثر نفیس ملی نیستند، به همین دلیل در مزایده قرار گرفتند. یک وجه این اقدام کمک به اهل فرهنگ است تا بازار داشته باشند. غالب اهل هنر در کشور از گرسنگی و بی‌نانی می‌میرند. اگر اکنون برای آن‌ها یک بازار فراهم شود، استقبال می‌کنیم.