به گزارش خبرنگار پارلمانی باشگاه خبرنگاران؛ انتخابات الکترونیکی (E-voting) سیستم انتخاباتی است که به رای دهنده این امکان را می‌دهد تا با بالاترین ضریب امنیتی و حفاظتی، رای خود را به صورت الکترونیکی ارائه کند.

در انتخابات الکترونیکی مراحل رای دادن، شمارش و اعلام آراء به صورت کاملاً مکانیزه الکترونیکی و با کمک کامپیوتر انجام می‌شود.

برگزاری انتخابات الکترونیکی در کشورهای پیشرفته دنیا از آن جهت مورد توجه قرار گرفته است که اتلاف وقت زیاد از عوامل اصلی کاهش مشارکت مردم در تعیین سرنوشتشان است، لذا دولتمردان خواسته‌اند از این طریق با استفاده از فضاهای مجازی و رایانه‌ای و صرف حداقل وقت در انتخابات، مانع از کاهش سرسام‌آور مشارکت مردم در انتخابات شوند.

رای‌گیری الکترونیکی یکی از روش‌های نوین و رو به رشد و در حال گسترش برای جمع آوری آرا در هر انتخاباتی است که با گسترش فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی به صورت الکترونیکی برای اخذ رای و شمارش آرا به کار می‌رود.

رای‌گیری الکترونیکی از طریق روش‌های مختلفی همچون رای گیری از طریق کیوسک‌های مخابرات، اینترنت، تلفن، کارت‌های پانچ و اسکن نوری انجام می‌شود.

از جمله نکاتی که در پیاده‌سازی سیستم‌های رای‌گیری الکترونیکی باید به آن توجه کرد کار آمد بودن سیستم‌های سخت‌افزاری رای‌گیری الکترونیکی، محفوظ ماندن رای هر شهروند و مشخص نشدن هویت شخص رای دهنده است.

همچنین از جمله مزایای رای‌گیری الکترونیکی نیز کاهش هزینه‌ها، بالا رفتن درصد مشارکت شهروندان، صرفه‌جویی در وقت، برگزاری آسان انتخابات و شمارش سریع آرا و اعلام نتایج فوری آن، امکان نمایش تعرفه‌های انتخاباتی به زبان‌های مختلف است.

با توجه به اینکه مهمترین دغدغه برگزارکنندگان یک انتخابات الکترونیک، تامین سلامت و امنیت آراء است، استفاده از کد امنیتی برای هر رای‌گیری در هر بار رای دادن، ارسال کد امنیتی از طریق سیستم مخابرات (غیر اینترنتی) به عنوان یک سیستم جداگانه که هیچ‌گونه وابستگی، ذخیره اطلاعات در پایگاه داده به‌صورت رمزگذاری شده، نگهداری کلیه عملیات انجام شده در انتخابات شامل زمان عملیات، نام کاربری، نوع عملیات، کاربر و ... در پایگاه داده به منظور دسترسی در صورت نیاز، پشتیبان‌گیری مستمر از اطلاعات پایگاه در زمان برگزاری انتخابات و در مکان فیزیکی مجزا(سرورهای جداگانه) با توجه به اهمیت رعایت اصل عدم افشای محتوای آراء کاربران، ترتیبی اتخاذ شده است که اطلاعات مذکور تنها با تایید مدیر سیستم و توسط مدیر دوره‌های انتخاباتی امکان پذیر باشد؛ باید به عنوان رئوس تدابیر اندیشیده شده برای این مهم ارائه شود.

اما باید در نظرم بگیرم که اجرای انتخابات الکترونیک معایبی نیز دارد که می‌توان به قابل اعتماد نبودن، امکان هک شدن سایت‌های مربوطه، قابل استناد نبودن رای، نداشتن پهنای باند و سرعت اینترنت مناسب برای بسیاری از کشورها، قطع شدن اینترنت در زمان برگزاری انتخابات اشاره کرد.

«زیرساخت‌های فنی»: اگر بخواهیم انتخابات الکترونیکی در کشور انجام شود یک زیرساخت گسترده و امن در شبکه‌های ارتباطی کشور لازم است، انتخابات الکترونیک محصول یک مجموعه از کار فنی، عملی، نرم افزاری و سخت افزاری و کارهای قانونی در حال انجام است. برای تحقق این روش نیاز به فراهم شدن امکان اتصال اینترنتی در تمام نقاط کشور است، علاوه بر عدم وجود وضعیت مناسب در زیرساخت‌ها از نظر کادر فنی، امکانات سخت افزاری و نرم افزاری، کشور ما در شرایطی نیست که چنین ریسک بزرگی را در برگزاری انتخابات الکترونیکی مرتکب شود.

«زیرساخت‌های قانونی»: لازمه برگزاری انتخابات الکترونیکی وجود قوانین صریح و بدون ابهامی است که تکلیف مجریان، ناظران، انتخاب شوندگان و انتخاب کنندگان را روشن و جرایم انتخاباتی را مشخص و برای آنها مجازات تعیین کند و تا زمانی که چنین قوانینی به صورت جامع وجود نداشته باشد صحبت از انتخابات الکترونیکی بی‌فایده خواهد بود.

«زیرساخت‌های فرهنگی»: عدم اعتماد در بین شهروندان که به ایجاد فاصله میان حاکمیت مردم می‌انجامد، بیشترین هزینه را بر نظام و کشور تحمیل می‌کند، که برای پرهیز از چنین فضایی باید از طریق رسانه‌ها و اجرای آزمایشی انتخابات الکترونیکی شهروندان، احزاب، نخبگان و متخصصین در جریان کیفیت برگزاری آن قرار گیرند و فضا برای نقد آن نیز فراهم شود و مردم مطمئن شوند که اجرای چنین برنامه‌هایی احیاناً برای کم اثر یا بی‌اثر شدن آرای آنها نمی‌شود، بلکه برای رفاه، آسایش و عدم اتلاف وقت آنها را در نظر گرفته شده است .

اولین انتخابات الکترونیک در ایران در سال 1372 به صورت آزمایشی و محدود صورت گرفت. پس از آن سال‌ها این موضوع پیگیری نشد. در سال 1378 برای اولین بار بحث استفاده از تجهیزات الکترونیک و رایانه‌ای برای انتخابات در کشورمان مطرح شد که در آن زمان تلاش وزارت کشور در متقاعد کردن شورای نگهبان برای استفاده از تجهیزات الکترونیکی در انتخابات مجلس ششم، با پیش کشیدن بحث حقوقی و ساختاری که شورای نگهبان به آن اشاره کرده بود، بی‌نتیجه ماند.

اما این قائله به اینجا ختم نشد و مجددا این موضوع برای انتخابات ریاست جمهوری در سال 1380 و انتخابات شوراهای شهر و روستا، توسط وزارت کشور مطرح شد. 

حتی پیش از برگزاری انتخابات مجلس هفتم، این موضوع تا حدی از حالت نظری خود خارج شد و با تهیه نرم افزاری برای شمارش آرا، و فرستادن آن به شورای نگهبان، تا آستانه تحقق یافتن پیش رفت اما باز هم شورای نگهبان به عنوان نهاد ناظر برانتخابات درکشور، اعلام کرد که به دلیل عدم اطمینان از کارکرد نرم افزار ارائه شده برای شمارش آرا، این انتخابات هم به روال گذشته و با حضور رای دهندگان در پای صندوق‌های رای و شمارش به صورت دستی برگزار خواهد شد.

موضوع برگزاری انتخابات به صورت الکترونیک در ایران به طور رسمی در انتخابات مجلس هشتم به تحقق در آمد و ایران آماده برگزاری انتخابات به صورت الکترونیکی شد که به علت عدم رعایت پیش نیازهای موجود در این رابطه با شکست مواجه شد.

چند روز مانده به برگزاری انتخابات و با وجود تبلیغات گسترده، سایت رسمی انتخابات مجلس هشتم هک شد؛ طراحی بسیار ضعیف سایت نیز انتقادات گسترده صاحب نظران  IT را به دنبال داشت، اما به نظر کلیه کارشناسان قدم در این راه گذاشتن موفقیت بزرگی برای کشور ایران محسوب می‌شود.

«محمدحسین مقیمی» معاون سیاسی وزارت کشور در گفت‎وگو با باشگاه خبرنگاران، با اشاره به برگزاری انتخابات مجلس دهم به صورت الکترونیکی، اظهار داشت: پس از سخنان معاون نظارت و راهبردی رئیس جمهور پیرامون الکترونیکی شدن انتخابات با معاونان خود جلساتی را برگزار کردیم و در صورت تخصیص اعتبارات، انتخابات امسال الکترونیکی  برگزار خواهد شد.

وی با تاکید بر اینکه یکی از مزایای انتخابات الکترونیکی، رسیدن سریعتر به نتایج انتخابات است، تصریح کرد: در فرایند تکنولوژی شدن روند انتخابات، تعداد عوامل اجرایی کاهش می‎یابند و این فرایند در امنیت و سالم برگزار شدن انتخابات تاثیرگذار است.

«نجات‌الله ابراهیمیان» سخنگوی شورای نگهبان نیز در همین رابطه به باشگاه خبرنگاران، در مورد برگزاری انتخابات الکترونیک در انتخابات پیش‌ رو گفت: شورای نگهبان در انتظار دریافت اطلاعات دقیق از سوی مسئولان ذی‌ربط و کارشناسان است تا پس از بررسی آن در این زمینه اظهار نظر کند. 

وی ادامه داد: شورای نگهبان در پیشنهاد بودجه خود به هیئت وزیران، مسئله انتخابات الکترونیک را به عنوان یک گزینه مطرح کرد که اگر قرار است انتخابات در کشور الکترونیکی برگزار شود، شورای نگهبان به چه میزان بودجه نیاز دارد، اما ظاهراً پیشنهاد شورا حذف شده است، برداشت ما نیز از این اقدام این بود که فعلاً تصمیمی در مورد برگزاری انتخابات به صورت الکترونیک در تمام سطوح وجود ندارد، اما این احتمال وجود دارد که به صورت محدود در برخی از موارد انتخابات الکترونیکی برگزار شود.

سخنگوی شورای نگهبان اظهارداشت: اگر یک سیستم کارآمد الکترونیکی طراحی شود، بسیاری از ابهامات موجود در فرآیند انتخابات خود به خود از بین خواهد رفت.

ابراهیمیان با اشاره به خطاهای موجود در اجرای الکترونیکی شدن انتخابات، گفت: در مورد خطای موجود در این مهم باید از کسانی که به مسائل فنی و قابلیت‌های آن احاطه دارند، سوال کرد، بنده اظهارنظر فنی در این رابطه نمی‌کنم.

بر اساس این گزارش برگزاری انتخابات الکترونیک ضرورتی است برگزاری آن نیازمند بسترسازی و فراهم شدن زیرساخت‎های لازم است که این مهم تاکنون به صورت کامل محقق نشده است و اینکه می‎توان به برگزاری صددرصدی انتخابات مجلس دهم به صورت الکترونیکی امیدوار بود یا خیر، هنوز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

«حسینعلی امیری» سخنگوی وزارت کشور در گفت‌و‌گو با باشگاه خبرنگاران؛ با اشاره به برگزاری دهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی و پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری در سال جاری، گفت:  در چهارمین جلسه ستاد انتخابات وزارت کشور مقرر شده است تا تمهیدات لازم برای برگزاری انتخابات به صورت الکترونیکی در شهرهای تهران، کرمانشاه، شیراز، مشهد، قم، اصفهان، اهواز، تبریز، کرج  چند حوزه دیگر تمهیدات لازم برای برگزاری انتخابات الکترونیکی فراهم خواهد شد.

امیری تاکید کرد: با توجه به اینکه با محدودیت اعتبار و بودجه مواجه هستیم و اینکه در مناطق عشایری امکان برگزاری انتخابات الکترونیکی به طور صد در صد وجود ندارد، لذا ما ناچار هستیم که در برخی از مناطق انتخابات غیر الکترونیکی برگزار کنیم که این صندوق های رای به شفاف و روشن خواهد بود.

سخنگوی وزارت کشور همچنین در مورد شفافیت صندوق‌های رای افزود: امروز در ستاد انتخابات کشور مقرر شد به اندازه لازم صندوق رای شفاف جایگزین صندوق های قبلی شود.

در کل، بدون در نظر گرفتن مسائل امنیتی، سیستم رای‌گیری اینترنتی که یکی از ارزان‌ترین راه‌های برگزاری انتخابات است و این سیستم می‌تواند تمامی افراد را در هر نقطه‌ای که باشند، به رای دادن ترغیب کند، اگر مسائل امنیتی آن حل شود، یکی از انتخاب‌های حتمی در سیستم رای‌گیری کشورمان خواهد بود.بنابراین با همه این تفاسیر به نظر می‌رسد که اجرای صد درصدی انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری به صورت رایانه ای، آرمانی است که اجرای آن نیازمند بسترسازی و فراهم شدن امکانات مورد نیازبوده که تاکنون محقق نشده است؛ لذا اگر قرار است این انتخابات به صورت الکترونیکی برگزار شود باید بسترهای مناسب آن فراهم شود. 

انتهای پیام/