به گزارش خبرنگار پارلمانی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران؛ با نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات دوره دهم مجلس شورای اسلامی و پنجمین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری، مباحث داغ انتخاباتی فضای کشور را دربرگرفته است، قدم گذاشتن در مسیر پر هیاهوی انتخاباتی نیازمند معیار‌هایی است که سخنگوی شورای نگهبان ناگفته‌هایی این موضوع را برایمان تشریح کرد.

"نجات‌الله ابراهیمیان" متولده شهریور ۱۳۴۴ در شهرستان تنكابن است، وی دارای دكتری حقوق، سخنگو و عضو حقوقدان شورای نگهبان در دوره اخیر (ششم) این شورای است که در ۲۳ تیرماه سال ۹۲، با ۱۳۰ رای، به همراه سام سوادکوهی فر با ۱۴۷ رای و محسن اسماعیلی عضو فعلی حقوقدان شورای نگهبان با ۲۳۷ رای از مجموع ۲۶۰ آرای ماخوذه به عنوان حقوقدانان شورای نگهبان از سوی مجلس برای فعالیت ۶ ساله انتخاب شد.

وی در این گفتگو صمیمانه به دغدغه‌های برگزاری انتخابات الکترونیک و نحوه احراز صلاحیت کاندیداهای انتخاباتی در شورای نگهبان پرداخت.

باشگاه خبرنگاران: وزارت کشور از هماهنگی با شورای نگهبان برای برگزاری انتخابات الکترونیک خبر داده است، شورای نگهبان در این رابطه چه تدبیری اتخاذ کرده است؟

ابراهیمیان: شورای نگهبان عملاً آمادگی خود را برای برگزاری انتخابات الکترونیک قبل از سال جدید و در موسم مباحث مربوط به بودجه سال 94 اعلام کرده بود، این شورا در پیشنهاد بودجه خود به هیئت وزیران، گزینه انتخابات به صورت الکترونیک را پیش‌بینی کرده و برای برگزاری این نوع انتخابات،‌ بودجه مورد نیاز را پیشنهاد داده بود، اما در زمان تصویب  بودجه سال جاری عملاً این بخش از بودجه پیشنهادی ما حذف شد، نتیجه‌گیری ما نیز این بود که دولت برای برگزاری انتخابات به شکل الکترونیک آماده نیست یا لااقل در زمان تصویب بودجه هنوز در این رابطه تصمیم قاطعی اتخاذ نشده است.

اخیراً از طریق تریبون‌ها و نهایتاً مصوبه کلی از سوی هیئت وزیران، اعلام شده که انتخابات به صورت الکترونیکی برگزار خواهد شد. این خبر، خبر خوبی است و شورای نگهبان اگر زمینه‌های فنی این اقدام مهیا شده باشد، از آن استقبال می‌کند؛ چرا که سرعت و دقت در امر انتخابات به وجود خواهد آمد.

برگزاری انتخابات الکترونیک در کار نظارت هم اثرگذار است و شورای نگهبان می‌تواند به نحو دقیق‌تری بر فرآیند انتخابات نظارت کند، لذا ما از برگزاری انتخابات به صورت الکترونیک حمایت و پشتیبانی می‌کنیم.

برگزاری انتخابات به صورت الکترونیک نیازمند بسترهای فنی و تکنیکی است که این امر جدی‌تر از تصویب قواعد مربوط به آن است، ممکن است ما مصوباتی داشته باشیم اما در عمل با مشکلاتی مواجه شود، لذا باید به مباحث فنی این مهم توجه ویژه‌ای داشته باشیم.

** تاکنون وزارت کشور رسما برگزاری انتخابات به صورت الکترونیک را به شورای نگهبان اعلام نکرده است

باشگاه خبرنگاران: آیا پلان دقیق و روشنی برای نحوه برگزاری  ابن نوع انتخابات به شورای نگهبان اعلام شده است؟

ابراهیمیان: از نظر حقوقی باید به شورای نگهبان در مورد برگزاری انتخابات الکترونیک به صورت رسمی و دقیق اعلام شود که انتخابات به چه صورت در کدام یک از استان‌های کشور، با چه فرآیندی صورت می‌گیرد و در این مسیر ما به یک پلان دقیق فنی نیاز داریم که گستره انتخابات به صورت الکترونیک را مطرح کند.

برخی از مسئولان از برگزاری انتخابات به صورت الکترونیک در کلانشهرها و برخی از برگزاری در 9 استان کشور خبر دادند، ظاهراً هنوز پلان دقیق و روشنی از حیث فنی تهیه نشده و یا اگر هم تهیه شده، به صورت رسمی به شورای نگهبان اعلام نشده است.

** استقبال شورای نگهبان از انتخابات الکترونیکی**

شورای نگهبان منتظر است که این خبر خوب تکمیل شود تا این شورا بتواند با اطلاعات دقیق فنی در یک فرصت معقول و متعارف بتواند صحت جریان و امکانات فنی را بررسی کند. همچنین این شورا باید برای صحت و درستی انتخابات در فرآیندی که پیشنهاد خواهد شد از ظرفیت کارشناسان خود استفاده کند.

شورای نگهبان قطعاً در اسرع وقت پس از این که اطلاعات به صورت دقیق و رسمی اعلام شود، تصمیم نهایی خود را مبنی بر این که موافق یا مخالف این فرآیند است، اعلام خواهد کرد، اما در مجموع این پیش گویی را می‌توانم داشته باشم که اعضای شورای نگهبان کاملاً از برگزاری انتخابات الکترونیک استقبال می‌کنند اما مجدداً تأکید می‌کنم که برای برگزاری این انتخابات باید یک پلان روشن و دقیق مطرح شود.

در طرح و پلان برگزاری انتخابات الکترونیک باید تمام جوانب، سرعت و دقت خود مسئله نظارت بر انتخابات و چگونگی رسیدگی به مسئله اعتراضات و شکایات در این پلان مشخص شود. آن زمان است که شورای نگهبان نسبت به این موضوع در کوتاه‌ترین مدت اظهارنظر خواهد کرد.

لازم است که در بحث انتخابات قوه مجریه به نحو دقیق و روشن خارج از اعلام‌های کلی، مشخص کند که آیا انتخابات در تمام کشور برگزار خواهد شد یا خیر، تا شورای نگهبان نیز بررسی کند که آیا برگزاری چنین انتخابات امنیت لازم را دارد یا خیر، بحث امنیت در انتخابات الکترونیک مسئله بسیار مهمی است، چه دولت و چه شورای نگهبان این اطمینان را باید حاصل کند که رأی مردم در این شکل جدید برگزاری انتخابات به خوبی پاسداری و حقوق مردم رعایت خواهد شد.

**هیچ مشکلی از جانب شورای نگهبان برای برگزاری انتخابات الکترونیک وجود ندارد**

باشگاه خبرنگاران: آیا شورای نگهبان مشکلی در برگزاری انتخابات به صورت الکترونیک ندارد؟

ابراهیمیان: ما مشکلی در برگزاری انتخابات به صورت الکترونیکی نداریم چراکه در گذشته هم سابقه برگزاری انتخابات به این صورت آن هم محدود داشته‌ایم اما این مهم منوط به این است که در یک زمان مناسب شورای نگهبان بتواند ارزیابی مناسبی از شرایط داشته باشد.

باشگاه خبرنگاران: با توجه به این که وزارت کشور برای برگزاری انتخابات از آمادگی 300 هزار نفر برای پشتیبانی در امر انتخابات خبر داده است، شورای نگهبان برای برگزاری انتخابات چه تعداد ناظر در نظر گرفته است؟

ابراهیمیان: هنوز نامه رسمی برای برگزاری انتخابات به صورت الکترونیک به شورای نگهبان ارسال نشده است، پس از ارسال رسمی نامه از سوی مسئولان مربوطه شورای نگهبان هم نیروهای خود را معرفی خواهد کرده و آموزش‌های لازم را به این مجموعه خواهد داد.

باشگاه خبرنگاران: نحوه نظارت شورای نگهبان بر هزینه‌های دخل و خرج کاندیداهای انتخاباتی چگونه است و آیا این مهم در صلاحیت کاندیداها تأثیرگذار است؟

ابراهیمیان: در مورد هزینه‌های انتخاباتی معیارهایی وجود دارد که افراد باید از آن تبعیت کنند، لذا بر اساس قانون کسی نمی‌تواند و نباید از منشأ غیرقانونی در امر انتخابات هزینه کند، همچنین افراد نباید از بیت‌المال و منابع عمومی برای انتخابات هزینه کنند و اگر این موارد به شورای نگهبان اثبات شود، این شورا به هیچ وجه از آن صرف نظر نخواهد کرد و قطعاً در سرنوشت اشخاص که توجه به حلال و حرام بودن منابع مورد استفاده خود ندارند، تأثیرگذار است.

**التزام به قانون اساسیمهم‌ترین شرط احراز صلاحیت کاندیداها است**

باشگاه خبرنگاران: علاوه بر فتنه 88 که همواره جز خطوط قرمز شورای نگهبان در مورد صلاحیت افراد در انتخابات بوده، سایر خطوطی که در تعیین صلاحیت افراد مورد بررسی قرار می‌گیرد، چیست؟

ابراهیمیان: قانون انتخابات موانع و شرایط داوطلبی در انتخابات را اعلام کرده است، این قانون تغییر نکرده و تمام کاندیداها می‌توانند به متون قانونی مراجعه کنند، ما با همان قانونی انتخابات را برگزار می‌کنیم که قبلاً انتخابات مجلس شورای اسلامی را برگزار کرده بودیم.

در مواردی که قانون انتخابات مانع یا شرطی را بیان کرده باشد، رفتارهای افراد مورد ارزیابی قرار گرفته و با قانون مورد تطبیق داده می‌شوند، از مهم‌ترین شرایط قانون انتخابات التزام به قانون اساسی است و اشخاص باید قانون اساسی را باور داشته و به آن عمل کنند، هر رفتاری که از عدم التزام به قانون اساسی حکایت داشته باشد مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

نادیده گرفتن نهادهای رسمی که در قانون اساسی جایگاه‌های آنان معلوم شده، و همچنین سوابق سوء قضایی اشخاص داوطلب قطعاً جز معیارهای ارزیابی صلاحیت این داوطلب‌ها قرار خواهد گرفت.

**تفکر اصلاح‌طلب یا اصولگرا معیار ارزیابی در شورای نگهبان نیست**

باشگاه خبرنگاران: برخی از اصلاح‌طلبان معتقدند که شورای نگهبان در بررسی صلاحیت‌ها به دلیل اصلاح‌طلب بودن‌شان آن‌ها را رد صلاحیت می‌کند، آیا چنین اظهارات صحت دارد؟

ابراهیمیان: در بررسی شرایط قانونی داوطلبان نمایندگی مجلس، تقسیمات سیاسی همچون چپ، راست، اصلاح‌طلب یا اصولگرا در معیار ارزیابی شورای نگهبان قرار نمی‌گیرد، برای هر داوطلب پرونده‌ای تشکیل خواهد شد و مجموعه رفتارهای وی در پرونده ثبت و ضبط شده و سابقه‌ای که از خود به جای گذاشته به ما کمک می‌کند که ما شرایط مقرر در قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی را احراز کنیم.

بنابراین این دسته‌بندی‌های سیاسی که در جامعه وجود دارد، نمی‌تواند روی وظیفه قانونی، حقوقی و داوری شورای نگهبان بر اساس قانون اساسی، تأثیرگذار باشد، سابقه هم نشان داده و در آینده هم همین گونه خواهد بود که از تمام طیف‌های سیاسی داوطلب ردصلاحیت شده یا مورد پذیرش واقع خواهد شد.

اشخاص که التزام خود را به قانون اساسی نشان داده، سرنوشت مملکت برای‌شان مهم است، در مواقع حساس رفتار درستی از خودشان نشان داده‌اند و جمهوری اسلامی ایران را باور دارند، این اشخاص این ظرفیت بالقوه را دارند که بتوانند کاندیدای نمایندگی مجلس شورای اسلامی شوند، حال به هر طیف سیاسی که در داخل نظام وابسته باشند، همه کسانی که در داخل نظام جمهوری اسلامی ایران هستند و ارکان نظام را قبول دارند، می‌توانند داوطلب این مسابقه سیاسی یعنی انتخابات شوند.

باشگاه خبرنگاران: در جریان برگزاری انتخابات شورای شهر و روستا آیت‌الله جنتی در نماز جمعه تهران فرمودند که نظارت در این انتخابات صفر بوده است، آیا چنین چیزی صحت دارد؟

ابراهیمیان: نظارت بر انتخابات شورای شهر و روستا برعهده شورای نگهبان نیست، از نظر قانونی وظیفه در مورد نظارت بر انتخابات شوراها نداریم، بنابراین اگر اظهارنظری شده به اعتبار موقعیت‌های دیگر آیت‌الله جنتی بوده و بنده در این مورد اظهارنظر نمی‌کنم.

باشگاه خبرنگاران: در مجلس شورای اسلامی طرحی در حال تدوین است که نظارت بر انتخابات شورای شهر و روستاها از مجلس به شورای نگهبان ارجاع شود؛ نظر شما در این مورد چیست؟

ابراهیمیان: هنوز طرحی در این مورد نیامده، اصل ایده که هر انتخاباتی مثل انتخابات شوراها که اهمیت هم دارد، نیازمند یک سیستم نظارتی و کنترلی دقیقی است، ایده مناسبی است،‌ بنابراین توجه به آن در نهاد قانون‌گذاری به جاست، اما در مورد راه حلی که از سوی مجلس پیشنهاد داده شده باید منتظر باشیم که چنین طرحی در مجلس تصویب شود و پس از این که به شورای نگهبان ارسال شد، اظهارنظر صورت گیرد.

نگاهی منبعث از تفسیر اصول قانون اساسی وجود دارد مبنی بر اینکه نهادهایی که وظایفی در قانون اساسی برای‌شان پیش بینی شده، آن وظایف انحصاری است و نه می‌توان از آن‌ها کم کرد و نه حتی می‌توان به آن‌ها اضافه کرد.

انتخابات شورای شهر و روستا از جمله انتخابات نیست که قانون اساسی تصریح به لزوم نظارت شورای نگهبان بر آن باشد، بنابراین ظاهراً این امکان وجود دارد چنین پیشنهادی با این مانع حقوقی برخورد کند، و باید این را مدنظر قرار داد، گرچه نباید این عرض بنده را به عنوان اظهارنظر شورای نگهبان تلقی کرد چرا که این شورا باید در فرم قانونی تشکیل جلسه دهد و در مورد مصوبات اظهارنظر کند، اما هنوز این شرایط فراهم نشده است.

باشگاه خبرنگاران: با توجه به صحبت‌های اخیر رئیس مجلس شورای اسلامی مبنی بر این که صندوق‌های رأی باید شفاف شوند، دلیل طرح این موضوع از زبان رئیس مجلس را توضیح دهید؟

ابراهیمیان: بنده تا به حال در هیچ کدام از انتخابات نظارت نداشتم چرا که عضو شورای نگهبان نبودم بنابراین این جزئیات را باید از خود آقایان سوال کرد اما از مجموعه فعالیت‌های آقایان، اگر ما این استنباط را کنیم که درخواست دقت و شفاف‌سازی بیشتری دارند، این امر مبارکت است و همه ما می‌خواهیم روز به روز در انتخابات به سمت شفافیت بیشتر برویم ولی این که رنگ صندوق چه باشد، در جریان نیستم.

باشگاه خبرنگاران: طرح استانی‌شدن انتخابات در چه مرحله‌ای قرار دارد؟

ابراهیمیان: در بحث مربوط به استانی‌شدن انتخابات طرحی در مجلس شورای اسلامی مطرح و برای بررسی به کمیسیون شوراها ارجاع شد، در این مورد از شورای نگهبان و اعضای آن سوال شد، آن هم نه به عنوان اعضا، چرا که طرح قبل از تصویب نمی‌تواند مورد اظهارنظر رسمی قرار بگیرد. بنده نیز در مصاحبه‌هایی که با اصحاب رسانه داشتم گفتم که شورای نگهبان یک بار در سال 86 در مورد چنین طرحی اظهارنظر کرده و در این اظهارنظر اعلام کرده است که برگزاری انتخابات به صورت استانی با قانون اساسی مغایرت دارد، ما به همکاران‌مان در مجلس این سابقه را منعکس کردیم، حالا این که نمایندگان تصمیم بگیرند فرآیند تصویب طرح را ادامه دهند یا خیر، اختیار با خودشان است، ما فقط اطلاعات حقوقی راجع به روند موجود در شورای‌نگهبان را اطلاع‌رسانی کرده‌ایم.

**قانون احزاب روی میز شورای نگهبان**

باشگاه خبرنگاران: قانون احزاب در چه مرحله‌ای قرار دارد؟