به گزارش خبرنگار حوزه فن‌آوری‌های نوین  گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان به نقل از مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، دکتر سورنا ستاری در هفتمین دوره اجلاس جهانی علم موسوم به «WSF» در بوداپست مجارستان، به مرور و ارائه تصویر بخشی از جایگاه، ظرفیت‌ها و تجارب جمهوری اسلامی ایران در حل چالش های جهانی و شکل‌گیری توسعه پایدار پرداخت.

معاون علمی و فناوری رییس‌جمهوری، با اشاره به ضرورت همکاری فراگیر کشورها و توجه به نقش مؤثر ایران در حل چالش‌های جهانی بیان کرد: امروز علاقمندم تصویری از اهمیت فراگیر در چالش های جهانی همچنین ظرفیت ها و تجارب جمهوری اسلامی ایران را ارائه کنم که موید ایفای نقش موثر در حل این چالش ها خواهد بود. امروزه در عصر پرچالشی زندگی می‌کنیم که طیف متنوعی از چالش‌های زیست محیطی گرفته تا اجتماعی بطور روزافزونی موضوع سیاست‌گذاری‌های ملی و جهانی قرار گرفته است و ایران در حل این مشکلات، به طور فزاینده‌ای نقش‌‌آفرین خواهد بود.

ستاری همچنین با تاکید بر اهمیت فزاینده علم و فناوری در حل مشکلات گفت: همکاری‌های بین‌المللی در قلب این تلاش‌ها واقع شده است. این رویکرد قابل تحسین است، زیرا مشکلاتی مانند تغییرات آب و هوایی، سلامت عمومی و تامین انرژی، زندگی همه مردم را تحت تاثیر قرار می‌دهد و لذا راه حل جهانی می‌طلبد.

رییس بنیاد ملی نخبگان، همکاری را به معنای مشارکت همه کشورها بر پایه درک مشترک برای رسیدن به راه حل مشترک چالش‌های جهانی دانست و افزود: کشورهای در حال توسعه در این موضوع نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند، زیرا به شدت تحت تاثیر این چالش‌ها قرار دارند و مشارکت آن‌ها در حل مسئله غیرقابل اجتناب است. در واقع آنها بخش مهمی از داده‌ها و منابع مورد نیاز را برای حل موثر این مسائل در اختیار دارند. بنابراین شکل‌گیری همکاری جهانی عادلانه و فراگیر برای مواجهه با چالش‌های جهانی ضروری است.

ستاری، با اشاره به این‌که از دیدگاه نظری، همکاری جهانی نزدیک در علم و فناوری منجر به ایجاد منفعت عمومی می‌شود، این منفعت عمومی را قابل تسری بر همکاری‌های دوجانبه اقتصادی و سیاسی نیز دانست و بیان کرد: حیاتی است که این گونه همکاری‌های جهانی از قواعد ناعادلانه نهفته در برخی تعاملات مرسوم جهانی، که کشورها را به دو دسته شمال و جنوب یا توسعه یافته و درحال توسعه تقسیم می‌کند، آسیب نبینند. چراکه در چنین جو همکاری تبعیض علمی نه مجاز است و نه موثر.

معاون علمی و فناوری رییس جمهور، با اشاره به به عنوان جایگاه هجدهم ایران در میان اقتصادهای بزرگ حال حاضر دنيا، بورس اوراق بهادار کشورمان را يكي از پيشرفته‌ترين بورس‌ها در خاورميانه است و در بورس ايران، اخيرا ساز و كاري براي فروش دانش فني نيز تدارك ديده شده است.

رییس ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان، با اشاره به این‌که امروزه کشورمان در حال گذار از یک اقتصاد سنتی و منابع‌بنیان به یک اقتصاد دانش‌بنیان است، پرداختن به طراحی ساختارهای جدید و بازنگری را از اقدامات رسیدن به اقتصاد دانش بنیان عنوان کرد و افزود: تاسیس معاونت علمی و فناوری رئیس جمهوری در سال 2007 ، به تصویب رسیدن قانون حمایت از شرکت‌های دانش بنیان در سال 2010 توسط مجلس شورای اسلامی و تصویب شدن نقشه جامع علمی کشور در سال 2011 از جمله اقداماتی است که در این راستا صورت گرفته است. اکنون رشد وابستگی بودجه کشور به درآمدهای نفتی متوقف شده و سهم این درآمدها به حدود 25 درصد بودجه رسیده است.

ستاری با اشاره به این‌که دستاوردهای علمی و فناوری کشورمان به حوزه هسته‌ای محدود نیست، بلکه در بسیاری حوزه‌ها مانند زیستی، پزشکی، ICT، هوافضا، فیزیک، نانوفناوری و بیوفناوری دستاوردهای شگفت‌آوری کسب شده است، عنوان کرد: حدود 90 درصد خودروهاي مورد استفاده در ايران در داخل كشور ساخته مي‌شوند و وضعيت مشابهي در ديگر صنايع مانند صنايع دريايي، هوايي و فضايي نيز وجود دارد.

وی قدرت درونی سرمایه انسانی گسترده کشور را عامل اصلی دست‌یابی کشورمان به این سطح از موفقیت‌ها دانست و با اشاره به جایگاه کشورمان به عنوان پنجمین کشور از لحاظ تعداد دانش آموختگان مهندسی در دنیا، ظرفیت متخصصین و نخبگان علمی ایران در خارج از کشور را نیز یادآور شد و افزود: جداي از ظرفيت نيروي انساني، ايران كشوري با 80 ميليون جمعيت است كه دو سوم آن بين 20 تا 40 سال سن دارند و ایران از اين لحاظ بازار گسترده‌اي نيز محسوب مي‌شود. بيش از 4 ميليون دانشجو در ايران در حال تحصيل هستند كه سهم خانم‌ها از اين ميزان، 50 درصد است.

رییس هیات امنای صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور (بنیاد ملی علم ایران)، با اشاره به تصاحب جایگاه بالاترین سرعت رشد تولیدات علمی بر حسب تعداد مقالات منتشر شده در مجلات بین‌المللی توسط کشورمان، دست‌یابی به این رشد کم نظیر در تولیدات علمی و فناوری‌های جدید در شرایط تحریم یادآور شد و افزود: تحریم‌ ملت‌ها را از بسیاری فرصت‌های تعاملات بین‌المللی از جمله رفت و آمد دانشمندان، مشارکت در مگاپروژه‌های علمی و فرصت‌های برابر برای انتشار یافته‌های علمی محروم می‌کند. با این حال این موضوع مانع رشد کشورمان نشد، بلکه سبب تقویت خوداتکایی و راه‌حل‌های نوآورانه شد که این موضوع گواه عزم کشور بر توسعه علمی علیرغم همه محدودیت‌ها است.

معاون علمی و فناوری رییس‌جمهوری، با تاکید بر اهمیت ویژه و بسیار بالای همکاری‌های جهانی موثر برای همه کشورهای در حال توسعه در حال سرمایه‌گذاری روی علم و فناوری برای دستیابی به رشد پایدار، بیان کرد: ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست؛ بر همین اساس در تلاش برای ارتقای کارایی تلاش‌های علمی و تحقیقاتی خود از طریق همکاری‌های بین‌المللی هستیم و می‌دانیم که تلاش‌ها و دستاوردهای درون‌گرای ما اغلب فاقد کارایی و بهره‌وری کافی بر حسب زمان، هزینه و کیفیت نتایج است.

ستاری به تجارب ارزشمند ایران در مواجهه با برخی چالش‌های جهانی مانند مهار بیماری‌های واگیردار، امنیت غذایی و تامین آب سالم، به عنوان زمینه‌های مشارکت موثرتر در یافتن راه‌حل‌های خلاقانه برای مشکلات جهانی با اعلام آمادگی کشورمان برای این مشارکت‌ها اشاره کرد و افزود: در ایران چندین برنامه کلان توسعه برای به‌کارگیری قدرت فناوری‌های جدید برای حل مسائل ملی و منطقه‌ای در حال اجراست که در این مسیر، چندین عامل توانمندساز مهم برای مواجهه با این مسائل را آزموده‌ایم که شامل ظرفیت‌سازی نهادی، ایجاد کانون‌های تعالی و ایجاد همکاری‌های استراتژیک خارجی می شود.

نایب رئیس هیات امنا صندوق نوآوری و شکوفایی، به نقش مهم ظرفیت‌سازی نهادی در حل مسائل جهانی تاکید کرد و با اشاره به احداث و توسعه زیرساخت‌های فیزیکی برای تحقیقات بخشی از این ظرفیت‌سازی، گفت: به طور مثال، رصدخانه ملی ایران یک مگاپروژه علمی است که از آیینه‌ها و تلسکوپ‌های بسیار پیشرفته برای تحقیقات آب و هوایی، محیطی و فضایی استفاده می‌کند و تاکنون توانسته است از همکاری نهادهای جهانی مختلفی بهره گیرد. پروژه سینکروترون یک تلاش فراگیر ملی دیگر برای ظرفیت‌سازی است. این طرح یک چشمه نور برای تحقیقات متنوع از بیولوژی ملکولی تا مواد پیشرفته است و بزودی به عنوان بزرگترین پروژه علمی کشور آغاز می‌شود. 

معاون علمی و فناوری رییس جمهوری، راه‌اندازی مراکز تعالی به صورت مجامع علمی را یک عامل توانمندساز مهم دیگر برای توسعه فناوری در چالش‌های جهانی و منطقه‌ای دانست و افزود: ستاد توسعه فناوری نانو که در سال 2003 تاسیس شده است تجربه خوبی در این حوزه است و ایران اکنون در جایگاه هفتم تولید علم نانو قرار گرفته است. 

وی افزود: در طی این سال‌ها ستاد توسعه فناوری نانو به خوبی در ایجاد آگاهی عمومی، توسعه منابع انسانی، توسعه فناوری، ایجاد شبکه آزمایشگاهی، ترویج مالکیت فکری، تجاری‌سازی و استانداردسازی عمل کرده است. این ستاد نمونه موفقی برای توسعه فناوری‌های جدید در کشور و همچنین زیرساخت خوبی برای توسعه همکاری‌های جهانی است.

رییس ستاد توسعه فناوری نانو کشور، با اشاره به رتبه يازدهم ايران به لحاظ نرخ توليد علم در مواد جديد و چهاردهم زيست‌فناوري، ایجاد مرکز ملی نانوفناوری در حوزه آّب با همکاری یونیدو در سال 2012 یادآورشد و افزود: چنین مسیری برای توسعه چندین حوزه دیگر فناوری‌های جدید و یا استراتژیک در کشور، از جمله سلول‌های بنیادی، علوم شناختی، انرژی‌های تجدیدپذیر، بیوفناوری، ICT، هوانوردی و فناوری‌های دریایی در پیش گرفته شده است.

ستاری ایجاد همکاری‌های استراتژیک و سطح بالا با کشورهای هدف یکی دیگر از عامل توانمندساز و مهم در حل مشکلات جهانی دانست و خاطرنشان کرد: در طی طراحی برنامه‌های همکاری تحقیقاتی، ثابت شده است که یک موضوع مهم میزان مداخله مسئولین دولتی در فازهای مختلف پروژه همکاری است. مسلما یک رویکرد بالا به پایین در توسعه روابط دوطرفه استراتژیک باید با یک رویکرد پایین به بالا همراه شود؛ با توجه به اینکه همکاری از طریق روابط مستقیم میان دانشمندان موثر واقع می‌شود.

رئیس هیات امنای صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور با تاکید بر این‌که کشورهای با مسائل مشترک و همچنین ویژگی‌های فرهنگی اجتماعی مشابه می‌توانند روابط موفق‌تری با یکدیگر توسعه دهند منوط به اختصاص دادن منابع و همت کافی به این موضوع و اندازه کافی برای حرکت در یک مسیر یادگیری مشترک برای مواجهه با چالش‌ها صبوری به خرج دهند. 

معاون علمی و فناوری رییس جمهوری، با اشاره به میزبانی اجلاس وزرای علم و فناوری کشورهای عدم تعهد توسط ایران، طراحی جایزه علمی مصطفی(ص) را در راستای هدف ایجاد نقش پیشروی در ایجاد ارتباط میان موسسات علمی کشورهای اسلامی عنوان کرد و گفت: این جایزه یک جایزه عالی علم و فناوری است که به دانشمندان برجسته کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی اهدا می‌شود. 

ستاری، توجه به مشارکت کامل محققان کشورهای در حال توسعه باید مورد تاکید قرار داد و تصریح کرد: این محققین بخش زیادی از خبرگی، داده‌ها و منابع محلی مورد نیاز برای یافتن راه‌حل‌های پایدار را در اختیار دارند، لذا محققان افرادی مناسب برای اجرای راه حل‌ها و غلبه بر موانع آن هستند.

وی در پایان با بیان این‌که مواجهه پایدار با چالش‌های جهانی بدون شکل‌گیری همکاری‌های عادلانه میان همه ذینفعان از کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته امکان‌پذیر نیست، بر توسعه این همکاری‌ها به شکل فراگیری با توجه به ویژگی‌های فرهنگی اجتماعی و محیطی کشورهای تاکید کرد و افزود: ایران به عنوان یک دولت باثبات در منطقه از لحاظ سیاسی و اجتماعی و دارنده منابع انسانی و نهادی توانا، آمادگی ایفای نقش فعال در حل چالش‌ها خصوصا چالش‌های مرتبط با زندگی مردم منطقه را داراست. 

براساس این گزارش، هفتمین دوره اجلاس جهانی علمwsf، 13 تا 16 آبان ماه جاری (4 تا 7 نوامبر 2015) در شهر بوداپست؛ پایتخت مجارستان برگزار می شود و معاون علمی و فناوری رییس جمهوری و هیئت همراه به دعوت رییس آکادمی علوم مجارستان در این اجلاس حضور یافته است.