ضیاءالدین طباطبایی استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی تهران و فوق تخصص جراحی پلاستیک و پلک در گفت‌وگو با خبرنگار  حوزه کلینیک گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره انواع افتادگی پلک اظهار کرد: افتادگی پلک به ۲ دسته مادرزادی و اکتسابی تقسیم‌ می‌شود. در گذشته فرم‌های مادرزادی بیشتر شایع بودند، اما امروزه با افزایش میانگین سن در جامعه نمونه‌های اکتسابی این عارضه هم رایج شده‌اند. در فرم‌های مادرزادی شایع‌ترین علت افتادگی پلک تکامل پیدا نکردن عضله بالابرنده پلک (لواتور) است. نمونه‌های مادرزادی افتادگی پلک بیشتر جنبه ارثی دارند البته ژن هم موثر در بروز این عارضه شناخته شده است، اما نفوذ این ژن متغیر است؛ به عبارتی ممکن است پدر خانواده به افتادگی پلک دچار باشد اما فرزندان به آن مبتلا نشوند.

استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی تهران بیان کرد: عوامل مختلف در افتادگی‌های پلک (پتوزهای) اکتسابی نقش دارند که از جمله این عوامل می‌توان به افزایش سن، ابتلا به بیماری‌های عصبی-عضلانی مانند بیماری میاستنی گراویس، میوپاتی‌ها و برخی بیماری‌های چشمی مانند حساسیت‌های بهاری که با خارش شدید چشم در بهار و تابستان همراه هستند، اشاره کرد. افرادی که چشم‌های خود را زیاد ماساژ می‌دهند هم ممکن است به درجاتی از افتادگی پلک دچار شوند؛ در بروز پتوز‌های اکتسابی، تروما (ضربه‌هایی که به سر، صورت و پلک‌ها وارد می‌شود) هم نقشی موثر دارد. تروما می‌تواند به شکل مستقیم یا به شکل فلج‌های عصبی به ویژه عصب سه پلک را درگیر کند؛ در مواردی که افتادگی پلک ناشی از تروما است و تروما ضایعات عصبی را موجب شده باشد باید حداقل ۶ ماه صبر کنیم تا ببینیم آیا پتوز پابرجا می‌ماند یا خیر، زیرا اغلب موارد پتوز‌های اکتسابی ناشی از تروما با گذشت زمان بهبود پیدا می‌کند.

نکاتی که در مواجهه با پتوز باید به آنها توجه کنیم

طباطبایی افزود: در مواجهه با پتوز، گرفتن شرح حال و معاینه فیزیکی بیمار بسیار اهمیت دارد که نقش شرح حال پررنگ‌تر از معاینه فیزیکی بیمار است. افتادگی پلک مادرزادی اغلب به جراحی نیاز دارد، ولی افتادگی‌های پلک اکتسابی ممکن است بر اثر بیماری زمینه‌ای بروز پیدا کرده باشند بنابراین نخست باید بیماری زمینه‌ای درمان و سپس پتوز اصلاح شود؛ راهکار‌های درمانی با توجه به علل پیدایش افتادگی پلک متفاوت است.

بیشتر بخوانید: «پتوز» چیست و گریبانگیر چه کسانی می‌شود؟ +علل افتادگی پلک در کودکان

او تاکید کرد: پتوز‌های مادرزادی در کودکان در پاره‌ای از موارد با درجاتی از عیوب انکساری همراه است؛ به عبارتی این افراد علاوه بر افتادگی پلک به درجاتی از عیوب انکساری به شکل دوربینی، نزدیک‌بینی و آستیگمات دچار هستند که اگر به این موارد توجه نشود، ممکن است افراد علاوه بر پتوز به تنبلی یا انحراف چشم هم مبتلا شوند؛ بنابراین چشم پزشک باید کودکان مبتلا به پتوز‌های مادرزادی را در فواصل منظم معاینه کند.

استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی تهران تصریح کرد: جراحی افتادگی پلک به فاکتور‌های زیاد از جمله سن و شرایط بیمار، علت پتوز و مهارت و توانایی‌های چشم پزشک بستگی دارد. توجه به این نکته ضروری است که جراحی پلک به شکل ۱۰۰ درصد موفقیت آمیز نیست؛ به عبارتی نمی‌توانیم پس از جراحی پلک انتظار داشته باشیم که  ۲ پلک قرینه هم باشند.

طباطبایی گفت: کودکانی که علاوه بر ابتلا به پتوز در معرض تنبلی چشم هم هستند، چشم پزشک باید به شکل زودرس و به طور موقت پلک آنها را بالا ببرد تا از تنبلی و انحراف چشم به طور موقت در امان بمانند و سپس در سنین بالاتر جراحی اصلی را برای آنها انجام دهد. بهترین روش جراحی، جراحی روی عضله بالابرنده پلک است؛ در مورادی که عملکرد آن عضله کم باشد یا اینکه نتوانیم با جراحی، افتادگی پلک را به طور نسبی درمان کنیم از روش ساسپنشن استفاده می‌کنیم؛ در این روش از عضلات پیشانی و ابرو برای بالا بردن پلک کمک می‌گیریم.

بیشتر بخوانید: شایع‌ترین فرم افتادگی پلک، مادرزادی است

او با بیان اینکه همه موارد پتوز نیاز به جراحی ندارد، اظهار کرد: تنها در مواردی که اختلاف ارتفاع بین ۲ پلک چشمگیر باشد، مداخله درمانی انجام می‌شود؛ در مواردی که افتادگی پلک شدید و  انجام جراحی برای بیمار خطرناک باشد، به کمک استفاده از عصای پلک، افتادگی پلک را تا حدودی درمان می‌کنیم.

استادتمام دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره عوارض ناخواسته جراحی پلک بیان کرد: جراحی پلک اغلب با عوارضی ناخواسته همراه است که از این عوارض می‌توان به بازماندن چشم‌ها شب‌ها در هنگام خواب (lagopthalmos) اشاره کرد؛ در این عارضه چشم‌ها در هنگام خواب باز می‌ماند بنابراین ممکن است که قرنیه خشک یا به عفونت و زخم دچار شود؛ البته گاهی به ندرت عفونت داخل چشم پیش می‌آید و حتی گاهی ممکن است چشم‌ها تخلیه شوند؛ بنابراین افراد نیاز دارند که در طول خواب برای مرطوب نگهداشتن چشم‌ها از قطره‌های اشک مصنوعی استفاده کنند.

طباطبایی یادآوری کرد: ما وقتی به پایین نگاه می‌کنیم پلک‌ها همراه با کره چشم به پایین حرکت می‌کنند، اما پس از عمل پتوز ممکن است همراهی پلک‌ها با کره چشم به سمت پایین مختل شود؛ عوارض ناشی از جراحی پلک به نوع جراحی و مهارت جراح بستگی دارد؛ به طور کلی عوارض ناشی از جراحی پلک در پتوز‌های یکطرفه یا هنگامی که از عضلات پیشانی و ابرو برای بالا بردن پلک کمک می‌گیریم، بیشتر به چشم می‌خورد. مبتلایان به افتادگی پلک تنها در موارد ضروری و در صورتی که چند پزشک با هم جراحی افتادگی پلک را پیشنهاد کرده باشند، باید این عمل را انجام دهند، البته جراحی افتادگی پلک آخرین قدم در فرآیند درمان است، به عبارتی نخست باید عیوب انکساری و انحراف چشم‌ها اصلاح و در مرحله آخر جراحی پلک انجام شود.

انتهای پیام/