به گزارش خبرنگارحوزه قرآن و عترت  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، قرآن کریم مشتمل بر معانی دقیق، تعالیم و حکمت‌هایی والا درباره حقیقت خلقت و اسرار هستی است که عمده مردم در عصر رسالت از درک آن ناتوان بودند.

از این رو پیامبر اکرم (ص) و پس از ایشان مفسران به تبیین و شرح جزئیات آیات قرآن کریم می‌پرداختند. ما نیز با هدف آشنایی بیشتر با آیات الهی، هر روز به چند آیه از کلام الله با استناد به تفاسیر معتبر از مفسران قرآن کریم می‌پردازیم.

تفسیر سوره اعلی

سوره اعلیٰ از دو بخش تشکیل شده است: روی سخن در بخش نخست به شخص پیامبر (ص) است و دستور‌هایی درباره تسبیح خداوند و ادای رسالت به آن حضرت می‌دهد. همچنین اوصاف هفت‌گانه خداوند در این بخش آمده است. در بخش دوم خداوند از مؤمنان خاشع و کافران شقی سخن می‌گوید و عوامل سعادت و شقاوت این دو گروه را بیان می‌کند.

بیشتر بخوانید

• آیا انسان پس از مرگ می‌تواند به دنیا بازگردد؟ +صوت و تفسیر آیات سوره طارق

از امام صادق (ع) روایت شده است: هر کس سوره اعلی را در نماز‌های واجب یا مستحب خود قرائت نماید در روز قیامت به او گفته می‌شود از هر دری از در‌های بهشت که دوست داری وارد بهشت شو. همچنین امیرالمومنین علی علیه السلام در حدیثی فرموده است: پیامبر اسلام (ص) سوره «اعلی» را دوست می‌داشت و اولین کسی که گفت سبحان ربی الاعلی و بحمده، میکائیل بود.

آثار و برکات سوره اعلی

۱) درمان درد گوش، درد گردن و دررفتگی استخوان

از رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم نقل شده است که اگر کسی سوره اعلی بر درد گوش بخواند دردش برطرف می‌شود و اگر برای کسی که بیماری بواسیر دارد بخواند خوب می‌شود.

فایل صوتی تلاوت سوره اعلی با صدای ابوبکر شاطری

تفسیر آیات و مفاهیم سوره اعلی

تسبیحِ نام خدا یعنی فقط برای ذات خداوند شریک قائل نشویم بلکه حتّی برای نام او نیز شریک نیاوریم و نام دیگران را هم ردیف نام خداوند قرار ندهیم. چنانکه برخی گروه‌های التقاطی می‌گفتند: «به نام خدا و به نام خلق قهرمان ایران»

هدایت تکوینی موجودات با مرور زمان بهتر فهمیده می‌شود. همین امر است که هزاران دانشمند را به تحقیق وا داشته که چگونه پرندگان یا ماهی‌ها حتّی اگر صد‌ها کیلومتر از جای خود دور شوند باز به محل خود بر می‌گردند. هدایت الهی در هر موجودی چیزی قرار داده که او را به راه تکامل خود پیش می‌برد.

جمله «إِلاّ ما شاءَ اللّهُ» استثنایی است که به منظور بیان قدرت مطلقه الهی آمده است تا بفهماند که خداوند قادر است حتّی بعد از دادن این قدرت، پیامبر را گرفتار فراموشی کند. (چنانکه درباره بهشتیان می‌فرماید:بهشت برای آنان جاودانه است و عطای خداوند نسبت به آنان قطع و گسسته نمی‌شود، ولی باز هم میان کلمه «خالِدِینَ» و «عَطاءً غَیْرَ مَجْذُوذٍ» می‌فرماید: «إِلاّ ما شاءَ رَبُّکَ».

تزکیه، آن است که فکر از عقاید فاسد و نفس از اخلاق فاسد و اعضاء از رفتار فاسد، پاک شود و زکات پاک کردن روح از حرص و بخل و مال و حقوق محرومان است.در مکتب انبیا، رستگاران پاکان هستند: «قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَکّی»، ولی در مکتب طاغوتیان، رستگاران زورمندان هستند.فرعون می‌گفت:هر کس پیروز شود رستگار است. «قَدْ أَفْلَحَ الْیَوْمَ مَنِ اسْتَعْلی»

در قرآن رستگاری قطعی، هم برای مؤمنان آمده: «قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ» و هم برای کسانی که خود را تزکیه کرده اند: «قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَکّی» پس مؤمن واقعی همان کسانی هستند که خود را تزکیه کرده باشند.

در روایات، علاقه به دنیا سرچشمه تمام خطاهاست. «حب الدنیا رأس کل خطیئه» دنیا پل عبور است، نه توقفگاه، باید از آن عبور کرد و به اقامتگاه رسید. «خذوا من ممرکم لمقرکم»

آخرت بهتر از دنیا است، زیرا ویژگی‌های زیر را دارد:

۱. جاودانگی زمانی: «خالِدِینَ فِیها»
۲. وسعت مکانی: «عَرْضُها کَعَرْضِ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ»
۳. تنوع در خوراکی: «أَنْهارٌ مِنْ عَسَلٍ»، «فاکِهَهٌ کَثِیرَهٌ»
۴. دوری از ترس و اندوه: «آمِنِینَ»
۵. دوستان وفادار: «إِخْواناً عَلی سُرُرٍ مُتَقابِلِینَ»
۶. همسران زیبا: «کَأَمْثالِ اللُّؤْلُؤِ الْمَکْنُونِ»

حضرت موسی برای موفقیّت در انجام تبلیغ، دو چیز از خدا خواست، یکی سعه صدر ویکی آسان شدن امر رسالت: «رَبِّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی وَ یَسِّرْ لِی أَمْرِی» خداوند این دو امر را بدون درخواست، به پیامبر اسلام عطا فرمود. چنانکه درباره سعه صدر فرمود: «أَ لَمْ نَشْرَحْ لَکَ صَدْرَکَ» و درباره آسان شدن امر دعوت در این آیه می‌فرماید: «وَ نُیَسِّرُکَ لِلْیُسْری».

شرائط تذکّر و موعظه:

الف:شرط موعظه، آمادگی واعظ است. «نُیَسِّرُکَ ... فَذَکِّرْ»
ب:تذکّر و موعظه باید بر اساس قرآن باشد. «سَنُقْرِئُکَ ... فَذَکِّرْ»
ج:واعظ باید خود اهل غفلت و نسیان نباشد. «فَلا تَنْسی ... فَذَکِّرْ»
د:واعظی موفق است که به امداد‌های الهی امیدوار باشد. «سَنُقْرِئُکَ ... نُیَسِّرُکَ ... فَذَکِّرْ»

پیام آیات سوره اعلی

۱- نام خداوند مقدّس است. از هرگونه بی احترامی به نام او پرهیز کنید. «سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ»
۲-مسئولیّت شرک زدایی در درجه اول به دوش رهبر آسمانی و سپس بر عهده همه مؤمنان است. «سَبِّحِ»
۳-خداوند، فقط خالق نیست، بلکه علاوه بر آن نظام بخش هستی و موجودات نیز است. «خَلَقَ فَسَوّی»
۴- ظرفیّت و هدایت موجودات، دلیل بر هدفمندی آفرینش است. «قَدَّرَ فَهَدی»
۵- فرمان‌های الهی همراه با حکمت و دلیل است. نام خدا را تسبیح کن، زیرا او اعلی است، آفرید و سامان داد و هدایت کرد. «سَبِّحِ ... اَلْأَعْلَی، خَلَقَ فَسَوّی وَ الَّذِی قَدَّرَ فَهَدی»
۶- هدایت تکوینی آفریده‌ها در چهره‌های مختلفی است، گاهی سبز و گاهی خشک، ولی هر دو در مدار هدایت است. «أَخْرَجَ الْمَرْعی فَجَعَلَهُ غُثاءً أَحْوی»
۷- آفرینش هستی و هدایت تکوینی آن، مقدّمه هدایت تشریعی و معنوی انسانهاست. «سَنُقْرِئُکَ» (خدایی که گیاه را از درون خاک بیرون می‌کشد، چگونه استعداد‌های معنوی انسان را بروز ندهد؟ «سَنُقْرِئُکَ»)
۸- پیامبر که هر چه دارد از وحی است، نگران فراموش کردن آن در آینده بود که خداوند به او وعده عدم فراموشی داد. «سَنُقْرِئُکَ فَلا تَنْسی»
۹- رسول خدا (ص) از هرگونه نسیان، مصون است. «فَلا تَنْسی»
۱۰- پیامبر، حافظ کل قرآن بود. «فَلا تَنْسی» (یکی از معجزات پیامبر اکرم این بود که با یکبار شنیدن برای همیشه حتّی آیات طولانی را به یاد داشت).
۱۱-اقتضای بعضی از امور آن است که پنهان باشد. «ما یَخْفی»
۱۲- تبلیغ دین و دعوت مردم به سوی خدا، مشکلات و سختی‌های فراوانی در پیش دارد که خداوند وعده داده است، مبلّغ دین را یاری دهد و تحمّل سختی‌ها را بر او آسان سازد. «نُیَسِّرُکَ لِلْیُسْری»
۱۳- به هر کس مأموریّتی می‌دهید، گره کارش را باز کنید. «نُیَسِّرُکَ لِلْیُسْری فَذَکِّرْ»
۱۴- مشکل کفّار دوری خود آنان از قرآن و پیامبر است، نه آنکه در این دو عنصر پاک، ضعف یا نقص باشد. «یَتَجَنَّبُهَا»
۱۵- قرآن میزان است. پندپذیر آن مدال «یَخْشی» می‌گیرد، «سَیَذَّکَّرُ مَنْ یَخْشی» و پندناپذیر آن لقب «اشقی» دریافت می‌کند. «وَ یَتَجَنَّبُهَا الْأَشْقَی»
۱۶- کیفر به مقدار خباثت است. «اشقی- اَلنّارَ الْکُبْری»
۱۷- دوزخ برای گروهی ابدی و همیشگی است. «لا یَمُوتُ فِیها وَ لا یَحْیی»
۱۸- خلود در دوزخ، طبیعت دوزخیان را تغییر نمی‌دهد که دیگر از آتش رنج نبرند، بلکه دائما در شکنجه هستند. «لا یَمُوتُ فِیها وَ لا یَحْیی»
۱۹- قرآن در پایان برخی آیات می‌فرماید:امید است رستگار شوید. «لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ»، زیرا کار خیر از افرادی که تزکیه نکرده اند، با ریا و غرور و گناه و منّت گذاری محو می‌شود. ولی درباره تزکیه شدگان می‌فرماید:قطعاً رستگارند. «قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَکّی»
۲۰- مانع تزکیه، علاقه به دنیاست. «بَلْ تُؤْثِرُونَ»
۲۱- راه پاک شدن دل و فکر انسان، ذکر مدام و مستمر نام خداوند است. «تَزَکّی وَ ذَکَرَ اسْمَ رَبِّهِ»
۲۲-توجه به جلوه‌های ربوبیّت، عامل یاد خداست. «ذَکَرَ اسْمَ رَبِّهِ»
۲۳- نماز باید بر اساس ذکر و توجه باشد، نه غافلانه و بر اساس عادت. «ذَکَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلّی»
۲۴- نمازگزاران زمانی رستگار هستند که اهل تزکیه و یاد خدا باشند. «تَزَکّی وَ ذَکَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلّی»

انتهای پیام/