به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، رسته توپخانه صحرایی یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در هر نیروی زمینی به حساب می‌آید و بار اصلی پشتیبانی آتش از نیرو‌های پیاده و زرهی در میدان نبرد بر عهده این بخش قرار گرفته است. زمانی که به صورت کلی از توپخانه صحبت می‌کنیم، بسیاری صرفا به یاد توپ‌های گلوله زنی در کالیبر‌های مختلف می‌افتند، اما باید گفت که راکت‌ها و موشک نیز بخش مهمی از این رسته به حساب می‌آیند.

در اصل نام کامل این رسته " توپخانه صحرایی و موشک ها" است. در نیروی زمینی ارتش نیز در اصل، در کنار واحد‌های توپخانه گلوله زنی، واحد‌های راکت و موشک انداز زمین به زمین وجود دارد و در اصل اولین واحد‌های پرتابگر راکت و آنچه در نهایت به موشک‌های بالستیک ختم شد، در نیروی زمینی ارتش کار خود را آغاز کرد.

اما به نظر می‌رسد در این بخش نیز با جهش و ارتقاء چشمگیر قدرت نیروی زمینی ارتش مواجه هستیم و این نیرو، اخیرا یک موشک جدید با برد ۳۰۰ کیلومتر را آزمایش کرده است. امیر حیدری فرمانده نیروی زمینی ارتش در خصوص این سلاح جدید گفته است: " یگان موشکی نزاجا در یکی از مناطق کشور در حال تست موشک با برد ۳۰۰ کیلومتر است. این موشک در رده برد متوسط نزاجا است که امروز به لحاظ دقت و قدرت، اندازه‌گیری می‌شود.

امیر حیدری در خصوص مختصات عملیاتی این موشک نیز گفته است: "این موشک از قابلیت‌های نقطه زنی، هوشمندی و اتوماسیون برخوردار و آماده دفاع از مرز و بوم جمهوری اسلامی ایران را در شرایط جوی مختلف دارا می‌باشد و تلاش می‌کنیم تا تسلیحاتمان در این حوزه اولا هوشمند و ثانیا از قابلیت اتوماسیون برخوردار باشند و ثالثا نقطه زن باشند. "

روایتی از راکت‌های نزاجا؛ از گراد تا زلزال

شروع بحث راکت‌های توپخانه‌ای در ایران با سامانه BM-۲۱ گراد ساخت شوروی سابق بوده که بیشتر مردم از ایام جنگ آن را به اسم سامانه قدیمی ساخت شوروی سابق یعنی کاتیوشا می‌شناسند. این راکت انداز ۱۲۲ میلی متری هنوز هم در بسیاری از ارتش‌های جهان مشغول خدمت بوده و طرح‌های ارتقایی زیادی نیز در نقاط مختلف جهان برای آن عرضه شده است.

راکت انداز گراد متعلق به نیروی زمینی ارتش

این راکت انداز در حجم بالایی در زمان جنگ تحمیلی توسط ایران مورد استفاده قرار گرفته است و هم اکنون نیز در داخل کشور همچنان تولید و مورد استفاده قرار می‌گیرد. بحث بعدی مربوط نسل بعدی راکت‌های سنگین‌تر است که وارد خدمت نزاجا شده است. راکت‌های سری فجر، نازعات و زلزال به ترتیب سه عضو دیگر خانواده راکت انداز‌ها در اختیار رسته توپخانه نزاجا هستند.

سری جدید توپخانه راکتی ایران که با عنوان "فجر" وارد میدان شده، چند مدل دارد، اما دو سری از راکت فجر از جمله معروف‌ترین این راکت‌ها هستند که فجر ۳ و فجر ۵ نام دارند. راکت فجر ۳ یک پرتابه تک مرحله با کالیبر ۲۴۰ میلیمتر، طول ۵.۲ متر و جرم ۴۰۷ کیلوگرم بوده و به برد ۴۳ کیلومتر می‌رسد. سرجنگی ۹۰ کیلوگرمی این سلاح که ۴۵ کیلوگرم آن ماده منفجره است قدرت تخریبی خوبی برای انهدام اهدافی، چون مراکز فرماندهی و پشتیبانی، مراکز تجمع، پادگان‌ها، فرودگاه‌های نزدیک خطوط رزمی و سایر اهداف دارد.

راکت انداز فجر ۳

پرتابگر‌های این راکت با تحرک بالا برای اجرای حجم آتش بالا و نسبتاً دقیق روی مواضع دشمن نقش مفیدی ایفا می‌کنند. تجهیز یگان‌های توپخانه‌ای به این راکت انداز‌ها امکان پوشش منطقه‌ای نسبتاً وسیع را در مدت کوتاهی بوجود آورده و با توجه به سرعت مناسب خودروی حامل قدرت تحرک یگان‌های عملیاتی را به میزان زیادی افزایش داده و در عین حال آسیب پذیری واحد‌ها در برابر آتش متقابل دشمن را کاهش می‌دهند.

مدل اولیه راکت انداز فجر ۵

راکت فجر ۵ هدایت شونده

روی سقف کابین این پرتابگر‌ها آنتن‌های مخابراتی دیده می‌شود که نشان دهنده وجود امکان عملکرد شبکه‌ای این یگان‌ها است که به نوبه خود دقت آتش کلی را افزایش داده و می‌تواند برای توزیع بهتر اهداف در منطقه بین آتشبار‌های موجود به کار رود. فجر ۵ نوع دوربردتر و مؤثرتری از خانواده فجر بوده که دارای کالیبر ۳۳۳ میلیمتر، جرم ۹۱۵ کیلوگرم که ۱۷۵ آن مربوط به سرجنگی و ۹۰ کیلوگرم آن ماده منفجره است. این راکت ۶۴۸۵ میلیمتری در بیشترین برد، به ۷۵ کیلومتر می‌رسد. خودروی پرتابگر این راکت از همان نوع مربوط به راکت فجر ۳ است، ولی با پرتابگر ۴ لوله‌ای است.

در سال‌های دهه ۹۰ شمسی و با توجه به حرکت بخش موشکی به سمت حوزه افزایش دقت این بحث در راکت‌ها نیز مورد توجه قرار گرفته و چندین مدل از راکت‌های هدایت شونده برای خانواده فجر ۵ نیز توسعه پیدا کرد.

راکت‌های نازعات یکی از اولین راکت‌های تولید شده سنگین ایران است که می‌توان از آن‌ها به عنوان پاسخی به راکت‌های فراگ در اختیار رژیم بعثی عراق یاد کرد. راکت‌های نازعات بردی بین ۱۰۰ الی ۱۲۰ کیلومتر دارند. وزن آن‌ها در حدود ۱۸۳۰ کیلومتر بوده و وزن سر جنگی آن‌ها نیز ۲۳۰ کیلوگرم است. راکت‌های این سری نیز از سوخت جامد بهره می‌برند. نیروی زمینی ارتش در طی پروژه‌ای به اسم لبیک ۱ این راکت‌ها را ارتقاء داده و پیش از این در تمرین‌ها و رزمایش‌های خود مورد آزمایش و استفاده نیز قرار داده است. در طرح «لبیک-۱»، برای راکت‌های نازعات یک بلوک هدایت، کنترل و ناوبری دارای ۴ بالک آیرودینامیکی به شکل مثلثی با نوک بریده به بخش جلویی راکت اضافه شده بود.

در رونمایی نیروی زمینی ارتش، این بالک‌ها بر خلاف طرح‌های قبلی مشاهده شده در موشک‌های خانواده فاتح و سایر انواع راکت‌های هدایت شونده ساخت داخل که عموماً به شکل مثلثی ساده یا مثلثی با نوک بریده شده بودند، از طرح ظاهری متفاوتی بهره می‌برند. بر اساس تصاویر در این مجموعه هدایتی از سیستم‌های هدایت اینرسیایی و ماهواره‌ای جی پی اس یا گلوناس بهره گرفته می‌شود و همچنین تصویر مربوط به آزمایش این راکت جدید نشان می‌دهد که خطای راکت سری نازعات در ارتقاء جدید برای علیه یک هدف ثابت تقریبا صفر است.

اصابت دقیق مدل هدایت شونده راکت نازعات به هدف ثابت

راکت بعدی نزاجا زلزال است که در حقیقت ریشه و اساس خانواده معروف فاتح ۱۱۰ است. برد این راکت نیز بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ کیلومتر است و با قطر ۶۱۰ میلی متری از سر جنگی به وزن ۶۰۰ کیلوگرم بهره می‌برد. در سال‌های اخیر برنامه‌هایی برای افزایش دقت این راکت نیز انجام شده و اخیرا در جریان رزمایش پیامبر اعظم (ص) ۱۵ سپاه مشخص شد که دقت این راکت‌ها شدیدا افزایش پیدا کرده و به مرحله نقطه زنی بر علیه اهداف ثابت رسیده اند.

راکت زلزال هدایت شونده و اصابت دقیق در جریان رزمایش اخیر سپاه

چرا موشک ۳۰۰ کیلومتری مهم است؟

تا به این جا تقریبا تمامی موجودی راکتی و موشکی نزاجا بردی کمتر از ۳۰۰ کیلومتر داشته اند. بنا به یک استاندارد عمده، واحد‌های راکت انداز توپخانه‌ای جهان در برد ۳۰۰ کیلومتر حضور دارند. برای نمونه می‌توان به موشک‌های سری ATACMS ساخت آمریکا، موشک‌های سری Predator Hawk ساخت رژیم صهیونیستی و همچنین نسل جدید راکت‌های در توسعه برای پرتابگر‌های سری Polonez ساخت بلاروس اشاره کرد.

تمامی این راکت‌های هدایت شونده یا موشک‌های بالستیک کوتاه برد (در زمینه تعریف این کلاس از پرتابه‌ها بین کارشناسان روایت‌های مختلفی وجود دارد) از دقت بالایی برخوردار بوده و به نوعی در حال حاضر نهایت دسترسی یگان‌های توپخانه راکتی هستند.

موشک آمریکایی ATACMS در حال پرتاب از سامانه M ۲۷۰

اما اگر نگاهی به تعاریف امیر حیدری داشته باشیم شاید بتوانیم یک تصویر از موشک جدید نزاجا ترسیم کنیم. با سلاحی رو به رو هستیم که ۳۰۰ کیلومتر برد داشته، متحرک بوده و قابلیت نقطه زنی را دارد و از سیستم‌های بارگذاری و هدف گیری دیجیتالی نیز بهره می‌برد.

تمامی کارکتر‌های لازم برای رسیدن به این کلاس سالهاست که در کشور ما وجود دارد می‌توان چندین گزینه را برای این سیستم تسلیحاتی ناشناخته مطرح کرد. توسعه یک مدل بر اساس سری زلزال با برد بیشتر، به خدمت گیری یک مدل از موشک‌های خانواده فاتح ۱۱۰ (در سال ۱۳۹۲، امیر پوردستان فرمانده وقت نزاجا اشاره‌ای به افزایش طرح افزایش برد موشک فاتح ۱۱۰ داشتند که احتمال در اختیار داشتن این موشک توسط نزاجا را تقویت می‌کند) یا داشتن یک طراحی به کلی جدید را شاید بتوان سه گزینه قابل طرح در حال حاضر برای سلاح جدید توپخانه نزاجا طرح کرد.

موشک فاتح ۱۱۰

هر آنچه که مصداق این ارتقاء مهم و قابل توجه باشد، با وارد شدن این سیستم سلاح به خدمت یگان‌های توپخانه‌ای نیروی زمینی ارتش در حوزه راکتی، این نیرو به استاندار‌های مهمی در حوزه برد خواهد رسید و دقت بدست آماده در موشک‌ها و راکت‌های ایرانی نیز پیش از این امری ثابت شده بوده است که ترکیبی از این برد و دقت بالا، بخش راکتی رسته توپخانه ارتش را در کنار قدرت‌های جهانی قرار خواهد داد.

منبع:مشرق

انتهای پیام/