قراردادی با تاخیر، اما امیدبخش؛ میدان گازی «فرزاد B» توسط ایرانی‌ها توسعه می‌یابد

به گزارش خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، اواخر مهرماه سال ۱۳۸۶ بود که سید محمود محدث، مدیر وقت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران اعلام کرد، شرکت نفتی و گاز طبیعی (ONGC) هند موفق شده با حفاری در بلوک فارسی، وجود نفت سنگین در میدان بینالود و گاز ترش در میدان فرزاد را کشف کند.

سپس در اواخر اسفند ماه همان سال، محمود زیرکچیان زاده مدیرعامل وقت شرکت نفت فلات قاره نیز اعلام کرد که با برگزاری جلسات متعدد با این شرکت هندی، توافق‌های اولیه حاصل شده و قرار است شرکت ONGC اولین مرحله اجرایی طرح توسعه جامع (MDP) این میدان گازی را در خرداد ماه سال آینده (۱۳۸۷) به شرکت نفت فلات قاره واگذار کند.

او همچنین تاکید کرد: امیدواریم سال آینده (۱۳۸۷) عملیات اجرایی توسعه میدان فرزاد B را که یک میدان بزرگ گازی با ذخیره گاز در جای ۱۲ تی‌سی‌اف (تریلیون فوت مکعب) در بلوک فارسی است، آغاز کنیم.

در واقع با توجه به قرارداد خدمات اکتشافی این شرکت هندی با ایران، بلوک فارسی، اولین دارایی هند در خارج از این کشور به شمار می‌رفت که شرکت‌های هندی حق انحصاری اکتشاف در آن را به دست آورده بودند.

میدان‌های گازی فرزاد A و B واقع در بلوک فارسی در نوار مرزی ایران و عربستان، در ۱۵ کیلومتری جزیره فارسی و در منطقه پارس شمالی یعنی نزدیکی شهرستان دَیِّر قرار دارد. سهم ایران از وسعت فرزاد A حدود ۲۰ درصد و از فرزاد B دقیقا برعکس، یعنی ۸۰ درصد است.

آرزو‌های ایران و هند برای همکاری در توسعه این میدان مشترک به دلیل شروع تحریم‌های نفتی بر علیه ایران و ترس هندی از آمریکا، ناکام ماند تا این که پس از امضای توافق برجام، هندی‌ها با امید دستیابی مجدد به مزیت‌های اقتصادی این میدان، رفت و آمد خود با شرکت ملی نفت ایران را از سر گرفتند.

اختلاف ایران و هند بر سر قیمت گذاری فروش گاز بر مبنای قرارداد‌های نفتی IPC در این برهه زمانی سبب شد تا مذاکرات این دو کشور دوباره برای توسعه فرزاد B به شکست بخورد. در این زمان شرکت‌های بین المللی دیگری مانند گازپروم روسیه نیز وارد مذاکره با ایران شدند و هند که از این مسئله احساس خطر می‌کرد، به عنوان تهدید، به پالایشگاه‌های دولتی خود مانند هندوستان پترولیوم، بهارات پترولیوم، پالایشگاه و پتروشیمی مانگلور دستور داد تا خرید نفت از ایران را کاهش دهند.

این موضوع سبب شد تا ایران از هند بخواهد که در پیشنهاد قیمت گذاری خود تجدید نظر کند که این موضوع مورد موافقت هند قرار گرفت و بر همین اساس، بیژن زنگنه وزیر نفت که به شانزدهمین اجلاس مجمع جهانی انرژی در دهلی نو رفته بود، در حاشیه این اجلاس اعلام کرد که اختلافات بین ایران و هند بر سر طرح توسعه میدان گازی فرزاد B برطرف شده، اما هندی‌ها همچنان برای شروع کار تعلل ورزیدند تا این که برجام نیز شکست خورد!

لازم به بیان است؛ در تمام مدتی که ایران در انتظار شروع به کار هندی‌ها در این میدان بود، به دلیل این که این میدان، مخزنی مشترک با میدان "عربیه" در کشور عربستان دارد، این کشور تجهیزات و زیرساخت‌های لازم را برای تولید ۱.۲ میلیارد مترمکعب گاز از این میدان آماده کرده و اکنون در حال برداشت با با حداکثر توان از این میدان مشترک است.

جالب توجه است که در بازه زمانی که هنوز توافقی به نام برجام وجود نداشت یعنی حدود ۱۰ سال پیش، توافق نامه‌ای برای توسعه میدان گازی فرزاد، میان گروه پتروپارس به عنوان پیمانکار با مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران و شرکت نفت فلات قاره ایران به عنوان کارفرما امضا شده بود که با موفقیت به نتیجه رسید، اما برجام، امید مدیران نفتی به بازگشت هندی‌ها را دوباره روشن کرد و سبب شد که مجددا توسعه این میدان مشترک با عربستان سعودی به تاخیر بیفتد.

پس شکست برجام در ۱۸ اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۷، ایران به این نتیجه رسید که دیگر راهی برای بازگشت هند به فرزاد B وجود ندارد. از همین رو، مجددا فعالیت خود را برای تعیین تکلیف میادین مشترک با کشور‌های همسایه آغاز کرد تا این که روز گذشته، ۲۷ اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ یعنی حدود دو سال بعد از خروج آمریکا از توافق برجام، قرارداد توسعه میدان گازی فرزاد B به ارزش یک میلیارد و ۷۸۰ میلیون دلار میان شرکت ملی نفت ایران به عنوان کارفرما و گروه پتروپارس به عنوان پیمانکار امضا شد.

فرزاد B، سخت‌ترین میدان دریایی

رضا دهقان، معاون توسعه و مهندسی شرکت ملی نفت ایران در این زمینه در جمع خبرنگاران بیان کرد: در اجرای طرح توسعه میدان فرزاد B، دو سکوی سرچاهی (فرعی و اصلی) هر کدام مشتمل بر چهار حلقه چاه تولیدی ساخته و نصب خواهد شد که تأسیسات جداسازی روی سکوی اصلی قرار می‌گیرد و سیال ترش که در سکوی فرعی تولید می‌شود، با خط ۲۰ اینچی به طول سه کیلومتر به سکوی اصلی می‌رسد و تولید گاز این میدان، معادل با یک فاز پارس جنوبی خواهد بود. البته، این میدان به لحاظ شرایط زمین شناختی، سخت‌ترین میدان دریایی است که باید توسعه یابد.

او فزود: در ادامه، گاز ترش و میعانات از طریق خط لوله ۳۶ اینچی و ۱۰ اینچی هریک به طول ۲۳۰ کیلومتر به تاسیسات دریافت گاز و جداسازی میعانات می‌رود و از آنجا گاز ترش به پالایشگاه‌های فاز‌های ۱۲، ۱۳، ۱۴، ۱۹ و ۲۲ تا ۲۴ پارس جنوبی و میعانات به پالایشگاه‌های فاز‌های ۱۲ و ۱۹ واقع در منطقه پارس دو انتقال خواهد یافت.

بیشتر بخوانید

• واقعیت تا روایتِ علاقه زنگنه به خارجی ها!

هند می‌تواند به عنوان شریک پتروپارس، دوباره برگردد!

دهقان همچنین گفت: مدت زمان مذاکرات با طرف هندی برای توسعه این میدان بیش از یک دهه طول کشید و ایران از همه ظرفیت‌های موجود برای به سرانجام رساندن این مذاکرات استفاده کرد، اما با وجود مذاکرات طولانی و متعدد و نشان دادن انعطاف زیاد از طرف شرکت ملی نفت ایران، مذاکرات به نتیجه نرسید.

او ادامه داد: از آنجا که تعلل در میدان‌های مشترک جایز نیست، شرکت ملی نفت ایران تصمیم گرفت تکلیف توسعه این میدان را با واگذاری به یکی از شرکت‌های اکتشاف و تولید ایرانی مشخص کند و در همین راستا بود که موافقت نامه اصولی (HOA) توسعه این میدان سال ۹۸ با شرکت پتروپارس امضا شد و قرارداد توسعه نیز امروز به امضای طرفین رسید.

معاون توسعه و مهندسی شرکت ملی نفت ایران در پایان گفت: با این حال شرکت ملی نفت ایران در هر شرایطی از حضور سرمایه‌گذاران خارجی در طرح‌ها و پروژه‌های خود استقبال می‌کند و طرف هندی نیز اگر متقاضی همکاری باشد، می‌تواند به عنوان شریک پتروپارس در این طرح فعالیت کند.

دستیابی به اولین‌ها توسط شرکت‌های داخلی

حمیدرضا مسعودی، مدیرعامل گروه پتروپارس نیز در مصاحبه با خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، اظهار کرد: میدان گازی فرزاد B ظرفیتی معادل ۲۹/۳ تریلیون متر مکعب دارد که از این میزان، حدود ۲۳ تریلیون متر مکعب در ایران و مابقی آن در عربستان است. این میدان از جمله میدان‌های بسیار پیچیده در میان میادین گازی منطقه و کشور نیز محسوب می‌شود.

او افزود: دلیل این پیچیدگی این است که این میدان فشار و دمای بسیار بالا و همچنین یک ساختار پیچیده زمین شناسی دارد. این مسائل، انجام توسعه در این میدان را مخاطرات جدی مواجه می‌کند.

مسعودی ادامه داد: شرکت پتروپارس برای انجام این پروژه، در گذشته در قالب یک توافق (HOA) مطالعات اکتشاف و توسعه میدان را با کارفرمایی شرکت ملی نفت ایران پیگیری کرد. بر اساس آن توافقنامه قرار بر این شد که پتروپارس نسبت به انجام مطالعات مخزن، pre engineering یا به عبارتی ژئوفیزیک، ژئومکانیک، پتروفیزیک و همچنین met ocean (مطالعات اقیانوس) اقدام کند.

او ادامه داد: خوشبختانه برای اولین بار در کشور، انجام مطالعات سه بعد ژئومکانیک توسط این شرکت روی میدان‌های فرزاد A و B انجام شد. با ارتباط با دانشگاه‌های سطح کشور و کمک گرفتن از مشاور بین المللی، در نهایت این کار برای اولین بار در کشور به نتیجه رسید.

مدیرعامل گروه پتروپارس بیان کرد: خروجی این مطالعات یک مدل سه بعدی ژئومکانیک است که با کمک آن، انجام عملیات حفاری در هر نقطه از میدان به طور کامل شناسایی شده و ریسک‌ها و مخاطرات آن به راحتی و در حداقل زمان ممکن امکانپذیر است.

او همچنین تصریح کرد: در سال ۹۶ نیز شرکت ملی نفت ایران به کارفرمایی شرکت نفت و گاز پارس، قراردادی را در قالب MC با شرکت پتروپارس منعقد کرد که در این قرارداد، به صورت مشخص انجام مطالعات MDP و باقی مانده مطالعات مربوط به ژئوفیزیک، ژئوتکنیک و met ocean (مطالعات اقیانوس) را به عهده پتروپارس گذاشت.

مسعودی گفت: با توجه به این که پیش بینی می‌شد در لایه‌های فوقانی میدان فرزاد A و B با مخاطرات جدی در حوزه حفاری و پدیده‌ای به نام GAS PACKET مواجه شویم، انجام مطالعات high resolution size mic ser way یعنی انجام مطالعات دوبعدی خوشبختانه برای اولین بار در کشور تماما توسط شرکت‌های داخلی انجام شد.

او افزود: در نتیجه این مطالعات موفق شدیم که یک نقشه geo hazard یا خطر جغرافیایی را در این میدان داشته باشیم و مخاطراتی که ممکن بود عملیات حفاری را در لایه‌های فوقانی دچار مشکل کند، شناسایی و به مدل‌های مخزن اضافه کردیم.

مدیرعامل گروه پتروپارس اظهار کرد: اکنون درباره نحوه انجام عملیات حفاری و این که در کجای مخزن می‌توان عملیات حفاری کم هزینه و بدون مخاطره به همراه بیشترین تولید از میدان فرزاد B داشت، اطلاعات کامل داریم. طی این سال‌ها سعی شد که شناخت ما از این مخزن بیشتر شود.

او ادامه داد: میدان فرزاد A و B از میدان‌های پرچالش کشور هستند و ورود بی محابا به توسعه این میدان قطعا خطرات زیادی را به شرکت‌های توسعه دهنده این میدان و همچنین شرکت ملی نفت ایران وارد می‌کند. با انجام این مطالعات و کار کارشناسی، این مخاطرات شناسایی شد و در ادامه به حداقل ممکن خواهد رسید.

مسعود در ادامه بیان کرد: توسعه این میدان در قالب قرارداد بیع متقابل قرار است که به استخراج روزانه ۲۸ میلیون مترمکعب گاز ترش منتهی شود. این میدان ترش‌ترین میدان گازی کشور است و حدود ۳.۶ درصد سولفور دارد که عدد بسیار بالایی است. میزان سولفور این میدان، بین ۵ تا ۸ برابر میدان مشترک پارس جنوبی می‌شود.

او در پایان گفت: همچنین قرار است که روزانه حدود ۵ هزار بشکه میعانات گازی از این میدان تولید شود. گاز تولیدی از این میدان به منطقه پارس دو منتقل و در آن جا میان ۵ پالایشگاهی که در منطقه پارس دو وجود دارند، تقسیم می‌شود تا عملیات سولفورزدایی آن رخ دهد. condensate یا میعانات تولیدی آن نیز برای تثبیت و صادرات به پارس جنوبی می‌رود.

توسعه میدان گازی فرزاد B هرچند با تاخیر صورت خواهد گرفت، اما امضای قرارداد میان شرکت ملی نفت و یک شرکت ایرانی برای این کار می‌تواند نویدبخش این باشد که با اتکا به توان داخلی، می‌توان نیاز کشور به تامین گاز طبیعی به عنوان اصلی‌ترین منبع تامین انرژی را برطرف کرد.

انتهای پیام/