به گزارش خبرنگار حوزه دانشگاهی گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، محمدجواد دهقانی رئیس مؤسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری گفت: در بهمن‌ماه سال گذشته با حضور وزیر محترم علوم، تحقیقات و فناوری و حوزه سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی امور پژوهشی این وزارت، سامانه جامع صدور کد شناساگر دیجیتال ( DOR ) رونمایی شد که امکان ثبت و صدور یک کد منحصربه‌فرد برای هر مقاله پذیرش شده در نشریات کشور، جهان اسلام و دنیا را به طور استاندارد فراهم می‌نماید.

وی افزود: این فعالیت علمی حرکت بسیار ارزشمندی در جهت شناسنامه‌دار کردن کلیه فعالیت‌های پژوهشی کشور بوده و امید است منشأ تحول اساسی در مستندسازی فعالیت‌های علمی کشور باشد. این حرکت علمی دقیقاً منطبق با سیاست‌های کلان علم و فناوری و نیز بیانیه گام دوم انقلاب در جهت مرجعیت علمی ایران خواهد بود.

دهقانی ادامه داد: اطلاعات مستخرج از این سامانه نشان می‌دهد که تا پایان شهریور ۱۴۰۰ تنها باگذشت کمتر از یک سال از رونمایی سامانه جامع صدور کد شناساگر دیجیتال، تعداد ۵۵۵ نشریه برای دریافت این کد به عضویت این سامانه درآمده و ۱۰۳۴۱۹ مقاله کد منحصربه‌فرد DOR را دریافت کرده‌اند. این در حالی است که تعداد نشریات در فروردین برابر با ۱۳۳ مورد و تعداد مقالات ۹۸۲۴ بوده که رشد ۴ برابری در افزایش تعداد نشریات و ۱۰ برابری در تعداد مقالات را در طول ۶ ماه گذشته نشان می‌دهد.

رئیس مؤسسه در ادامه گفت: شناسه دیجیتال اشیا (Digital Object Recognizer) یا DOR عبارت از یک کد منحصربه‌فرد برای هر شیء است که همانند اثر انگشت برای آن می‌باشد. کد بین‌المللی DOR به‌گونه‌ای طراحی شده است که به آثار مختلف علمی از جمله مقالات نشریه‌ها، همایش‌ها، کتاب‌ها، پایان‌نامه‌ها، آثار هنری، نرم‌افزار‌ها و … تعلق می‌گیرد. این شناسه همانند یک بارکد برای شناسایی اشیا عمل می‌کند. از جمله مزایای این شناسه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

دسترس‌پذیری سریع و آسان‌تر به اطلاعات کامل کتاب‌شناختی مقاله‌ها و کار‌های پژوهشی فقط با یک کلیک بر روی کد شناسه ارجاع‌دهی ساده و سریع با کمترین احتمال بروز اشتباه به کلیه فعالیت‌های علمی از جمله مقالات افزایش رؤیت‌پذیری بیشتر مقاله و در نتیجه افزایش تعداد ارجاعات علمی و بنابراین افزایش ضریب تأثیر و اعتبار نشریه.

شناسایی مالکیت معنوی و کاهش سرقت علمی

وی در ادامه گفت: هرچند فاز اول صدور شناسه دیجیتال اشیا DOR با مجلات و نشریات علمی بوده است، ولی برنامه‌ریزی برای توسعه خدمات به سایر فعالیت‌های علمی، فناورانه، نوآورانه و حتی آثار هنری در دستور کار است. همچنین، این سامانه محدودیت خاصی از نظر کشور، حوزه موضوعی و زبان نداشته و تمام نشریات در دنیا بخصوص جهان اسلام از این مزیت بهره‌مند خواهند شد. از جمله مزیت دیگر این سامانه امکان دریافت شناسه برای مقالات سال‌های پیشین نشریات است، زیرا برخی از نشریات در حال تکمیل مقالات شماره‌های پیشین خود هستند.

دهقانی ادامه داد: همان‌طور که در نمودار زیر مشاهده می‌شود، تا پایان شهریور ۱۴۰۰، تعداد ۵۵۵ نشریه در این سامانه ثبت‌نام نموده و به طور مستمر برای مقالات خود این کد را دریافت نموده‌اند. بدین ترتیب، در طول ۶ ماه اول سال ۱۴۰۰، رشد متوسط ماهانه ۲۶.۹ درصد بوده است که اگر با همین روند این استقبال ادامه یابد پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال ۱۴۰۰ عمده نشریات کشور از این سامانه بهره‌مند شوند و در نتیجه کلیه مستندات علمی ثبت شده در نشریات علمی کشور شناسنامه‌دار خواهند شد.

وی افزود: میزان افزایش مقالات علمی که در فاصله شش‌ماهه اول سال ۱۴۰۰ این کد را دریافت نموده‌اند نسبتاً زیاد بوده به‌طوری که از فروردین‌ماه از ۹۸۲۴ مقاله به ۱۰۳۴۱۹ مقاله در شهریورماه رسیده است و در نتیجه افزایش ۱۰ برابری را نشان می‌دهد. این نشان می‌دهد که افزایش رشد متوسط ماهانه مقالات در دریافت کد DOR برابر با ۴۸ درصد بوده است. پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال ۱۴۰۰ کل مقالات منتشر شده در نشریات حاوی کد DOR باشند.

دهقانی افزود: به‌منظور فراهم‌کردن بستر آسان برای دریافت شناسه DOR برای مقالات، وب‌سرویس موردنیاز توسط گروه برنامه‌نویسی استنادی ISC و نیز گروه تحقیق و توسعه ارائه شده و هماهنگی لازم با شرکت‌های پشتیبانی از سامانه مدیریت نشریات انجام شده است. در وب‌سرویس ارائه شده، اطلاعات نشریه و مقاله مربوطه دریافت و شناسه به‌عنوان خروجی ارائه می‌شود. تولید شناسه برای ۱۰ مقاله از زمان کلیک بر روی دکمه درخواست شناسه، به طور میانگین ۳ ثانیه زمان می‌گیرد. لازم به ذکر است که دریافت شناسه در حالت دستی (بدون استفاده از وب‌سرویس) نیازمند مراجعه کارشناس به سامانه DOR ، ورود به سامانه، ثبت دوره شماره مربوطه، بارگذاری فایل XML یا اکسل مربوطه و نهایی‌سازی فرایند بوده است که به زمان بیشتری در مقایسه با استفاده از وب‌سرویس نیاز است. وب‌سرویس تعریف شناسه DOR برای" مقالات آماده انتشار" نیز از سوی مؤسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری ( ISC ) ارائه شده است که نیاز است شرکت‌های پشتیبانی‌کننده سامانه مدیریت نشریات با هماهنگی ISC این سرویس را به نشریات ارائه دهند. اطلاعات موجود در سامانه نشان می‌دهد حدود ۹۰ درصد از کدهای صادر شده از طریق وب‌سرویس موجود در سامانه نشریات بوده است.

وی گفت: همچنین ترتیبی فراهم شده است که در اغلب سامانه‌های آموزشی و پژوهشی دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی وب‌سرویسی تعبیه شده و با ورود کد DOR هر مقاله، اطلاعات کامل کتاب‌شناختی مقاله از جمله عنوان مقاله، نویسندگان و وابستگی سازمانی آنها، شماره و تاریخ انتشار و … به طور کاملاً اتوماتیک در سیستم وارد می‌شود این مسئله یکی از مطالبات دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی در طول سال‌های گذشته بوده است.

رئیس ISC در ادامه گفت: لازم به ذکر است که این سامانه چندزبانه بوده است و مورد استقبال کاربران سایر کشورها بخصوص کشورهای اسلامی نیز قرار گرفته است. تاکنون نشریات سایر کشورها برای دریافت شناسه دستی اقدام کرده‌اند اما در تلاش در جهت فراهم‌کردن زیرساخت لازم برای درج خودکار شناسه برای مقالات خود هستند. لازم به ذکر است در حال حاضر تلاش بر این است که این کد در سطح بین‌المللی و برای سایر پایگاه‌های استنادی بین‌المللی از جمله اسکوپوس معرفی شده و مورد ارجاع قرار گیرد.

انتهای پیام/