چشم بر هم زدیم و ماه بندگی خدا از راه رسید؛ ماهی که خداوند میزبان است و بندگانش میهمان.

آیین ورود به ماه رمضان در استان سمنان

مردم استان سمنان نیز با نزدیک شدن به ماه مبارک رمضان منازل خود و مساجد را غبار روبی و نظافت می‌کنند و مواد غذایی مایحتاج این ماه را تهیه می‌کنند و یک یا دو روز مانده به ماه رمضان را به پیشواز می‌روند و نذریی می‌پزند تا با استعانت از خداوند و ماه پر خیرو برکت رمضان حاجت روا شوند.

در روستا‌های استان سمنان زنان با جمع شدن در مساجد و زینبیه‌ها و یا منازل آداب رسوم مربوط به این ماه را ادا می‌کنند و از طرفی در نشست‌های قرآنی افراد کم بضاعت و نیازمند را شناسایی و برای کمک رسانی به آن‌ها برنامه ریزی و چاره اندیشی می‌کنند.

اهالی استان سمنان هر روز ماه مبارک رمضان را با خواندن یک جزء قرآن می‌گذرانند و در جلسات قرآن هر کس به فراخور وسع مالی خود مقداری نبات، نقل، برنج یا گلاب به جلسه آورده و به نیت برکت بین حاضران پخش می‌کند.

در قدیم برای بیدار کردن یک دیگر در شهر‌ها و روستا‌ها از کوبیدن درب منازل یا ایجاد صدا بر روی ظروف مسی، نوید سحرگاه دیگر را می‌دادند. خواندن شب خوانی (شوخوانی) در سحر‌های ماه رمضان بر روی پشت بام‌ها و بلندگوی مساجد جهت بیدار سازی وآگاه کردن مردم از اینکه وقت سحری و آغاز روز دیگر از ماه رمضان است.

خی از افراد نیز با حركت در كوچه‌ها و قرائت اشعاری، اقدام به بیدار كردن مردم برای خوردن سحری و روزه گرفتن می‌كردند.

برخی از سالخوردگان سمنانی در این زمینه می گویند: در زمانهای قدیم به‌علت نبود رادیو و تلویزیون برخی افراد با گفتن سه مرتبه 'یا الله  به نوعی به‌مردم بیدارباش می‌دادند.

از جمله آداب و رسوم استان سمنان و برخی دیگر از مناطق کشور شو خوانی یا همان شب خوانی است که امروز به‌صورت نمادین برگزار می‌شود هرچند در برخی از روستا‌ها کماکان به‌صورت جدی به‌خصوص در شب‌های احیا برگزار می‌شود.

شو خوانی به این شکل است که یکی از سادات که سن و سال بیشتری دارد با همراهی چند نفر دیگر در کوچه‌ها راه افتاده و با خواندن اشعاری مردم را برای خوردن سحری بیدار می‌کنند این رسم در کشور‌هایی مانند لبنان و سوریه و … نیز با همراهی طبل و دهل برگزار می‌شود که در استان سمنان به‌جز در بخش کلاته خیج شامل مزج و جیلان، کمتر این موضوع دیده‌شده است.

از اشعار شو خوانی‌های قدیمی کمتر سندی در دسترس است و هرچه امروز وجود دارد سینه‌به‌سینه از پدران به پسران نقل‌شده، اما می‌توان به اشعاری مانند: «الله تویی، مرد تویی، دانایی؛ از مورچه‌ای که دم زند در ته چاه. از دم زدن مور آگاه تویی یا الله؛ یا رب تو گناهان مرا دونیمه کن در عرصات، نیمی به حسن ببخش، نیمی به حسین» اشاره کرد.

رسم نمازجعفر طیار در اولین جمعه ماه رمضان در دامغان

در شهرستان دامغان مرسوم است در جمعه اول ماه رمضان نماز جعفر طیار خوانده شود؛ و زنان در برخی روستا‌های این شهرستان سر و دست و پای خود را در حالی که ذکر صلوات بر لبان آن‌ها است به رسم شادی حنا می‌بندند.

در روستای کوه زر دامغان با فرار رسیدن ۲۱ رمضان برخی اهالی به نیت اموات خود نان فتیر پخته و بین سایرین تقسیم می‌کنند.

از رسم چاووشی خانی تادوغاب گل قرمز در شاهرود

چاووشی خوانی یکی رسومات به جا مانده از درگذشته ست و به همین دلیل طایفه وسیعی در شهرستان شاهرود نام خانوادگی چاووشی دارند که به مجریان همین مراسم بازمی‌گردد و هنگام غروب آفتاب و بگوش رسیدن صدای اذان، وقت افطار و باز کردن روزه است. زنان برای تهیه افطار از هنگام ظهر مشغول پخت غذا و تهیه سفره افطاری می‌شوند مرسوم است که پس از صرف افطار مردان وزنان خود را به مسجد محل رسانده و نماز مغرب و عشاء را به جماعت می‌خوانند. در برخی مساجد نیز نماز جماعت قبل از باز کردن روزه اقامه می‌شود. در برخی روستا‌ها و مناطق هم فردی که غالباً میرزا بوده یعنی فردی که اندک سوادی داشته و می‌توانسته تقویم بخواند شب اول ماه رمضان را با حضور بر روی پشت‌بام و کوبیدن قاشق به قابلمه یا فلز به پیت روغن یا استامبولی اعلام می‌کرده است که البته این مورد درباره کسوف و خسوف هم ذکرشده است.

امروزه با ورود تکنولوژی، ساعت، رادیو، تلویزیون و پخش اذان از بلندگوی مساجد این مراسم کم‌کم رنگ‌باخته‌اند، اما می‌توان آن را به‌صورت نمادین و برای حفظ رسوم کهن استان سمنان برای یک، دو نهایتاً سه شب به اجرا درآورد تا جوانان با این رسوم بیگانه نباشند.

شستشو وسایل خانه و مالیدن دوغاب گل قرمز به نمای دیوار‌های کاهگلی خانه‌ها در استقبال از رمضان و پختن حلوا یکی از آداب مردم شهر مجن شهرستان شاهرود است

یکی از شهروندان سمنانی می‌گوید: آیین سفیدکردن دیوار خانه‌ها به عنوان رویدادی که رنگ و بوی ماه رمضان دارد در برخی از روستا‌های استان مانند میقان، ابرسِج، کلاته خیج، و شهر‌های مُجِن و مهدی شهر، تا گذشته‌ای نه چندان دور، با خاک‌های مخصوص انجام می‌شد

در شب قدر اهالی استان سمنان لباس سیاه بر تن می‌کنند وبا خواندن دعای جوشن کبیر ظرفی از آب، آب حاوی زعفران نزد خود نگه داشته و یا بر نخی که بعد از خواندن یک آیه گره می‌بندند برآن می‌دمند و بعد از اتمام به عنوان تبرک و شفا به منازل خود می‌برند.

گفتنی است که در شهر‌های شاهرود، گرمسار و روستای جزن برخی زنان در بین نماز ظهر و عصر با اندکی پارچه، نخ و سوزن کیسه‌ای کوچک دوخته و سکه‌ای را به نیت تبرک درون آن می‌اندازند که شاهرودی‌ها آن را (کیسه مراد) نامیده و به جهت بر آورده شدن حاجت آن را تا سال دیگر نزد خود نگه می‌دارند.

مردم استان سمنان با انجام این آیین‌ها در این ماه هم چنان به رسومات دیار خود پایبند هستندو همه چیز مهیای بهره بردن از آثار و برکات این ماه مبارک است، بیاییم سفره ضیافت الهی را به تشریفات و خود نمایی‌ها آلوده نکنیم تا بتوانیم توشه‌ای از برکات این ماه را برای ادامه مسیر زندگی ذخیره کنیم.

گزارش از سیده نسترن حسن آبادی