سعیدرضا عاملی در همایش دیپلماسی فرهنگی گفت: واژه دیپلماسی یک واژه انگلیسی است؛ بنابراین با یک نقص مفهومی همان واژه «روابط خارجی» را می‌توان استفاده کرد و اگر از روابط خارجی فرهنگی صحبت می‌کنیم باید خیلی راحت بتوانیم بگوییم روابط خارجی فرهنگی و اگر کتاب هم می‌نویسیم همین عنوان را برایش انتخاب کنیم که بتواند صیانت از زبان فارسی نیز باشد.

او گفت: نکته دوم درباره فرهنگ به مثابه رکن چهارم سیاست خارجی است. اگر که نگوییم که رکن اول به آن معنایی که امروز فرهنگ شناسان فرهنگ را به عنوان رکن اصلی بخش‌های اجتماعی تلقی می‌کنند. در دوره امپراتوری‌های بزرگ در واقع شان اجتماعی را سیاست تعیین می‌کرد. بعد‌ها با قدرت گرفتن نظام‌های چپ در دنیا، اقتصاد به‌عنوان یک زیر بنا مطرح شد. امروز همه معتقدند که فرهنگ نسبت به سیاست و اقتصاد پایه اصلی است. همین بحث آزاد سازی قیمت‌ها که امروز با آن مواجه هستیم در ۷۷ کشور اجرا شده است. کشور‌هایی موفق شدند آزادسازی قیمت‌ها را منجر به پیشرفت کشورشان و منجر به واقعی شدن قیمت‌ها بکنند که فرهنگ در آن کشور‌ها قدرتمند بود. فرهنگ توانست مردم را با این شرایط اقتصادی نامطلوب همراه کند.

دکتر عاملی گفت: بنابراین فرهنگ را چه به مثابه رکن اول و چه به مثابه رکن چهارم در نظر بگیریم، جایگاه مهمی در حوزه سیاست خارجی دارد.

به گفته عاملی ایران را با ۵ هراس، تبدیل به کشور هراسناک کرده‌اند. چهره انقلاب اسلامی که یک انقلاب برخواسته از مردم با نگاه آزادگی و مبارزه با ظلم است، در تصویر هراسناک از جمهوری اسلامی پنهان شده است.

یکی از این ۵ هراس، «جمهوری اسلامی هراسی» است. یعنی جمهوری اسلامی ایران را با یک مقوله‌ هراسناک در سطح جهانی بازنمایی کرده اند و در این مسیر ادامه می‌دهند.

او گفت: دولت‌های غربی چند وقت یک بار به شهروندانشان اعلام می‌کنند مسافرت به ایران را توصیه نمی‌کنیم. مگر ایران چه خبر است که مسافرت را به این کشور توصیه نمی‌کنید. ایران یک محیط امن است برای زندگی کردن، یک منطقه زیبا برای گردشگری است و گردشگر خارجی هیچ مشکلی در فضای ایران ندارد.

هراس دوم «انقلاب هراسی» است که به صورت گسترده‌ای به وجود آمده است.

او گفت: انقلاب را با ترور و با مقابله با دیگران پیوند زده‌اند؛ این در حالی است که واژه انقلابی در حقیقت صیانت از خانواده و عدالت است. هراسی که درباره مقاومت ایجاد کرده‌اند در واقع هراس مهندسی شده‌ای است که دشمنان جامعه انسانی آن را ایجاد می‌کنند. هدف از انقلاب هراسی، جلوگیری از انقلاب‌های بعدی است.

عاملی گفت: البته توجه داشته باشیم که دموکراسی یا مردم سالاری در جمهوری اسلامی ایران معانی متفاوتی با مردم‌سالاری در غرب دارد. طوری که امروز تقریبا می‌شود گفت کم کم دنیا به سمتی در حال حرکت است که حداقل نیمی از جمعیت جهان درگیر پویش‌های اجتماعی هستند. در پویش اجتماعی که به فساد، بی‌عدالتی، تبعیض اجتماعی و وضعیت خانوادگی که بسیار نگران کننده است، اعتراض می‌کند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: روابط خارجی تعاملی فرهنگی چند قلمرو دارد. یک قلمرو آن مربوط به نهاد‌های بین الملل و تعامل با این نهادها است و یک قلمروی دومی دارد که روابط با مردم را منعکس می‌کند و یک قلمروی سومی دارد که مربوط به روابط با دولت‌ها است. هر ۳ قلمرو مهم هستند. هم نهاد‌های بین المللی اهمیت دارند و هم مردم جایگاه ویژه‌ای دارند و هم دولت‌ها و ملت‌ها.

دکتر عاملی گفت: هراس سومی که راجع به ایران اسلامی ایجاد می‌شود، راجع به خود اسلام است. «اسلام هراسی» مفهومش شناخته شده است، از دهه نود مرحوم کلیم صدیقی همایشی را برای اولین بار برگزار کرده بودند که معنی و مفهوم این واژه بیان شد. بعد از آن در این حوزه‌ها غربی‌ها مطالب زیادی نوشتند. اسلام هراسی به عنوان یک مفهومی که امروزه منشاء ظلم‌های زیادی به مسلمانان به عنوان اقلیت اجتماعی در کشور‌هایی که به عنوان اقلیت زندگی می‌کنند، شده است.

او گفت: هدف دوم ایران هراسی، فرو ریختن جامعه ایران از درون است. ترس هولناکی را در مردم ایجاد کنند که اعتماد ملی و سرمایه اجتماعی تضعیف شود. در این نگاه تصویرسازی‌های هولناک و سیاه، به‌عنوان یک ابزار رسانه‌ای دائما استفاده می‌شود و هدف سوم ایجاد فضای تهدید و زمینه‌سازی برای خشونت و مشروعیت بخشیدن به خشونت بر علیه ایران و ملت شریف ایران است.

او گفت: هراس چهارم «شیعه هراسی» است. شیعه هراسی باز یک جنبه‌ای است که در فضای امروز کاملا قابل مشاهده است. شما نام مثلا عاشورا را بزنید در جست و جوگر‌های فضای مجازی ببینید که چه چیز‌هایی می‌آید. به اصطلاح قمه‌زنی، خشونت خون‌آلود، چهره درب و داغون افراد را به نمایش می‌گذارد و عاشورا با چهره خونین که محصول خودزنی است به نمایش می‌گذارند. تصویر عاشورا، با آن حماسه الهی و انسانی و مبارزه با ظلم، به این صورت نمایش داده می‌شود.

او گفت: تبعیض پنجمی که در مورد جمهوری اسلامی شده است، رفتار‌های خاصی است که در ایران عزیز به منظور ترس‌آفرینی برجسته‌سازی می‌شوند و این رفتار‌ها را شما می‌دانید که واقعا معرف شخصیت این ملت و شخصیت این مردم نیست. ایران در این سال‌ها رشد و پیشرفت زیادی داشته است. این که رهبر معظم انقلاب در بیانیه گام دوم انقلاب عنوان می‌کنند، در بخش اول ظرفیت‌هایی که جمهوری اسلامی ایجاد کرده است را در پیشرفت علم و فناوری و توسعه، خدمات بهداشت و درمان، در استقلال ایران، در مقاومت مقابل ظلم و صیانت از خانواده است. ایجاد این هراس‌ها برای امیدهراسی و پائین آوردن اعتماد به نفس ملی است.

عاملی گفت: روابط خارجی فرهنگی باید بتوانند این فضا را تغییر دهند. این فضای هراس را تبدیل به فضای مثبت در جهان بکند. باید بتوانیم این فضای نگرانی در جهان را تحت تاثیر ارتباطات موثر، عوض کنیم و این نیازمند سیاست‌های راهبردی برای روابط فرهنگی خارجی است. در ارتباطات بیان می‌شود که ارتباطات سالم زمانی است که ارتباط‌گر و ارتباط‌گیر در یک فضا قرار گیرند. اگر این‌ها در دو فضا قرار گیرند اختلال ارتباطی است و آن نگرانی‌ها در اختلال ارتباطی، شکل می‌گیرد. دنیای استعمار تلاش می‌کند، فضای ارتباطات سالم با جمهوری اسلامی ایران را خدشه‌دار کند.

او گفت: می‌دانید در بازنمایی وقتی فرد با دروغ بزرگ مواجه می‌شود جریان اعتماد رسانه‌ای کاملا معکوس می‌شود. تا زمانی که مردم این را راستگویی تلقی می‌کند، تاثیرش را می‌گذارد. به مجرد این که یک تصویر نمایش داده شود که دروغ بزرگ برملا شود، صحنه دیگری را به‌وجود می‌آورد و عرصه دیگری را برای تعامل ایجاد می‌کند که مبتنی بر عدم اعتماد خواهد بود؛ بنابراین باید دروغ بزرگ دشمنان انقلاب در صحنه رسانه‌ای برملا شود.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان این که ظرفیت‌های فضای مجازی در حوزه روابط فرهنگی ما خیلی می‌تواند کمک کند، گفت: ما متاسفانه بخش آسیب‌های فضای مجازی را بیشتر گرفتارش هستیم. در واقع ظرفیت‌های فضای مجازی برای اقناع و پر کردن خلاء ارتباط فیزیکی و خلاء‌هایی که دروغ‌هایی که به جهان درباره جمهوری اسلامی ایران گفته شده را می‌تواند پر کند. چرا این ظرفیت مهم است؟ به دلیل این که این فضا یک ماهیتی دارد که فرامکانی و فرازمانی است. بنابراین ما بحث جهانی بودن روابط خارجیمان در این فضا تامین می‌شود. این فضا محیطش شبکه‌ای و خوشه‌ای است که بسیار قدرتمند است که ما نیازمند کار نرم افزاری قدرتمندی هستیم که بتواند ظرفیت برای این نوع تعامل ایجاد کند.

او گفت: شورای عالی انقلاب فرهنگی در نقشه مهندسی فرهنگی چندین راهبرد کلان مرتبط با سیاست خارجی فرهنگی دارد که یکی مربوط به روابط خارجی فرهنگی است. از جمله راهبرد کلان ۱۱ است که طراحی، تدوین و ترویج گفتمان جهانی شدن با رویکرد جهانی شدن عدالت و انتظار صلح بوده که این‌ها مفاهیم کاملا پویا و اثر گذار در حوزه فرهنگی روابط بین الملل است. در اقدام ۲۴ راهبرد کلان ۱۱ طراحی، تدوین و ترویج الگو‌های همگرایی پیشرفت و تمدن‌سازی اسلامی با مشارکت نخبگان جهان اسلام و بر اساس آموزه‌های اسلامی را داریم و همچنین در اقدام سوم راهبرد کلان ۱۱ آموزش، تربیت و افزایش کمی و کیفی مستمر منابع انسانی مستعد و متعهد و مناسب با نیاز‌های رسانه‌ای تبلیغی و ارتباطی رسانه‌ای در حوزه ملی و فراملی و به کارگیری آن‌ها برای تقویت جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی است. در اقدام چهارم راهبرد کلان ۱۱ دوباره معرفی، تدوین و گفتمان سازی فرهنگ در سطح جهان مبتنی بر اسلام ناب محمدی و معرفی آرمان‌ها و گفتمان انقلاب اسلامی و شخصیت و اندیشه‌های امام خمینی و مقام معظم رهبری است.

دکتر عاملی گفت: در اقدام ۱۶ راهبرد کلان ۱۱ به حمایت از کیفیت و افزایش خدمات و محصولات بومی و همسوی کشور‌های مقصد در عرصه ۵ گانه تبلیغی دینی و رسانه‌ای محیط مجازی علمی آموزشی و فرهنگی هنری با تاکید بر عموم جامعه برای پیروان مکتب اهل بیت (علیه السلام) و در اقدام ۱۸ راهبرد کلان ۹ به مقوله صادرات صنایع فرهنگی تاکید شده است. در سند جامع روابط بین المللی علم و فناوری که مورد تاکید رهبر معظم انقلاب بوده نیز به ظرفیت‌های زیادی اشاره شده است که می‌تواند به محتوای روابط خارجی برحوزه فرهنگ کمک کند.